Nacionalni Stadion – opis projektu

Jak w skrócie przedstawia się projekt Stadionu Narodowego Serbii?

Budowa Stadionu Narodowego Serbii była dyskutowana przez ponad dekadę, zanim w 2024 rozpoczęła się jego budowa. Obiekt podąża za trendem dużych i nowoczesnych stadionów narodowych, jakie powstały w ostatnim czasie w Europie Środkowo-Wschodniej, a jego wyróżnikiem ma być oryginalna fasada z tarasami pełnymi zieleni.

Obiekt pomieści ponad 52 tys. widzów i stanie się nowym domem reprezentacji Serbii. Stadion, którego koszt zbliży się do miliarda euro, finansują serbskie władze, a buduje go firma z Chin. Obiekt ma być gotowy pod koniec 2026.

Stadion powstanie na zachodnich przedmieściach Belgradu, w Surčinie, przy węźle autostrad A1 i A2, skąd niedaleko będzie do portu lotniczego im. Nikoli Tesli. Razem ze stadionem powstaje też kompleks budynków wystawy Expo 2027, która odbędzie się w Belgradzie, a pod obiekty zostanie doprowadzona kolej.

Jak powstały plany budowy Stadionu Narodowego Serbii?

Dlaczego Serbii potrzebny jest nowy stadion narodowy?

Dotychczas największym i najważniejszym stadionem w Serbii, na którym często występuje reprezentacja, jest znajdujący się w Belgradzie obiekt klubu FK Crvena zvezda, Stadion Rajko Mitić (tzw. Marakana). Stadion może pomieścić ponad 50 tys. widzów, jednak nie należy już do najnowocześniejszych, a przez obecność bieżni lekkoatletycznej trybuny oddalone są od boiska.

Na początku XXI wieku duże i nowoczesne stadiony narodowe powstały m.in. w Polsce (Stadion Narodowy w Warszawie) czy w sąsiadującej z Serbią Rumunii (Arena Națională w Bukareszcie), a podobne plany zaczęto kreślić także na Węgrzech (w ich rezultacie powstała później Puskás Aréna w Budapeszcie).

Brak nowoczesnego stadionu piłkarskiego przy stale rosnących wymaganiach infrastrukturalnych oraz przykładach płynących z pobliskich krajów spowodowały, że również w Serbii, która posiada duże tradycje i ambicje piłkarskie, zaczęto zastanawiać się nad budową areny na miarę XXI wieku.

Impulsem do podjęcia pierwszych konkretnych kroków w tym celu była chęć włączenia się do walki o współorganizację Euro 2020, które miało odbyć się wielu krajach w całej Europie.

Kiedy powstały pierwsze plany budowy Stadionu Narodowego Serbii?

Pierwsze konkretne plany dotyczące budowy Stadionu Narodowego Serbii pojawiły się na początku 2013. Serbski związek piłki nożnej (Fudbalski savez Srbije, FSS) zawarł wówczas porozumienie z brytyjską firmą Mace, z którą zamierzano współpracować przy realizacji projektu. Nowy stadion miał pozwolić ubiegać się o organizację meczów Euro 2020.

W marcu 2014 prezydent FSS, Tomislav Karadžić, oznajmił że nowy stadion nie powstanie. W zamian obiecano modernizację obiektu Crvenej zvezdy bądź stadionu Partizana, jednak rezygnacja z budowy stadionu narodowego oznaczała także rezygnację z ubiegania się o współorganizację Euro 2020 (termin składania kandydatur upływał w kwietniu 2014).

Jak doszło do realizacji zamiarów budowy Stadionu Narodowego Serbii?

W październiku 2015 temat stadionu narodowego znów ożył, po tym jak ówczesny premier Aleksandar Vučić zapowiedział, że rząd przeznaczy 150 mln € na jego budowę. Wstępnie zakładano wówczas, że na inwestycję potrzeba ok. 250 mln €, a projekt realizowany będzie w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego.

Początkowo nie rozstrzygano jeszcze, czy realizowana będzie budowa nowego stadionu, czy też przebudowa obiektu któregoś z dwóch największych serbskich klubów (Crvena zvezda i Partizan), ale wkrótce przeważać zaczęła opcja budowy zupełnie nowego obiektu. Wśród rozważanych lokalizacji najczęściej pojawiały się zachodnie dzielnice lub przedmieścia Belgradu, skąd blisko jest do portu lotniczego im. Nikoli Tesli.

W 2018 podjęto decyzję, że nowy stadion narodowy powstanie na przedmieściu Surčin, kilkanaście kilometrów na zachód od centrum Belgradu, obok nowego węzła autostradowego (A1 i A2), stosunkowo niedaleko od międzynarodowego lotniska.

Politycy zaczęli odtąd zapowiadać rychłą realizację nowego stadionu narodowego, a temat stał się popularny w serbskich mediach. Gorącym zwolennikiem i propagatorem budowy stadionu był Aleksandar Vučić, w latach 2014–2017 premier Serbii, a od 2017 prezydent kraju.

Projekt nie szedł naprzód tak szybko, jak zapowiadano, a po drodze wystąpiła również pandemia COVID-19. Mimo to powoli zmierzano ku realizacji celu. W 2019 władze powołały zespół roboczy, a w sierpniu 2020 Ministerstwo Finansów przedstawiło wizualizacje nowego stadionu. Za koncepcją stała znana hiszpańska pracownia Fenwick Iribarren Architects, z którą później, w lipcu 2023, podpisano kontrakt na wykonanie dokumentacji projektowej.

Czy Stadion Narodowy jest jedyną inwestycją stadionową realizowaną przez rząd Serbii?

Pod przywództwem Aleksandara Vučicia władze Serbii rozpoczęły realizację programu wspierania rozwoju infrastruktury sportowej. Zanim zaczęła się budowa stadionu narodowego, rząd sfinansował budowę trzech innych nowoczesnych, choć dużo mniejszych stadionów piłkarskich w Loznicy, Leskovacu i Zaječarze (wszystkie otwarto w 2023). W planach jest także budowa bądź modernizacja kilku kolejnych obiektów.

Projekt budowy stadionu narodowego jest jednak najważniejszym, jaki realizowany jest przez rząd, nieporównywalnym skalą i kosztami do pozostałych inwestycji w obiekty sportowe.

Co wspólnego ze Stadionem Narodowym Serbii ma wystawa Expo 2027?

Ponieważ Belgrad zamierzał ubiegać się o organizację Expo 2027, zaczęto kreślić plany budowy obiektów światowej wystawy. Założono, że nowy kompleks wystawowy powstanie tuż obok planowanego stadionu narodowego. Studium wraz ze wstępną koncepcją kompleksu powstało w czerwcu 2022.

21 czerwca 2023 organizacja Expo 2027 została przyznana właśnie Belgradowi, co oznaczało realizację ambitnych planów budowy kompleksu wystawowego obok stadionu.

Niedługo później zapowiedziano również budowę dodatkowego, 18-kilometrowego odcinka linii kolejowej, który umożliwi dojazd koleją na lotnisko w Belgradzie, a także pod nowy stadion narodowy i obiekty Expo 2027.

Jak przebiega budowa Stadionu Narodowego Serbii?

Relację z budowy Stadionu Narodowego Serbii można zobaczyć na osobnej podstronie

Latem 2023, wkrótce po przyznaniu Belgradowi organizacji Expo 2027, ruszyły wstępne prace przygotowujące teren i infrastrukturę pod budowę budynków Expo oraz stadionu narodowego. Pierwsze właściwe prace budowlane na tym terenie rozpoczęto dopiero w lutym 2024 od palowania pod budowę pierwszej z hal kompleksu wystawowego.

Kiedy rozpoczęła się budowa Stadionu Narodowego Serbii?

Ceremonia wmurowania kamienia węgielnego pod budowę Stadionu Narodowego Serbii miała miejsce w dniu święta pracy, 1 maja 2024. W ceremonii udział wzięli prezydent Serbii Aleksandar Vučić, minister finansów Siniša Mali, prezydent FSS Dragan Džajić, prezydent Republiki Serbskiej Milorad Dodik, ambasador Chin Li Ming i wielu innych wysokich rangą oficjeli.

Kiedy powstanie Stadion Narodowy Serbii?

Głównym wykonawcą robót jest chińskie przedsiębiorstwo Power Construction Corporation of China (PowerChina). Zgodnie z harmonogramem, budowa powinna się zakończyć w grudniu 2026.

Ile będzie kosztować budowa Stadionu Narodowego Serbii?

Początkowo zakładano, że budowa stadionu narodowego będzie kosztować ok. 250 mln €. Kiedy rozpoczynały się prace budowlane, koszty te już były znacznie wyższe i wynosiły 112,4 mld serbskich dinarów (960 mln €).

Jakie przeszkody napotyka budowa Stadionu Narodowego Serbii?

Budowa stadionu ma swoich krytyków, w dużej mierze ze względu na bardzo wysokie koszty. Obiekcje związane są również z tym, czy uda się regularnie zapełniać trybuny przyszłego obiektu oraz zapewnić jego rentowność. Po rozpoczęciu prac pojawiły się ponadto wątpliwości w kwestii własności gruntów na których ma stanąć stadion i obiekty Expo.

Jaki będzie Stadion Narodowy Serbii?

Stadion powstanie na planie koła, a budynek będzie miał średnicę 292 m i wysokość 54 m. Trybuny zostaną podzielone na dwie kondygnacje wraz z wąskim balkonem pomiędzy nimi, a ich górna krawędź będzie mocno pofalowana. Widownię przykryje płaski dach z białej membrany. Pojemność obiektu wyniesie 52 241 widzów.

Elewację stanowić będzie ażurowa, stalowa konstrukcja z trzema tarasami. Na każdym z nich przewidziano krzewy i drzewa, dzięki którym obiekt ma być „stadionem-ogrodem”. Stadion będzie ponadto cechowało dość obfite użycie drewna jako drugorzędnego elementu konstrukcyjnego. Z zewnątrz obiekt zostanie otoczony parkingami.

Zielone ogrody i drewniane elementy w fasadzie słusznie budzą skojarzenia ze Stadionem Olimpijskim w Tokio, z kolei przez swój okrągły kształt obiekt może przywodzić na myśl Stadion Narodowy Brazylii. Pomimo pewnych podobieństw do innych aren, nowy stadion na przedmieściach Belgradu będzie prezentował się jednak dość wyjątkowo i oryginalnie.

Gdzie powstanie Stadion Narodowy Serbii?

Stadion zostanie wybudowany na przedmieściu Surčin, kilkanaście kilometrów na zachód od centrum Belgradu. Obiekt powstanie w szczerym polu, w pobliżu węzła autostrady A1 (autostradowa obwodnica Belgradu) i A2 (Auto-put Miloš Veliki), stosunkowo niedaleko od największego portu lotniczego w Serbii czyli lotniska im. Nikoli Tesli.

Razem ze stadionem na tym terenie powstaną również budynki wystawy Expo 2027 wraz z 1,5 tys. apartamentów. Pod stadion i budynki Expo zostanie doprowadzona linia kolejowa.

Jak wykorzystywany będzie Stadion Narodowy Serbii?

Stadion ma się stać główną, najbardziej prestiżową areną piłkarską w kraju. Obiekt ma regularnie gościć mecze reprezentacji Serbii. Chociaż najprawdopodobniej nie będzie miał stałego gospodarza, całkiem możliwe że okazjonalnie będzie wykorzystywany przez miejscowe kluby np. w rozgrywkach europejskich czy podczas słynnych derbów pomiędzy Crveną zvezdą i Partizanem, albo w trakcie przebudowy któregoś z klubowych stadionów.

Ze stadionem tej klasy Serbia będzie mogła ubiegać się o organizację ważnych imprez międzynarodowych. Aleksandar Vučić zapowiedział już, że na stadionie odbędzie się finał Ligi Europy w 2028. Możliwe, że będą na nim również rozgrywane finały Pucharu Serbii. Ponadto obiekt będzie gościł rozmaite wydarzenia i imprezy kulturalne, w tym koncerty.

Nowe Projekty Serbskich Stadionów