Serbia buduje monumentalny Stadion Narodowy w Surčinie, choć… formalnie nie ma do tego prawa. Prace trwają w najlepsze, dźwigi i robotnicy są na miejscu, ale brak kluczowych zezwoleń i lawinowy wzrost kosztów budzi poważne pytania.

Budowa trwa mimo braku pozwolenia

Na placu budowy w podbelgradzkim Surčinie panuje pozornie typowy widok dużej inwestycji infrastrukturalnej: dźwigi unoszą stalowe elementy, ciężarówki kursują z materiałami budowlanymi, robotnicy pracują bez wytchnienia. Wszystko wskazywałoby na to, że budowa Nacionalnego Stadionu weszła w decydującą fazę. Problem w tym, że… formalnie nie powinna mieć jeszcze miejsca.

Ministerstwo Finansów Serbii jak dotąd nie wydało pozwolenia na budowę głównego obiektu. Inwestor dysponuje jedynie zezwoleniem na roboty przygotowawcze – prace ziemne, fundamentowe, wykonanie instalacji oraz palowanie. Wnioski o kolejne etapy – w tym drogę dojazdową Nova 6, parkingi i infrastrukturę liniową – zostały odrzucone lub pozostają nierozpatrzone.

© Fenwick Iribarren Architects 

Deklaracje prezydenta i podejrzenia o nieprawidłowości

Prezydent Aleksandar Vučić w publicznych wystąpieniach potwierdza, że prace są opóźnione o cztery miesiące, ale zapewnia, że stadion zostanie zbudowany, a wszystkie koszty rozliczone. Na pytanie o brak niezbędnych pozwoleń zareagował słowami: Nie mam pojęcia, czy są, czy nie. Gratulacje. Musi być w to zamieszane jakieś przestępstwo.

Jak donosi program Oko, od początku roku na projekt wydano mniej niż 300 tys. €. Jednocześnie według oficjalnych danych ze zrewidowanej Strategii Fiskalnej na 2025 rok, całkowity koszt kompleksu przekroczy 112 mld dinarów – czyli blisko 1 mld €.

Kontrowersje wokół planów przestrzennych

Niejasności dotyczą również planu zagospodarowania przestrzennego. Publiczna sesja poświęcona tzw. czwartej fazie planu została przełożona już trzykrotnie – ostatnio na 13 czerwca. Ministerstwo Budownictwa w międzyczasie zmieniło przepisy, dopuszczając elektroniczną formę konsultacji społecznych w przypadku dużego zainteresowania.

Organizacja Ministry of Space ostro skrytykowała te działania, twierdząc, że obywatele zostali pozbawieni realnego wpływu na decyzje dotyczące przestrzeni publicznej. Z kolei Renewable Energy and Environment Regulatory Institute (RERI) podkreślił, że sesja zaplanowana na 11 czerwca była nielegalna, ponieważ nowe przepisy nie mogły obowiązywać przed wejściem w życie 7 czerwca.

Plan zagospodarowania obejmuje imponujący obszar 813,6 hektara – w tym całą strefę przybrzeżną lewego brzegu Sawy, od Bloku 45 aż do Mostu Ostružničkiego. Jest to jeden z największych projektów urbanistycznych w historii współczesnej Serbii.

© SERGIO_SPECTOR

Na stadion będzie można dotrzeć koleją

W ramach przygotowań do wystawy EXPO 2027 w Belgradzie rozpoczęto budowę nowej linii kolejowej łączącej Zemun Polje z Portem Lotniczym im. Nikoli Tesli i Stadionem Narodowym w Surčinie. Jak poinformował minister finansów Siniša Mali, inwestycja ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia sprawnej komunikacji dla kilku milionów odwiedzających spodziewanych podczas wydarzenia. Nowa linia będzie miała 18,3 km długości, będzie dwutorowa, zelektryfikowana i przystosowana do prędkości do 120 km/h.

Na trasie powstaną cztery nowe przystanki: Singidunum, Aerodrom, Surčin oraz stacja Stadion Narodowy. Po ukończeniu inwestycji, planowanym na koniec 2026 roku, linia umożliwi szybkie połączenie kompleksu EXPO z centrum Belgradu i stacją Prokop w czasie około 30 minut. Zdaniem ministra, prace przebiegają zgodnie z harmonogramem.