Montreal Olympic Stadium – opis projektu

Jak w skrócie przedstawia się plan remontu Stadionu Olimpijskiego w Montrealu?

Renowacja Stadionu Olimpijskiego w Montrealu obejmuje wymianę jednego kluczowego elementu – środkowej części jego dachu. Choć brzmi to z pozoru banalnie, cały proces jest skomplikowany i bardzo drogi, a jego realizacja zajmie cztery lata, podczas których stadion będzie wyłączony z użytkowania.

Centralny fragment dachu przez lata sprawiał mnóstwo kłopotów. Początkowo ten element miał być ruchomy, ale ambitna instalacja okazała się wadliwa i w 1998 została zastąpiona nową, stałą konstrukcją bez możliwości zamykania i otwierania – ta jednak również została źle wykonana i niemal od samego początku wymagała wymiany.

Przedłużający się proces decyzyjny spowodował, że za wymianę dachu zabrano się dopiero po upływie ćwierć wieku. Tym razem konstrukcja ma być jednak pozbawiona wad i służyć przez kolejne 50 lat. Prace rozpoczęły się wiosną 2024 i mają potrwać do 2027, a ponowne otwarcie stadionu planowane jest w 2028.

Ikoniczny obiekt, będący jednym z symboli Montrealu i pamiątką po igrzyskach olimpijskich z 1976, dzięki inwestycji zostanie zachowany na kolejne dekady, a jego potencjał ma wreszcie zostać w pełni wykorzystany.

Niezależnie od wymiany środkowego fragmentu dachu prowadzony jest także remont zintegrowanej ze stadionem charakterystycznej, wysokiej wieży, który rozpoczął się w 2021 i ma potrwać do 2027.

Jak prezentuje się Stadion Olimpijski w Montrealu?

Stadion Olimpijski w Montrealu powstał na letnie igrzyska olimpijskie w 1976, których był główną areną. Choć igrzyska miały odbyć się w skromnej, oszczędnej formule, stadion zaprojektowano z dużym rozmachem, w niezwykle futurystycznej, wyprzedzającej swoją epokę formie. Autorem śmiałej koncepcji był francuski architekt Roger Taillibert.

Obiekt uznawany jest za arcydzieło architektury organicznej i stanowi jeden z najbardziej rozpoznawalnych symboli Montrealu. Integralną częścią budowli jest wysoka na 165 m, charakterystyczna wieża z platformą widokową, na którą można wjechać kolejką. Nachylona pod kątem 45°, stanowi podporę dla dachu i jest najwyższą pochyloną wieżą na świecie.

Stadion może pomieścić ponad 56 tys. widzów i zalicza się do największych w Kanadzie. Projekt przewidywał rozkładany dach, który jednak okazał się wadliwy, dlatego został zastąpiony stałym zadaszeniem bez możliwości otwierania.

Innowacyjny budynek miał swoją cenę – został spłacony dopiero pod koniec 2006, ponad 30 lat po otwarciu, a koszty (wliczając naprawy, odsetki oraz inflację) na koniec wyniosły ponad 1,6 mld dolarów kanadyjskich, czyniąc stadion jednym z najdroższych na świecie.

Właścicielem stadionu jest rząd Quebecu, a w jego imieniu zarządza nim Société de développement et de mise en valeur du Parc olympique, do 2020 znane jako Régie des installations olympiques (RIO).

Dlaczego dach Stadionu Olimpijskiego w Montrealu wymaga renowacji?

Stadion od początku borykał się z dużymi problemami. Oprócz wysokich kosztów budowy, które kilkanaście razy przekroczyły planowany budżet, obiektu nie udało się ukończyć na czas – na igrzyska nie powstała wieża, ani centralny, zamykany fragment zadaszenia.

Wieża była gotowa dopiero w 1987, ponad dekadę po inauguracji stadionu. Wówczas zamontowano również rozsuwany dach.

Nowatorski system zamykania dachu opierał się na 26 kablach przymocowanych z jednej strony do wieży, a z drugiej do pierścienia wieńczącego stałą, żelbetową konstrukcję zadaszenia. Po linach rozciągano kevlarową powłokę, którą zamykano w ten sposób przestrzeń nad boiskiem.

Jakie problemy stwarzał dach na Stadionie Olimpijskim w Montrealu?

Już rok po instalacji kevlarowej, rozsuwanej powłoki, wichura spowodowała rozdarcie jej na dwie części. Niedługo później błąd ludzki spowodował kolejne rozdarcie. Następne duże uszkodzenia pojawiły się w 1991. W 1993 zrezygnowano z otwierania dachu, pozostawiając go na stałe w pozycji zamkniętej.

Kiedy na Stadionie Olimpijskim w Montrealu powstało pierwsze stałe zadaszenie?

Z problematycznego, rozsuwanego zadaszenia ostatecznie postanowiono zrezygnować. W 1996 ogłoszono przetarg na wykonanie stałej konstrukcji, która miała je zastąpić. W 1997 wygrała go firma Birdair, a montażu stałego dachu dokonano w 1998.

Owalną lukę w środkowej części dachu wypełniono wtedy metalową konstrukcją, zwieńczoną białą powłoką z włókna szklanego powlekanego teflonem.

Jednak i nowy dach okazał się być wadliwy. Już na początku 1999 część dachu zawaliła się pod naporem śniegu, powodując niegroźne urazy u kilku pracowników przygotowujących targi motoryzacyjne.

Wystawę odwołano, a stadion od tego czasu był nieczynny w miesiącach zimowych. Imprezy odwoływano również wtedy, gdy prognozy mówiły o opadach śniegu przekraczających 3 cm.

Oznaczało to znaczne ograniczenie możliwości operacyjnych obiektu. Ze stadionu wyprowadzili się też dwaj główni użytkownicy, drużyny Montreal Expos (MLB) oraz Montreal Alouettes (CSL).

Prowadzone w kolejnych latach kontrole wykazywały coraz więcej uszkodzeń dachu. Stadion mimo wszystko nadal funkcjonował – w 2015 był nawet jedną z aren piłkarskich mistrzostw świata kobiet.

Czy Stadion Olimpijski w Montrealu mógł zostać rozebrany?

Przez trwające latami problemy z dachem i funkcjonowaniem stadionu podniosły się głosy, że obiekt należałoby rozebrać, co mogłoby okazać się racjonalne z ekonomicznego punktu widzenia, zwłaszcza że planowana wymiana środkowej części dachu okazała się być bardzo droga.

Przeciwnicy takiego rozwiązania argumentowali jednak, że stadion jest ikoną stanowiącą dziedzictwo po igrzyskach w Montrealu oraz atrakcją przyciągającą do miasta turystów. Sam obiekt dodaje miastu prestiżu, a po odpowiednich inwestycjach może jeszcze tętnić życiem i przynosić znacznie więcej przychodów.

Dodatkowo, rozbiórka stadionu mogłaby być problematyczna ze względu na przebiegający obok tunel metra oraz inne czynniki, które uniemożliwiają wysadzenie budynku.

Jak doszło do drugiej wymiany dachu na Stadionie Olimpijskim w Montrealu?

Kiedy podjęto pierwsze działania w celu kolejnej wymiany dachu Stadionu Olimpijskiego w Montrealu?

W związku z tym, że nowa konstrukcja okazała się daleka od oczekiwań, w 2002 Régie des installations olympiques rozpoczęło poszukiwania firmy, która wykona nowe, trzecie już zadaszenie (a konkretnie jego centralny fragment, zamykający całą konstrukcję).

W 2008 aprobatę zyskała propozycja firmy SNC-Lavalin, która zaoferowała nowe rozwiązanie problemu.

Jak powstał projekt nowego dachu na Stadionie Olimpijskim w Montrealu?

Ponieważ oferta SNC-Lavalin była jedyną, która spełniała oczekiwania, w 2010 rozpoczęto proces na nowo, z analizą różnych możliwości, w tym ewentualnym powrotem do ruchomego zadaszenia, co jednak ostatecznie odrzucono.

Do 2017 opracowano dokument Dossier d’opportunité, będący czymś w rodzaju wstępnego studium wykonalności. Koszty wymiany centralnej sekcji dachu oszacowano wówczas na 200-250 mln C$.

W kwietniu 2018 nawiązano współpracę z firmą inżynieryjno-doradczą WSP, a w sierpniu 2018 z niemieckim biurem schlaich bergermann partner (sbp), które wraz z von Gerkan, Marg and Partners (gmp Architekten) zajęło się pracami nad projektem nowego zadaszenia.

W październiku 2019 rozpoczęto poszukiwania firmy, która miałaby się zająć wykonaniem nowego dachu. W czerwcu 2020 ogłoszono, że jedynym zakwalifikowanym kandydatem zostało konsorcjum złożone z firm Groupe Pomerleau i Canam (Groupe Construction Pomerleau-Canam, GCPC).

Do architektów z gmp i sbp dołączyły wtedy firmy ACDF, Lemay i Walter P. Moore, które wspólnie pracowały nad projektem nowego dachu. W lipcu 2023 ogłoszono, że projekt wymagać będzie również wymiany elementu stałej, żelbetowej konstrukcji zadaszenia – znajdującego się na jej szczycie owalnego pierścienia technicznego.

Przedłużający się proces decyzyjny sprawił, że wadliwa konstrukcja, którą chciano zastąpić już niedługo po jej instalacji, ostatecznie dotrwała do końca zakładanego 25-letniego okresu eksploatacji.

Kiedy podpisano kontrakt na realizację nowego dachu na Stadionie Olimpijskim w Montrealu?

Po latach oczekiwania, 5 lutego 2024 władze Quebecu ogłosiły przejście do realizacji nowego dachu. Podano także więcej szczegółów dotyczących inwestycji i zapowiedziano, że władze są gotowe zainwestować w wymianę zadaszenia 870 mln C$.

23 lutego 2024 podpisano kontrakt z Groupe Construction Pomerleau-Canam, którego wartość wynosiła 729,3 mln C$, nieco mniej, niż wcześniej zapowiadana kwota. Umowa obejmuje nie tylko budowę, ale również okresowe kontrole oraz naprawy dachu przez następne 10 lat.

Co zakłada projekt modernizacji Stadionu Olimpijskiego w Montrealu?

Projekt skupia się na wymianie centralnej części zadaszenia, która przez długie lata sprawiała mnóstwo problemów, uniemożliwiając stadionowi prawidłowe funkcjonowanie.

Dotychczasowa konstrukcja, powstała w 1998, zostanie wymieniona na nową, która również będzie miała stały charakter (bez możliwości otwierania dachu, jak to było w pierwszej wersji). Nowa instalacja ma być pozbawiona wad, jakie posiadały poprzednie konstrukcje, a jej trwałość ma wynieść 50 lat.

Projekt zakłada również wymianę owalnego pierścienia technicznego, który spina żelbetowy szkielet dachu w jego górnej części. Dotychczasowy pierścień, o eliptycznym przekroju i długości 468 m, wykonany był z żelbetonu, znacząco obciążając całą konstrukcję – nowy pierścień ma otrzymać podobny kształt, jednak będzie wykonany ze stali, dzięki czemu ma ważyć ok. sześć razy mniej.

Owalny otwór w dachu wypełni nowa, płaska konstrukcja, która przykryje przestrzeń nad boiskiem. W tej konstrukcji wyróżnić będzie można podział na dwie części: w środku znajdzie się eliptyczna kratownica pokryta białą, nieprzeźroczystą powłoką, a wokół niej – przeszklony pierścień, który zapewni dostęp światła słonecznego do wnętrza stadionu.

Powierzchnia nowej konstrukcji wyniesie 17 tys. m², z czego 10 tys. m² przypadnie na centralną, nieprzeźroczystą część, a 7 tys. m² na przeszklony pas biegnący wzdłuż krawędzi.

Nowa, centralna część zadaszenia będzie podwieszona na 24 linach nośnych zakotwiczonych w wieży górującej nad stadionem. Liny te przeniosą 75% obciążeń nowej konstrukcji, natomiast pozostałe 25% przejmie żelbetowy szkielet stadionu.

W ramach modernizacji, na stadionie wymienione zostaną również systemy oświetlenia, nagłośnienia oraz wentylacji.

Jakie zmiany zajdą na wieży Stadionu Olimpijskiego w Montrealu podczas renowacji dachu?

Równolegle z wymianą środkowego fragmentu dachu, na stadionie realizowana jest również inna inwestycja, obejmująca remont charakterystycznej wieży, która stanowi integralną część budowli.

Remont realizowany jest głównie pod kątem turystycznym i obejmuje m.in. renowację hali recepcyjnej, wymianę kolejki, którą wjeżdża się na szczyt oraz budowę nowego, przeszklonego obserwatorium na dachu wieży.

Prace na wieży rozpoczęto jeszcze przed wymianą dachu, latem 2021. Początkowo zamierzano je zakończyć w 2023 lub 2024, później termin przesunięto na 2026 (w którym stadion obchodzić będzie jubileusz 50-lecia), a następnie na 2027. Koszty renowacji wieży z początkowych 55 mln C$ wzrosły do ponad 122 mln C$.

Co da modernizacja Stadionu Olimpijskiego w Montrealu?

Dzięki wymianie środkowego fragmentu dachu, stadion ma otrzymać pozbawione wad, pełne zadaszenie, co pozwoli wykorzystać jego potencjał i uczynić z niego jeden z najważniejszych obiektów sportowych w Kanadzie, zdolny do organizacji imprez najwyższej rangi.

Pełne przywrócenie do funkcjonowania i organizacja bez przeszkód imprez w okresie zimowym ma się przełożyć na wzrost liczby imprez z 30 do 150 rocznie, podwojenie liczby odwiedzających (z 1 mln do 2,1 mln osób) oraz znaczący wzrost przychodów.

Modernizacja pozwoli zachować na kolejne dekady ikoniczny, reprezentacyjny stadion, który stał się jednym z symboli i atrakcji turystycznych Montrealu oraz stanowi dziedzictwo Igrzysk Olimpijskich 1976 i wybitny przykład modernistycznej architektury organicznej.

Kiedy zostanie przeprowadzona modernizacja Stadionu Olimpijskiego w Montrealu?

Wymiana centralnej części dachu stadionu ma potrwać cztery lata, w trakcie których obiekt będzie wyłączony z użytkowania. Prace rozpoczęły się wiosną 2024 i mają się zakończyć w 2027, z planowanym ponownym otwarciem w 2028.

Realizację projektu podzielono na trzy główne etapy:

• rozbiórka dotychczasowej konstrukcji w środkowej części dachu – została wykonana do końca 2024
• wymiana owalnego pierścienia technicznego wieńczącego żelbetowy szkielet – zaplanowana na 2025
• montaż nowego, centralnego fragmentu dachu – zaplanowany na lata 2026–2027

Remont wymaga zabezpieczenia elementów narażonych na niekorzystne warunki atmosferyczne podczas gdy stadion nie będzie w pełni przykryty dachem. Materiały uzyskane z rozbiórki mają zostać zrecyklingowane – zorganizowano nawet konkurs mający na celu wyłonienie najlepszego pomysłu na ich ponowne wykorzystanie.

Realizowany osobno remont wieży rozpoczął się w 2021 i ma się zakończyć w 2027.

Relację z renowacji Stadionu Olimpijskiego w Montrealu można zobaczyć na osobnej podstronie