Novo São Januário – opis projektu

Jak prezentuje się Estádio São Januário?

Estádio Vasco da Gama, znany powszechnie jako Estádio São Januário, powstał w latach 1926–1927. Jego budowa była możliwa dzięki zbiórce funduszy, a także materiałów i wolontaryjnej pracy podejmowanej przez sympatyków klubu Vasco da Gama. W 1928 na stadionie zainaugurowano pierwsze w Brazylii sztuczne oświetlenie.

Po oddaniu do użytku północnego łuku w listopadzie 1927 (kilka miesięcy po inauguracji obiektu), pojemność stadionu sięgnęła 50 tys. widzów. Do czasu otwarcia Estadio Centenario w Montevideo w 1930, był to największy stadion w Ameryce Południowej. Obecnie pojemność stadionu ograniczona jest do ok. 22 tys. widzów.

W pierwotnych planach była budowa drugiego łuku trybun po południowej stronie i domknięcia całego owalu, ale projekt nie został nigdy w pełni ukończony. Do dziś stadion, choć przechodził wiele remontów, zachował oryginalną formę osiągniętą w 1927, wraz z otwartą południową stroną. Obiekt od początku służy przede wszystkim piłkarzom drużyny Vasco da Gama.

Kim są Club de Regatas Vasco da Gama?

Club de Regatas Vasco da Gama został założony w 1898 jako klub wioślarski. W 1915 powstała najpopularniejsza obecnie sekcja piłki nożnej. Klub zalicza się do najbardziej rozpoznawalnych brazylijskich drużyn piłkarskich.

Wśród założycieli klubu byli portugalscy emigranci oraz ich potomkowie, co ma odzwierciedlenie w nazwie (na cześć portugalskiego odkrywcy) i symbolach klubu. Częścią klubowej tożsamości jest również sprzeciw wobec rasizmu i elitaryzmu.

Dlaczego potrzebna jest przebudowa Estádio São Januário?

Ponieważ mający już blisko sto lat obiekt nigdy nie przeszedł żadnej poważnej przebudowy, od dłuższego czasu pojawiają się różne głosy wzywające do jego modernizacji. Szansą na dużą renowację stadionu była idea zorganizowania na nim meczów w ramach turnieju rugby 7 podczas Igrzysk Olimpijskich 2016. Plan ten jednak nie doczekał się realizacji.

Kiedy zaprezentowano aktualną koncepcję przebudowy Estádio São Januário?

18 grudnia 2018 w centrum konferencyjnym Bolsa do Rio klub zaprezentował koncepcję przebudowy Estádio São Januário, której autorem był architekt Sérgio Dias. Realizacja wizji miała kosztować 208 mln reali, a pojemność stadionu wzrosłaby do ponad 41 tys. widzów. Projekt zamierzano zrealizować dzięki partnerstwu z prywatnymi deweloperami. Przebudowa miała się zakończyć w kwietniu 2027, na stulecie istnienia stadionu.

W 2020 przewidywana cena wzrosła do 275 mln reali, zwiększono także zakładaną pojemność stadionu do ponad 43 tys. widzów.

Czy istnieją inne pomysły na przebudowę Estádio São Januário?

W 2020 powstały dwie alternatywne wizje, stworzona z inicjatywy kibiców koncepcja „Nosso São Januário”, a także efektowny projekt „statku Vasco da Gamy” jako element kampanii Levena Siano podczas wyborów na prezydenta klubu.

Klub procedował jednak z wizją zaprezentowaną w 2018, negocjując w sprawie budowy z potencjalnymi partnerami biznesowymi oraz burmistrzem Rio de Janeiro.

Skąd Vasco da Gama weźmie fundusze na przebudowę Estádio São Januário?

W lokalnym prawie istnieje pojęcie „potencial construtivo”. Rola „potencial construtivo” polega na ograniczaniu skali projektów budowlanych do określonych wartości w wymiarach powierzchni i wysokości zabudowy, zgodnie z przyjętym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego.

W przypadku Estádio São Januário „potencial construtivo” zezwala na budowę, ponieważ projekt nie zakłada zabudowy całej działki (niezabudowane pozostaje sporo wolnej przestrzeni: boisko i inne tereny), w związku z czym normy dotyczące maksymalnej powierzchni zabudowy nie są przekroczone.

Faktycznie, klub posiada znaczną rezerwę powierzchni, która mogłaby jeszcze zostać zabudowana. Ma to istotne znaczenie dla planu sfinansowania przebudowy stadionu, ponieważ istnieje możliwość odpłatnego przekazania tej „rezerwy” innym podmiotom, które takiej rezerwy nie posiadają, a chciałyby realizować duże projekty budowlane na swoim terenie.

„Rezerwa” posiadana przez Vasco da Gama miałaby zostać przetransferowana do innej lokalizacji, w dzielnicy Barra da Tijuca. Uzyskane w zamian środki mogłyby w dużej mierze sfinansować inwestycję lub nawet pokryć ją w całości. Takie działanie wymaga jednak złożonych procedur administracyjnych oraz zgody burmistrza i rady miasta.

Kiedy przebudowa Estádio São Januário może dojść do skutku?

7 listopada 2023 burmistrz Eduardo Paes podpisał odpowiedni dokument, wydając zgodę na realizację planu Vasco da Gama. Do zamknięcia procedury potrzebna jest jeszcze zgoda miejskich radnych.

Prace związane z przebudową stadionu mają potrwać ok. 2 lata. Na czas modernizacji piłkarze Vasco da Gama prawdopodobnie przeniosą się na Maracanę. Klub nadal liczy na to, że uda się zakończyć przebudowę w 2027, w setną rocznicę inauguracji stadionu.

Kiedy zaprezentowano najnowszą wersję projektu przebudowy Estádio São Januário?

9 listopada 2023, dwa dni po decyzji burmistrza, klub zaprezentował zaktualizowaną koncepcję przebudowy stadionu autorstwa architekta Sérgio Diasa. Widoczne zmiany dotyczą m.in. nowych trybun od strony północnej, wschodniej i południowej, które zostały podzielone na dwa piętra. Po raz kolejny zwiększono też pojemność, do ponad 47 tys. widzów, a zakładane koszty wynoszą już 506 mln reali.

Co zakłada koncepcja przebudowy Estádio São Januário?

Plan zakłada kompletną przebudowę Estádio São Januário. Jednym z nielicznych ocalałych elementów ze starej konstrukcji będzie zabytkowa fasada trybuny głównej. W wyniku modernizacji widownia przybliży się do boiska, a cały stadion otrzyma prostokątną, zamkniętą formę.

Pojemność stadionu po przebudowie zwiększy się do 47 383 widzów. W dalszym ciągu bardzo duży będzie udział miejsc stojących (niecałe 34 tys., blisko 70% całej pojemności). Dostępne będą również liczne miejsca premium oraz skyboxy. Trybuny zostaną w pełni zadaszone.

Trybuna główna będzie niższa od pozostałych, a po jej bokach staną dwie narożne wieże. W północnej wieży znajdzie się miejsce na klubowe muzeum, ekspozycję trofeów, sklep, oraz restauracje. W południowej wieży powstaną biura, pomieszczenia korporacyjne i eventowe.

Z pozostałych stron trybuny zostaną podzielone na dwa piętra (przedzielone wąskim pasem lóż). Znaczna część tych trybun będzie posiadała miejsca stojące.

Obok przebudowy samego stadionu, modernizacja ma objąć również cały kompleks sportowy Vasco da Gama znajdujący się wokół obiektu.

Jakie oryginalne atrybuty otrzyma Estádio São Januário?

Obiekt będzie pełen nawiązań do barw zespołu, jego historii oraz tożsamości. Elewację nowych trybun ozdobią krzyże znane z loga Vasco da Gama, a na krawędziach dachu powstaną widoczne szyldy z nazwą klubu.

Na zewnętrznej ścianie północnej wieży ma zostać wygrawerowany tekst tzw. Historycznej Odpowiedzi, czyli listu ówczesnego prezydenta klubu, José Augusto Prestesa, z 7 kwietnia 1924 do Associação Metropolitana de Esportes Athleticos (AMEA). Pismo odrzucało wezwanie do pozbawienia członkostwa w zespole 12 zawodników o czarnym kolorze skóry bądź wywodzących się z niższych warstw społecznych. List ten postrzegany jest dziś jako przełom w walce z rasizmem i nierównościami społecznymi w Brazylii.