Maracanã – opis stadionu

Po informacji, że Brazylia otrzyma prawo do organizacji Mistrzostw Świata 1950, władze stanowe Rio de Janeiro rozpisały w 1947 roku konkurs na projekt i wykonanie nowego stadionu. Największe uznanie zdobyła koncepcja siedmiu miejscowych architektów, którzy zaproponowali stadion o kształcie bliskim kołu. Mimo sprzeciwów i presji politycznej jako lokalizację wybrano działkę w dzielnicy Maracanã, gdzie stał tor wyścigów konnych.

Budowa ruszyła w sierpniu 1948 i bardzo szybko zaczęła się opóźniać. FIFA wysłała do koordynacji swojego eksperta z Włoch, ale na niewiele się dostało. W czerwcu 1950, przy okazji otwarcia, na trybunach wciąż stały rusztowania po sam dach. Brakowało zaplecza, np. toalet. Mimo to pierwsze miesiące istnienia to ogromne tłumy. Od meczu otwarcia, przez pierwsze spotkania Mundialu aż do wielkiego finału widownia zawsze oscylowała wokół 100 tys. osób. We wspomnianym finale między Brazylią a Urugwajem na trybunach stały oficjalnie 199 854 osoby, choć nieoficjalnie mówi się o liczbie nawet o 10 tys. wyższej. Nieoficjalnie pojawiają się też pogłoski, że gdy Brazylia przegrała, ludzie stojący na rusztowaniach skakali w dół, ginąc na miejscu. Tłumy podobne do tego rekordowego powtarzały się na Maracanie przez kolejną dekadę (ok. 180 tys. w meczu Brazylia – Paragwaj w 1954 czy w derbach Flamengo – Fluminense w 1963).

Jak na ironię, dopiero w 1965 roku stadion został ukończony zgodnie z projektem, co czyni jego 17-letnią budowę jedną z najdłuższych wśród aren sportowych. Rok po zakończeniu zmarł Mário Rodrigues Filho, dziennikarz, którego wielkie wsparcie doprowadziło do realizacji tego stadionu. Wtedy też obiekt uzyskał jego patronat, choć do dziś nazywany jest po prostu Maracaną.

Przez dekady odbyło się tu wiele prestiżowych meczów zarówno w wydaniu klubowym, jak i reprezentacyjnym. Dzięki uwzględnieniu w planach Mundialu 2014 stadion stał się jednym z zaledwie dwóch na świecie, które dwukrotnie zorganizowały finał Mundialu. Z kolei wybór Maracany na miejsce otwarcia i zamknięcia Igrzysk Olimpijskich 2016 uczynił go pierwszym w historii stadionem bez funkcji lekkoatletycznej, który gości najważniejsze imprezy Olimpiady. Do tego ogromne mecze siatkówki, imprezy Igrzysk Panamerykańskich, gigantyczne koncerty największych światowych gwiazd (Frank Sinatra, Tina Turner, Rolling Stones, The Police i wielu innych).

W 1992 roku zapadł się fragment górnego poziomu trybun, zabijając 2 osoby i raniąc ok. 50. Dlatego górny poziom w latach 90. zamieniono na miejsca siedzące, a po 2006 to samo spotkało dolne trybuny. Pojemność spadła bardzo znacząco, a kulminacją stała się przebudowa z lat 2010-2013. Okazało się bowiem, że mimo statusu „skarbu dziedzictwa kulturowego” trzeba znaczną część obiektu rozebrać, by spełniał wymogi Mistrzostw Świata 2014. Początkowo prace mały objąć tylko demontaż dolnych trybun i ich przysunięcie do boiska, ale okazało się, że żelbetowa konstrukcja dachu również nie spełnia norm, dlatego została zamieniona na membranę.

Prace wzbudziły bardzo wiele kontrowersji, ponieważ ocalono elementy o ograniczonym znaczeniu – stadion był wpisany na listę narodowego dziedzictwa, ale nie za architekturę, a za rolę w kulturze. Tymczasem wraz z modernizacją usunięto z obiektu muzeum autochtonicznej ludności indiańskiej, a obiekt został skomercjalizowany i sprywatyzowany, wywołując protesty.

Prace zlecone przed Mistrzostwami Świata 2014 zostały wykonane ogromnym kosztem prawie 500 mln $, a do tego z bardzo poważnym opóźnieniem.