Estadio Centenario – opis stadionu

Jak w skrócie przedstawia się Estadio Centenario?

Estadio Centenario powstał w latach 1929–1930 na pierwsze w historii piłkarskie mistrzostwa świata, które odbyły się w lipcu 1930 w stolicy Urugwaju, Montevideo. Obiekt zainaugurowano 18 lipca 1930, dokładnie w stulecie uchwalenia pierwszej konstytucji Urugwaju.

Stadion pełni rolę najważniejszego obiektu piłkarskiego w kraju. Często występuje na nim reprezentacja, jest także wykorzystywany do rozgrywek klubowych. Na stadionie odbywały się ważne międzynarodowe imprezy, a w 1983 FIFA nadała mu status światowego pomnika futbolu.

Obiekt przez lata był wielokrotnie modernizowany, ale do dziś w dużej mierze zachował oryginalną formę z 1930. Jedną z najbardziej charakterystycznych cech jest jego owalna, niemal okrągła sylwetka oraz wysoka wieża na wschodzie. Obecnie pojemność trybun wynosi ok. 60 tys. widzów. Na stadionie działa muzeum urugwajskiej piłki.

W 2030 na Estadio Centenario planuje się rozegranie jednego spotkania podczas mistrzostw świata. Mecz ma się odbyć na samym początku turnieju, dla uczczenia stulecia mundiali. W związku z przygotowaniami do tego wydarzenia, planowana jest rozbudowa stadionu.

Jak doszło do powstania Estadio Centenario?

28 maja 1928, na 17. Kongresie FIFA w Amsterdamie, podjęto decyzję o zorganizowaniu pierwszych piłkarskich mistrzostw świata. Zawody miały odbyć się w 1930, a do wyścigu o ich organizację zgłosiło się pięć państw europejskich oraz Urugwaj.

W 1930 wypadała setna rocznica uchwalenia pierwszej konstytucji Urugwaju, a dodatkowym atutem tego kraju był fakt zdobycia przez jego reprezentację złotych medali w piłce nożnej na dwóch ostatnich igrzyskach olimpijskich (1924 i 1928).

Ponieważ wszystkie europejskie kraje ostatecznie wycofały się z wyścigu, Urugwaj pozostał jedynym kandydatem. 18 maja 1929, na 18. Kongresie FIFA w Barcelonie, oficjalnie potwierdzono państwo z Ameryki Południowej jako gospodarza pierwszych w historii mistrzostw świata.

Niedługo po przyznaniu Urugwajowi organizacji turnieju, w stolicy kraju, Montevideo, ruszyły przygotowania do budowy monumentalnego stadionu mającego powstać na tą imprezę.

Miasto przekazało teren w Parque de los Aliados (od 1930 pod nazwą Parque José Batlle y Ordóñez) i utworzono Comisión Administradora del Field Oficial (CAFO), ciało złożone z przedstawicieli władz miasta oraz urugwajskiego związku piłki nożnej (AUF), które zajęło się przeprowadzeniem inwestycji i do dziś pełni rolę zarządcy stadionu.

Jak przebiegała budowa Estadio Centenario?

Już 21 lipca 1929 dokonano uroczystego wmurowania kamienia węgielnego pod budowę nowego stadionu. Prace ziemne ruszyły na początku sierpnia. Kierownictwo nad projektem objął miejscowy architekt, Juan Antonio Scasso.

Pierwotnie planowano wybudować stadion na ponad 100 tys. widzów, ale z powodu braku wystarczających środków oraz czasu, plany te zredukowano do 70 tys. osób. Obiekt zaprojektowano w taki sposób, by znaczną część trybun oprzeć o skarpy.

Przez pierwsze miesiące wykonywano głównie prace ziemne, w ramach których przeniesiono 160 tys. m³ ziemi. W lutym 1930 rozpoczęto prace żelbetowe. Budowa stadionu wymagała użycia ok. 14 tys. m³ betonu.

Prace budowlane wykonywane były przez wiele firm, a z powodu napiętego harmonogramu, wprowadzono system trzyzmianowy, aby roboty mogły być kontynuowane przez cały czas. Dużą przeszkodą okazały się ulewne deszcze. Znaczący udział w budowie mieli europejscy imigranci, którzy w tamtym czasie licznie przybywali do Urugwaju.

Początkowo planowano rozegrać wszystkie mecze mistrzostw świata na nowym stadionie, ale z powodu problemów z ukończeniem obiektu na czas, pierwsze spotkania mundialu, który rozpoczął się 13 lipca 1930, odbyły się na dwóch pobliskich stadionach: Estadio Gran Parque Central oraz na nieistniejącym już dziś Estadio Pocitos.

Prace trwały do ostatniego momentu. Jeszcze na dzień przed inauguracją używano ogrzewaczy, by wspomóc schnięcie betonowych posadzek.

Jak przebiegały Mistrzostwa Świata 1930 na Estadio Centenario?

Pierwszy mecz mundialu na Estadio Centenario, będący zarazem inauguracją nowej areny, odbył się 18 lipca 1930. Było to dokładnie w setną rocznicę przyjęcia pierwszej konstytucji Urugwaju. Spotkanie obejrzało z trybun niespełna 58 tys. widzów, a gospodarze wygrali z drużyną Peru 1:0, udanie rozpoczynając turniej.

Pozostałe spotkania mistrzostw odbywały się już wyłącznie na Estadio Centenario, w tym obydwa półfinały oraz wielki finał, rozegrany 30 lipca 1930. Do finału doszła reprezentacja Urugwaju oraz sąsiedniej Argentyny (obie drużyny wygrały swoje mecze półfinałowe w stosunku 6:1).

W finale do przerwy było 2:1 dla Argentyny, jednak gospodarze zdołali odwrócić losy meczu w drugiej połowie, wygrywając ostatecznie 4:2 i zostając pierwszymi mistrzami świata.

Jak rozbudowywano Estadio Centenario?

Estadio Centenario do dziś zachował wiele ze swej oryginalnej formy z 1930, jednak na przestrzeni lat przechodził różne modernizacje, które wprowadziły pewne istotne zmiany.

Jakie były największe zmiany, które zaszły na Estadio Centenario?

Najpoważniejszymi modyfikacjami na Estadio Centenario była rozbudowa jego trybun. W 1955, w ramach przygotowań do Copa América 1956, trybuny za bramkami (Tribuna Colombes i Tribuna Amsterdam) powiększono o dodatkowy poziom, niemal zrównując je wysokością ze wschodnią Tribuna Olímpica.

W 1977 dodatkowe piętro dobudowano także na zachodzie, do najniższej Tribuna América. Przy okazji rozbudowano też loże na tej trybunie, a nad jej fragmentem pojawił się dach.

Jakie mniejsze zmiany zaszły na Estadio Centenario?

Telebim

Przed turniejem Mundialito, który odbył się na przełomie 1980 i 1981 rozważano dalszą rozbudowę Tribuna América, tak by osiągnęła wysokość podobną do pozostałych trybun, ale ostatecznie plany te nie zostały zrealizowane.

Stadion przeszedł w tym czasie jednak szereg innych modernizacji, m.in. na Tribuna Colombes pojawiła się elektroniczna tablica wyników, zastępując manualną, która znajdowała się po przeciwnej stronie.

Elektroniczna tablica została wymieniona na nową, bardziej zaawansowaną, na początku lat 90. XX wieku. Została ona jednak kompletnie zniszczona po przejściu potężnego huraganu 23 sierpnia 2005.

Tablicy początkowo nie wymieniano na nową z powodu braku środków. Z pomocą przyszedł wtedy prezydent Wenezueli, Hugo Chávez, który ufundował nowoczesny telebim dla Estadio Centenario. Nowy ekran miał swój debiut pod koniec 2008. Telebim ten zastąpiono nowym podczas prac modernizacyjnych przed finałami Copa Libertadores i Copa Sudamericana w 2021.

Oświetlenie

Stadion otrzymał pierwsze sztuczne oświetlenie już w 1932. W 1956 na trybunach América i Olímpica stanęły cztery wieże z reflektorami. W 1980 zastąpiły je cztery maszty oświetleniowe w narożnikach stadionu. W 2021 wyposażono je w nowe reflektory LED.

Zmiany w dolnych partiach trybun

W 1977 na najniższym poziomie trybun wzdłuż boiska (América i Olímpica) powstały betonowe siedziska. W latach 90. XX wieku, z powodu wybryków chuligańskich, za bramkami wzniesione zostały metalowe ogrodzenia. W późniejszym czasie, ze względów bezpieczeństwa, całkowicie wyłączono z użytkowania najniższy poziom trybun za bramkami.

Czym charakteryzuje się Estadio Centenario?

Otwarty w 1930 Estadio Centenario jest obiektem typowo piłkarskim. Stadion cechuje się owalną (niemal okrągłą) formą i posiada charakterystyczną, wysoką wieżę na wschodzie. Z pojemnością ok. 60 tys. widzów jest to największy stadion w Urugwaju.

Jak wyglądają trybuny Estadio Centenario?

Monumentalny Estadio Centenario otrzymał oryginalną kompozycję trybun, które powstały na planie owalu, a właściwie lekko spłaszczonego koła. Najniższa była trybuna na zachodzie, która otrzymała jeden poziom. Widownia za bramkami była już dwupoziomowa, a najwyższa trybuna wschodnia miała trzy poziomy. Wygięte w łuk trybuny miały nawiązywać do starożytnych greckich teatrów.

Owalny kształt trybun sugeruje istnienie bieżni lekkoatletycznej, jednak tak nie było w przypadku Estadio Centenario. Obiekt od początku przemyślany był jako stadion piłkarski, a wolne przestrzenie między betonowymi trybunami i boiskiem wypełniły łagodne zbocza, które stanowiły dodatkowy, najniższy poziom widowni.

Późniejsze zmiany sprawiły, że dziś trybuny za bramkami mają niemal identyczną wysokość, co trybuna wschodnia. Urosła również najniższa trybuna na zachodzie, która otrzymała drugie piętro oraz – jako jedyna na całym stadionie – niewielki skrawek zadaszenia. Instalacja indywidualnych siedzisk spowodowała jednak spadek pojemności areny.

Najniższe partie widowni za bramkami ze względów bezpieczeństwa są obecnie wyłączone z użytkowania. Aktualna pojemność stadionu wynosi nieco ponad 60 tys. widzów. Obiekt jest wyposażony m.in. w sztuczne oświetlenie oraz telebim (na północnym łuku). Loże i miejsca dla prasy znajdują się po stronie zachodniej (Tribuna América).

Jaką nazwę mają trybuny na Estadio Centenario?

Trybuny wyraźnie podzielone są na cztery segmenty, a każdy z nich posiada swoją nazwę: América (zachód), Colombes (północ), Olímpica (wschód) i Amsterdam (południe). Nazwy te nawiązują do pierwszych wielkich sukcesów piłkarskiej reprezentacji Urugwaju.

Tribuna América to hołd dla triumfów La Celeste w Copa América, a Tribuna Olímpica odnosi się do zwycięstw na igrzyskach olimpijskich (1924 i 1928). Colombes i Amsterdam to nazwy miejscowości, w których urugwajscy piłkarze wywalczyli złote medale olimpijskie.

Czym charakteryzuje się wieża na Estadio Centenario?

Charakterystyczna dla stadionu jest tzw. Torre de los Homenajes, wysoka, ekspresjonistyczna wieża, która góruje nad wschodnią trybuną. Inspiracją dla niej była podobna wieża, którą architekt Estadio Centenario zobaczył na Stadionie Olimpijskim w Amsterdamie.

Torre de los Homenajes została urozmaicona motywami opisującymi lokalny kontekst: dziewięć poziomów balkonów nawiązuje do dziewięciu pasów na urugwajskiej fladze, a skrzydła samolotu i dziób statku u podstawy wieży odnoszą się do napływu do kraju imigrantów z Europy. Wieża została zwieńczona masztem, na którym powiewa flaga Urugwaju.

W wieży działa winda, którą można dojechać niemal na sam szczyt, gdzie znajduje się platforma widokowa.

Co znajduje się w pomieszczeniach pod trybunami Estadio Centenario?

Poza niezbędnym zapleczem, w pomieszczeniach pod trybunami znajduje się także posterunek policji (Tribuna Colombes) oraz szkoła podstawowa (Tribuna Olímpica).

Co można zobaczyć w muzeum urugwajskiej piłki?

Wewnątrz Tribuna Olímpica mieści się również muzeum urugwajskiej piłki nożnej. Muzeum, zainaugurowane 15 grudnia 1975 i zmodernizowane w 2004, zajmuje ok. 3 tys. m² na dwóch kondygnacjach. Znajduje się w nim wiele cennych eksponatów dokumentujących historię urugwajskiej piłki, w tym trofea zdobyte przez reprezentację. Podczas zwiedzania muzeum można też zobaczyć kamień węgielny z 1929 pod budowę Estadio Centenario.

Do czego nawiązuje nazwa Estadio Centenario?

Nazwa Estadio Centenario (Stadion Stulecia) nawiązuje do setnej rocznicy uchwalenia pierwszej konstytucji Urugwaju. Obiekt zainaugurowano 18 lipca 1930, dokładnie sto lat po tamtym wydarzeniu.

Gdzie znajduje się Estadio Centenario?

Stadion mieści się w parku (Parque José Batlle y Ordóñez), który położony jest pośród gęstej zabudowy Montevideo, ok. 4 km na wschód od stacji kolejowej Estación Central. W parku znajdują się również dwa inne, dużo mniejsze stadiony piłkarskie (Estadio Parque Palermo i Estadio Parque Luis Méndez Piana), obiekt lekkoatletyczny (Pista de Atletismo Darwin Piñeyrúa) oraz tor kolarski (Velódromo Municipal Atilio François).

Stosunkowo niedaleko od Estadio Centenario, ok. kilometr na północ, stoi inny duży stadion piłkarski, Estadio Gran Parque Central, należący do klubu Nacional.

Jakie wydarzenia odbywają się na Estadio Centenario?

Poza Mistrzostwami Świata 1930, na Estadio Centenario odbywały się również mecze (w tym zazwyczaj także finały) w ramach Copa América w latach 1942, 1956, 1967 i 1995, a także turniej Mundialito na przełomie 1980 i 1981 oraz mistrzostwa Ameryki Południowej do lat 20 (1979, 2003) i do lat 17 (1999). Z międzynarodowych rozgrywek klubowych należy przede wszystkim wymienić spotkania finałowe Copa Libertadores czy mecze o Puchar Interkontynentalny.

Co ciekawe, we wszystkich najważniejszych imprezach z udziałem drużyn narodowych, jakie miały miejsce na Estadio Centenario (Mistrzostwa Świata 1930, cztery turnieje Copa América), triumfowała reprezentacja Urugwaju.

Jako największy stadion w kraju, obiekt pełni de facto rolę stadionu narodowego. Zazwyczaj występuje tu reprezentacja Urugwaju, ponadto obiekt jest wykorzystywany do krajowych rozgrywek przez różne kluby, m.in. do czasu otwarcia w 2016 nowego Estadio Campeón del Siglo, na Estadio Centenario regularnie grywał utytułowany Club Atlético Peñarol.

Stadion jest także areną wielu innych wydarzeń. Często odbywają się na nim duże koncerty, a wystąpili na nim już tacy artyści jak Rod Stewart, Eric Clapton, Sting, Roxette, Joe Cocker, Ricky Martin, Enrique Iglesias, Bryan Adams, Guns N' Roses, Aerosmith, The Rolling Stones, Marc Anthony, One Direction, Paul McCartney, Ed Sheeran czy Maroon 5. 7 maja 1988 mszę świętą na Estadio Centenario odprawił papież Jan Paweł II.

Do 1977 pod Tribuna Olímpica mieściła się hala sportowa. W latach 1940 i 1953 rozgrywano w niej mecze mistrzostw Ameryki Południowej. W hali odbywały się też gale bokserskie.

Jakie znaczenie ma Estadio Centenario?

Stadion pełni niezwykle ważną rolę dla urugwajskiej piłki, ale jego sława i znaczenie sięgają znacznie wyżej. Z racji częstego goszczenia ważnych, międzynarodowych zawodów, obiekt jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych stadionów w Ameryce Południowej, znanym wśród fanów futbolu na całym świecie.

Stadion zajmuje szczególne miejsce w historii światowej piłki zwłaszcza za sprawą organizacji na nim pierwszych mistrzostw świata w 1930. 18 lipca 1983 FIFA nadała mu status Historycznego Pomnika Światowego Futbolu. Jest to jedyny stadion na świecie, który został uhonorowany w ten sposób.

Powstanie stadionu miało również wpływ na utrwalenie tożsamości narodowej Urugwajczyków.

Jaka będzie przyszłość Estadio Centenario?

Kolejną wielką imprezą zaplanowaną na Estadio Centenario mają być Mistrzostwa Świata 2030, choć turniej odbędzie się głównie w Hiszpanii, Portugalii i Maroku, a w Montevideo zostanie rozegrane tylko jedno spotkanie na początku mistrzostw, w ramach upamiętnienia stulecia mundiali. Po jednym meczu odbędzie się także w Argentynie i Paragwaju.

W ramach przygotowań do mundialu planuje się dużą modernizację Estadio Centenario. Tribuna América ma zostać rozbudowana, tak aby osiągnęła podobną wysokość co pozostałe trybuny. Ponadto znaczna część widowni ma zostać zadaszona. Obiekt zachowa jednak swój dotychczasowy charakter, w tym rozpoznawalną wieżę po stronie wschodniej.

Podczas modernizacji stadion zostanie unowocześniony i wyposażony w najnowsze technologie, a pojemność wzrośnie do 63 tys. widzów. Rozbudowa pozwoli nie tylko na organizację meczu podczas mundialu w 2030, ale również przystosuje obiekt do współczesnych standardów i pozwoli zachować jego status jako najważniejszego stadionu piłkarskiego w kraju na kolejne dekady.

Prace mają się rozpocząć pod koniec 2025 lub na początku 2026 i potrwają 30-32 miesiące, a w ich trakcie obiekt ma być wyłączony z użytkowania.

Projekt modernizacji Estadio Centenario można zobaczyć na osobnej podstronie