Stadiumi Selman Stërmasi – opis projektu

Jak w skrócie przedstawia się projekt nowego Stadiumi Selman Stërmasi?

Realizacja nowego Stadiumi Selman Stërmasi powiela model zastosowany przy budowie Air Albania Stadium – tu również przestarzały obiekt ma zostać zastąpiony nowoczesną piłkarską areną, wzbogaconą o dodatkowe inwestycje deweloperskie, które pomogą sfinansować jego budowę.

Nowy stadion pomieści 15 tys. widzów i spełni wymagania 4. kategorii UEFA. Plan obejmuje także rewitalizację terenów po zachodniej stronie, gdzie powstanie duży skwer i wieżowce – w sumie w otoczeniu areny zaplanowano ich pięć, z których najwyższy osiągnie 105 m.

Projekt wyróżnia się nietypowymi rozwiązaniami – płaski dach stadionu zostanie pokryty zielenią i zamieniony w rekreacyjny park, a między dwiema wieżami zawieszony zostanie pomost z basenem, z którego roztaczać się będzie widok na boisko.

Chociaż wizja czerpie inspirację ze starożytnej areny i górzystych formacji, nawiązania te pozostaną raczej symboliczne – stadion i nowe budynki w jego otoczeniu cechować się będą oryginalną, awangardową architekturą, wzbogacając panoramę Tirany i wpisując się w trend nowych inwestycji zmieniających krajobraz albańskiej stolicy.

Jak prezentuje się stary Stadiumi Selman Stërmasi?

Dotychczasowy Stadiumi Selman Stërmasi został otwarty w 1956. Obiekt przeszedł ostatnią większą renowację w latach 2014–2015 – wtedy m.in. po stronie wschodniej i zachodniej na stare trybuny położono nową warstwę betonu.

Stare fragmenty trybun na łukach odgrodzono i wyłączono z użytkowania, podobnie nieużywana jest bieżnia lekkoatletyczna, która praktycznie zanikła. Pojemność obiektu od czasu ostatniej modernizacji wynosi 9500 widzów.

Stadion w ostatnich latach służył przede wszystkim klubowi KF Tirana, najbardziej utytułowanej drużynie piłkarskiej w Albanii, choć korzystają z niego także inne zespoły. Obiekt dawniej nosił nazwę Dinamo, ale na początku lat 90. nazwano go imieniem Selmana Stërmasiego, jednej z najważniejszych postaci w historii KF Tirana.

Stadiumi Selman Stërmasi jest drugim największym i najważniejszym stadionem w stolicy kraju, Tiranie – zaraz po stadionie narodowym (Air Albania Stadium), od którego dzieli go odległość ok. jednego kilometra. Pomimo niedawnych modernizacji, jest to obiekt o raczej niskim standardzie.

Jak powstał projekt nowego Stadiumi Selman Stërmasi?

Pierwsze kroki w kierunku kompletnej przebudowy przestarzałego stadionu poczyniono w 2019, kiedy władze Tirany dokonały zmian w planie zagospodarowania przestrzennego.

W grudniu 2024 stadion przekazano na rzecz państwowej spółki Albanian Investment Corporation, a następnie ogłoszono konkurs architektoniczny na rewitalizację stadionu oraz terenów położonych na zachód od niego.

Do konkursu zgłosiło się dziesięć podmiotów, z których na początku lutego 2025 wyłoniono pięć – wśród nich były znane pracownie jak Foster + Partners i Zaha Hadid Architects.

4 kwietnia 2025 w Pałacu Kongresów w Tiranie miała miejsce prezentacja pięciu koncepcji, a następnie ogłoszono zwycięzcę – za najlepszą uznano wizję holenderskiej pracowni OMA (współpraca: RH DHV, LOLA Landscape Architects, Petrit Halilaj, Albanian Investment Construction, Diagonal Projektim & Zbatim).

Co zakłada projekt nowego Stadiumi Selman Stërmasi?

Plan zakłada zburzenie dotychczasowego stadionu i budowę w jego miejscu nowoczesnej, typowo piłkarskiej areny o pojemności 15 tys. widzów, spełniającej wymagania 4 kategorii UEFA. Cała inwestycja obejmuje ponadto powstanie pięciu wieżowców, nowego skweru oraz podziemnych parkingów.

Rewitalizacja dotyczy nie tylko terenu na którym znajduje się stadion, ale również obszaru położonego bezpośrednio na zachód od niego, zajmowanego dotąd przez mocno zaniedbane boisko treningowe, parkingi, skwery, małe boiska i plac zabaw.

Realizacja powiela model, w jakim w latach 2016–2019 wybudowano Air Albania Stadium – wówczas przestarzały Stadiumi Qemal Stafa zastąpiono nowoczesną, piłkarską areną, wraz z którą powstała wysoka wieża z funkcjami komercyjnymi.

Tym razem również planuje się dodatkowe inwestycje deweloperskie, które nie tylko wzbogacą krajobraz o nowoczesne budynki, ale przede wszystkim mają zachęcić do udziału w projekcie prywatnych inwestorów, dzięki czemu możliwe będzie sfinansowanie budowy stadionu.

W projekcie uwzględniono szereg rozwiązań zgodnych z ideami zrównoważonego rozwoju. Pod uwagę wzięto także lokalne uwarunkowania klimatyczne oraz ryzyko sejsmiczne.

Jak w szczegółach przedstawia się projekt projekt nowego Stadiumi Selman Stërmasi?

Jak będzie wyglądał nowy Stadiumi Selman Stërmasi?

Nowy stadion otrzyma prostokątne, jednopoziomowe trybuny z zaokrąglonymi narożnikami. Główna trybuna z lożami VIP znajdzie się po stronie zachodniej. Za południową bramką przewidziano bezpieczne miejsca stojące dla najbardziej zagorzałych kibiców gospodarzy, a po przeciwnej stronie zostanie ulokowany sektor gości z odseparowanym wejściem.

Trybuny zostaną w pełni przykryte płaskim dachem, na wierzchu którego powstanie rekreacyjny park z biegnącą dookoła ścieżką. Na dachu znajdą się również panele fotowoltaiczne oraz maszty oświetleniowe.

Co zaplanowano w otoczeniu nowego Stadiumi Selman Stërmasi?

W północnej części z budynkiem stadionu zintegrowane będą dwie, wysokie na 71 m, pochyłe wieże, które połączą się ze sobą w górnej części. Nietypowym rozwiązaniem będzie pomost rozpięty między tymi wieżami na dużej wysokości, na którym ma się znaleźć basen z widokami na boisko.

Główne wejście na stadion będzie się mieściło po stronie zachodniej. Przed nim zaplanowano przestronny skwer – na co dzień dostępny dla mieszkańców, a w dni meczowe pełniący funkcję miejsca spotkań kibiców.

W centralnej części placu znajdą się fontanny, a wolną przestrzeń wypełnią także stoliki z szachownicami, mała architektura i zieleń – dotychczasowe drzewa pozostaną na swoim miejscu bądź zostaną przesadzone, a do tego planuje się posadzenie 180 nowych. Obok placu powstaną też nowe boiska dla młodzieży.

W zachodniej części założenia powstaną dwie kolejne wieże, o wysokości 80 oraz 55,5 m. Piąty, najwyższy wieżowiec (105 m), stojący samotnie w pobliżu głównego wejścia na stadion, swoją sylwetką będzie przypominał menhir.

W wieżowcach znajdą się przede wszystkim apartamenty, a do tego spora liczba powierzchni biurowych, powierzchnie komercyjne oraz pomieszczenia przeznaczone pod lokale gastronomiczne.

Plan zakłada powstanie licznych parkingów podziemnych – pod trybunami nowego stadionu, nowym skwerem oraz wieżami na północy i zachodzie. Zastąpią one nieestetyczne naziemne parkingi, które dotąd znajdowały się przed trybuną główną.

Do czego nawiązywać będzie architektura stadionu i budynków w jego otoczeniu?

Inspiracją dla architektów był starożytny stadion w Amantii (znajduje się w pobliżu wioski Ploçë w południowej Albanii) oraz jego górzyste otoczenie. Pochyły, terasowy układ budynków i fasady z naturalnego kamienia mają odzwierciedlać strome trybuny starożytnej areny wykonane z kamiennych bloków.

Cały układ przestrzenny założenia ma oddawać wzniesienia i równiny typowe dla górzystego krajobrazu. Najwyższy wieżowiec ma pełnić rolę punktu orientacyjnego, a swoją sylwetką będzie przypominał menhir.

Poszczególnym elementom projektu nadano nazwy nawiązujące do terminologii związanej z górami, np. najwyższy wieżowiec to „peak” („szczyt”), dwa wieżowce na zachodzie to „gorge” („wąwóz”), skwer to „glade” („polana”), a dach stadionu to „plateau” („płaskowyż”).

Nawiązania do starożytnych budowli i naturalnych formacji pozostaną raczej symboliczne – stadion i nowe budynki w jego otoczeniu wyróżniać się będą nowoczesną, awangardową architekturą, wzbogacając panoramę miasta oryginalną formą i wpisując się w trend nowych inwestycji, które przekształcają krajobraz współczesnej Tirany.