Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark – opis projektu

Jak w skrócie prezentuje się projekt nowego Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark?

Głównym założeniem inwestycji jest budowa zupełnie nowego stadionu w miejsce zasłużonego Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark. Nowa arena pod wieloma względami będzie jednak zbliżona do swojego poprzednika – zostanie wyposażona w bieżnię lekkoatletyczną, a nowe trybuny będą miały podobną pojemność, ok. 20 tys. widzów.

Nowy obiekt będzie bardziej nowoczesny, ekologiczny i komfortowy – godny miana trzeciego największego stadionu Berlina, przygotowany na organizację imprez wysokiej rangi.

Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów będzie wysunięta, szklana fasada w czerwonym kolorze, oplatająca cały budynek. Motyw ten ma być nawiązaniem do wyglądu zewnętrznego modernistycznej trybuny głównej na starym stadionie.

Tuż za zachodnią trybuną zachowany zostanie stojący tam fragment Muru Berlińskiego – będzie to nie tylko pamiątka historyczna, ale również dodatkowa atrakcja wzbogacająca otoczenie. Zachowane mają zostać także dwa z czterech charakterystycznych masztów oświetleniowych starego obiektu.

Wokół stadionu ciągnąć się będą szerokie rampy, umożliwiające dostęp na trybuny osobom poruszającym się na wózkach.

Szerszy plan obejmuje nie tylko budowę stadionu na nowo, ale również rewitalizację całego kompleksu obiektów sportowych, znajdujących się w okolicy. Motywem przewodnim inwestycji ma być stworzenie inkluzywnego parku sportowego, dostępnego dla wszystkich i stwarzającego dobre warunki dla sportów osób z niepełnosprawnościami.

Inwestycja ma swoich przeciwników – lokalni mieszkańcy, którzy założyli inicjatywę obywatelską, zebrali ponad 14 tys. podpisów przeciwko rozbiórce starego stadionu. Kiedy ta ruszyła w październiku 2024, już po niespełna miesiącu została wstrzymana ze względu na… ochronę wróbli. Po rozstawieniu dodatkowych budek dla ptaków, prace udało się warunkowo wznowić na początku 2025.

Właściwa budowa ma nastąpić po całkowitym rozebraniu starego obiektu i planowana jest na lata 2026–2028. Koszt budowy stadionu ma wynieść 168 mln €, a dodatkowe 14 mln € pochłoną prace rozbiórkowe.

Jak prezentuje się stary Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark?

Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark powstał w 1951 na terenie Berlina Wschodniego – tuż przy granicy z Berlinem Zachodnim. Gdy dekadę później wzniesiono Mur Berliński, jego wewnętrzną ścianę (tzw. Hinterlandmauer), oddzielającą właściwe terytorium NRD od pasa granicznego, poprowadzono wałem ziemnym zachodniej trybuny stadionu, tuż za rzędami widowni (ten fragment muru zachował się zresztą do dziś).

Obiekt był jednym z najważniejszych stadionów Berlina Wschodniego. Grały na nim m.in. kluby piłkarskie Vorwärts Berlin i Berliner FC Dynamo, zdobywcy licznych tytułów mistrza NRD, trzykrotnie odbył się tu finał Pucharu NRD, a reprezentacja NRD rozegrała na stadionie 10 spotkań.

Na arenie padały lekkoatletyczne rekordy świata, w tym fenomenalny wyczyn Uwe Hohna, który 20 lipca 1984 rzucił oszczepem na odległość 104,8 m – jako pierwszy i jedyny człowiek przekraczając barierę 100 m. Osiągnięcie Hohna przyspieszyło prace nad zmianą parametrów oszczepu, która skróciła dystans rzutów (wprowadzono ją w 1986).

Obiekt miał także okazję gościć finisze etapów kolarskiego Wyścigu Pokoju (1966–1977), koncert Michaela Jacksona (1992), Eurobowl (2014), Speedway Grand Prix (2001), finał kobiecej Ligi Mistrzów (2015) czy paralekkoatletyczne mistrzostwa Europy (2018).

Stadion posiada bieżnię lekkoatletyczną, otoczoną przez owalny pierścień trybun opartych na wałach ziemnych. Pojemność areny wynosi ok. 20 tys. widzów i jest to trzeci pod względem wielkości stadion w Berlinie (po Stadionie Olimpijskim oraz obiekcie Unionu Berlin). Stadion stanowi główny element większego kompleksu sportowego, a tuż obok stoi także duża hala sportowa (Max-Schmeling-Halle).

Obiekt był kilka razy modernizowany, m.in. w 1964 otrzymał sztuczne oświetlenie, w 1970 tartanową bieżnię, w latach 1986–1987 rozbudowano trybunę główną, zadaszono trybunę po przeciwnej stronie i wymieniono maszty oświetleniowe, a w 1998 widownię wyposażono w charakterystyczne, kolorowe krzesełka.

W XXI wieku stadion uchodzi już za przestarzały, choć nie brakuje głosów podkreślających jego wartość architektoniczną i historyczną. Wyróżnia się zwłaszcza modernistyczny budynek trybuny głównej z lat 80. XX wieku oraz charakterystyczne maszty oświetleniowe.

Jak powstały plany przebudowy Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark?

Gruntowną przebudowę stadionu oraz całego kompleksu sportowego zaczęto planować już w 2013. W 2014 na zlecenie władz Berlina powstało studium wykonalności, wykonane przez Büro SportConzept. Kolejne, zaktualizowane studium wykonała w 2020 firma Drees & Sommer. W 2021 przeprowadzono serię publicznych konsultacji.

Jednym z głównych założeń modernizacji było stworzenie „inkluzywnego parku sportowego”, zoptymalizowanego pod kątem sportów osób niepełnosprawnych oraz dostępnego dla widzów z niepełnosprawnościami.

Plany początkowo powstawały także z myślą o igrzyskach olimpijskich – Berlin rozważał wówczas ubieganie się o prawo do ich organizacji w 2024 lub 2028, choć ostatecznie nie doszło do realizacji tych zamiarów.

Na etapie planowania rozważano różne warianty, od modernizacji dotychczasowego obiektu, po budowę nowej areny w innej lokalizacji. Ostatecznie zdecydowano, że stary Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark zostanie rozebrany, ale nowy obiekt powstanie dokładnie w tym samym miejscu.

Wiosną 2022 ogłoszono konkurs na koncepcję architektoniczną nowego stadionu. Spośród początkowych 24 zgłoszeń, do finałowej fazy zakwalifikowano 15 prac. Wyboru najlepszej koncepcji dokonano podczas posiedzenia jury w dniach 13-14 grudnia 2022. Zwycięski projekt przygotowała pracownia O+M Architekten we współpracy z LOR Landschaftsarchitekten (obie firmy pochodzą z Drezna).

Co zakłada koncepcja nowego Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark?

Choć nowy stadion powstanie od podstaw w miejsce swojego poprzednika, będzie to obiekt o zbliżonych rozmiarach i charakterystyce – jednak bardziej nowoczesny, komfortowy i inkluzywny. Stadion zostanie wyposażony w bieżnię lekkoatletyczną, a zadaszone trybuny pomieszczą 20 tys. widzów.

Widownię tworzyć będzie jednopoziomowy, owalny pierścień trybun, tym razem nie oparty na skarpach, lecz wykonany w formie żelbetowej konstrukcji. W narożnikach pojawią się telebimy, a na zewnątrz zachowane zostaną dwa z czterech charakterystycznych masztów oświetleniowych.

Wzdłuż górnej krawędzi trybun zaplanowano szeroką promenadę. Zostanie ona zrealizowana w formie tzw. konstrukcji wspornikowej – wyniesionej ponad teren i zawieszonej nad otwartą przestrzenią.

Od strony zewnętrznej promenadę zamknie ściana ze szkła zabarwionego na czerwono, nawiązując w ten sposób do modernistycznej trybuny głównej starego stadionu, gdzie znajdował się podobny, wysunięty element pokryty czerwonym przeszkleniem.

Szczelna szklana osłona, sięgająca od podłogi po dach, będzie nie tylko akcentem wizualnym, ale również skuteczną barierą akustyczną, chroniącą okolicę przed nadmierną emisją hałasu.

Wokół stadionu ciągnąć się będą szerokie rampy, umożliwiające dostęp na trybuny osobom poruszającym się na wózkach. Za zachodnią trybuną zachowany zostanie fragment Muru Berlińskiego, który będzie nie tylko pamiątką historyczną, ale również dodatkową atrakcją, wzbogacającą otoczenie obiektu.

Główne wejście na stadion znajdzie się po stronie wschodniej, gdzie – ze względu na różnice wysokości terenu – elewacja budynku będzie najwyższa. W tym miejscu w dolnej części fasady pojawią się dodatkowe przeszklenia, a także elementy zieleni.

Co da budowa nowego Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark?

Dzięki inwestycji starzejący się Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark ustąpi miejsca nowoczesnej, ekologicznej arenie, odpowiadającej randze trzeciego co do wielkości stadionu w niemieckiej stolicy. Choć będzie to zupełnie nowa konstrukcja, zachowa proporcje i charakter dawnego obiektu, podkreślając ciągłość tego miejsca.

Nowy stadion zapewni doskonałe warunki do organizacji wydarzeń najwyższej rangi — od lekkoatletyki i piłki nożnej, przez futbol amerykański, po imprezy kulturalne.

Położony stosunkowo blisko centrum, w gęsto zaludnionej okolicy niedaleko popularnego Mauerparku, stadion ma potencjał przyciągać szerokie grono użytkowników. Jako obiekt średniej wielkości może być też miejscem imprez, które dla Stadionu Olimpijskiego są zbyt kameralne.

Dużo uwagi zostanie poświęcone sportom osób niepełnosprawnych oraz zapewnieniu pełnej dostępności stadionu. Modernizacja całego kompleksu ma na celu stworzenie inkluzywnego parku sportowego, dostępnego dla okolicznych mieszkańców oraz osób z niepełnosprawnościami.

Kiedy powstanie nowy Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark?

Realizację inwestycji zaplanowano w trzech fazach. Pierwsza obejmuje rozbiórkę starego stadionu, druga budowę nowego, a w trzeciej planuje się rewitalizację pozostałej części kompleksu.

Ile ma kosztować budowa nowego Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark?

Budowa stadionu ma kosztować 182 mln € (wliczając 14 mln € na rozbiórkę starego obiektu), a wraz z rewitalizacją całego kompleksu, szacuje się że inwestycja pochłonie 263,4 mln €.

Kto protestował przeciwko budowie nowego Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark?

Inwestycja ma także swoich przeciwników. Lokalni mieszkańcy, którzy domagali się zachowania starego stadionu, powołali do życia inicjatywę obywatelską (Bürgerinitiative Jahnsportpark) i zebrali ponad 14 tys. podpisów.

Przeciwnicy argumentowali, że stadion jest dobrze zachowanym przykładem modernistycznej architektury z epoki komunizmu i zamiast rozbiórki należy przeprowadzić jego modernizację.

Wątpliwości wzbudzał również negatywny wpływ inwestycji na środowisko naturalne, potencjalna wycinka drzew i zagrożenie dla bytujących tu gatunków zwierząt. Przeciwko budowie opowiedziało się także stowarzyszenie NaturFreunde Berlin.

Kiedy rozpoczęła się rozbiórka starego Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark?

Rozbiórka starego stadionu ruszyła 8 października 2024. Prace rozpoczęto od trybuny głównej, ponadto zainteresowane osoby i podmioty mogły za darmo zabrać z trybun plastikowe krzesełka.

Dlaczego wstrzymano rozbiórkę starego Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark?

Już niespełna miesiąc po rozpoczęciu rozbiórki, 4 listopada, prace zostały wstrzymane decyzją sądu, który przychylił się do wniosku o zastosowanie środków tymczasowych, złożonego przez NaturFreunde Berlin.

Powodem wstrzymania prac było zagrożenie chronionego gatunku, wróbla domowego – kontynuowanie rozbiórki mogło prowadzić do zniszczenia co najmniej 94 miejsc lęgowych.

Kiedy wznowiono rozbiórkę starego Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark?

Wokół stadionu rozstawiono budki lęgowe dla ptaków, a w styczniu 2025 wydane zostało zezwolenie na kontynuowanie rozbiórki, ograniczone jednak wyłącznie do trybuny głównej. Prace ruszyły ponownie 27 stycznia 2025.

Kiedy powstanie nowy Friedrich-Ludwig-Jahn-Sportpark?

Budowa nowego stadionu ma nastąpić po rozebraniu starego obiektu i planowana jest na lata 2026–2028. Rewitalizacja całego kompleksu ma potrwać do 2030.