PGE Narodowy – opis stadionu

W jaki sposób powstał pomysł na budowę Stadionu Narodowego w Warszawie?

Pomysł budowy nowego Stadionu Narodowego w Warszawie pojawił się już w połowie lat 90., jednak od początku budził kontrowersje, szczególnie w kwestii lokalizacji. Jedną z propozycji było wykorzystanie terenów dawnego i zaniedbanego Stadionu Dziesięciolecia. Pojawiały się jednak także inne koncepcje, zakładające budowę obiektu w różnych dzielnicach stolicy. Najbardziej rozpoznawalna z nich, lansowana pod koniec 1999 roku, przewidywała powstanie Stadionu Polska na Białołęce – wzorowanego na paryskim Stade de France. Alternatywne lokalizacje rozważano m.in. na Służewcu, Łuku Siekierkowskim, w Wawrze czy Wesołej. Przez ponad dziesięć lat projekt pozostawał jednak wyłącznie w fazie planów. Decydujący impuls przyniosło dopiero przyznanie Polsce roli współgospodarza Euro 2012.

Przełomowym momentem było podpisanie 26 kwietnia 2007 roku przez prezydent Warszawy Hannę Gronkiewicz-Waltz decyzji o warunkach zabudowy dla inwestycji na terenie Stadionu Dziesięciolecia. Następnie, 14 września tego samego roku, minister sportu Elżbieta Jakubiak ogłosiła, że nowy stadion powstanie właśnie na błoniach dawnego obiektu. Kolejny krok to powołanie Narodowego Centrum Sportu, które miało odpowiadać za realizację inwestycji. 29 listopada 2007 minister Mirosław Drzewiecki ogłosił, że spośród trzech finalistów przetargu – APA KA, HOK Sport i JSK – zwyciężyła warszawska pracownia JSK Architekci Sp. z o.o. 17 grudnia zatwierdzono koncepcję budowy stadionu w miejscu dawnego Stadionu Dziesięciolecia.

W jaki sposób wyglądała budowa Stadionu Narodowego w Warszawie?

1 lutego 2008 zaprezentowano koncepcję nowego stadionu – wizualizację oraz makietę przygotowało konsorcjum złożone z JSK Architekci, Gerkan, Marg und Partner oraz Schlaich Bergermann & Partner. Prace w terenie ruszyły 15 maja, kiedy to rozpoczęto próbne palowanie fundamentów starego Stadionu Dziesięciolecia. 18 czerwca Narodowe Centrum Sportu przekazało wojewodzie mazowieckiemu projekt budowlany wraz z niezbędną dokumentacją, a już 22 lipca wojewoda Jacek Kozłowski wydał pozwolenie na budowę – decyzja zapadła w zaledwie 34 dni.

We wrześniu podpisano umowę z firmą Pol-Aqua na realizację pierwszego etapu inwestycji i rozpoczęto zasadnicze roboty budowlane. Na terenie inwestycji zainstalowano kamery, dzięki którym można było śledzić postęp prac online. Od 2010 roku dostępny był także całodobowy podgląd niecki stadionu w czasie rzeczywistym.

Pierwszy etap robót zakładał wyburzenie betonowych trybun dawnego stadionu i wykonanie niezbędnych prac ziemnych. Etap ten planowano zakończyć w ciągu 200 dni. W kwietniu 2009 otwarto koperty z ofertami na realizację drugiego etapu. Najkorzystniejszą złożyło konsorcjum złożone z firm Alpine (niemieckiej, austriackiej i polskiej), Hydrobudowy i PBG – opiewała ona na ponad 1,25 mld zł netto. Drugi etap miał trwać do maja 2011.

Choć pierwsze maszyny pojawiły się na placu budowy już w maju, prace na dobre ruszyły dopiero latem. Rozpoczął się montaż żurawi – ustawiono ich aż 19. Jednocześnie ruszyły prace przy szalunkach i betonowaniu trzech pierwszych kondygnacji. Na budowie pracowało już wtedy ponad tysiąc osób. W tym etapie wykorzystano nowoczesne stropy bąbelkowe – to specjalne płyty betonowe, w których wnętrze wypełniają lekkie, puste kule z tworzywa sztucznego. Dzięki temu udało się zużyć mniej betonu.

We wrześniu zaczęły powstawać pierwsze elementy widoczne z zewnątrz – między innymi schody prowadzące na sektory, które budowano w tzw. systemie ślizgowym. W podobny sposób miało powstać 10 z 19 konstrukcji. Pod koniec września przyspieszono też prace przy części podziemnej, gdzie miały się znaleźć parkingi. Ten etap miał zakończyć się na początku stycznia.

Uroczyste wmurowanie kamienia węgielnego odbyło się 7 października 2009 z udziałem przedstawicieli władz państwowych i samorządowych oraz reprezentantów różnych religii i wyznań. Pod koniec stycznia 2010 do Warszawy dotarł pierwszy z 72 stalowych elementów pierścienia dachu – każdy z nich mierzył 12,5 metra i ważył około 48 ton.

Na początku lipca 2010 zakończono montaż pierścienia ściskanego – kluczowego elementu konstrukcji nośnej dachu Stadionu Narodowego. W kolejnym etapie rozpoczęto instalację 60-metrowych odciągów, które dostarczano na plac budowy w dwóch częściach i łączono na miejscu. Wraz ze słupami i zastrzałami tworzyły one strukturę podtrzymującą dach oraz cztery telebimy, umieszczone centralnie nad boiskiem. 13 sierpnia 2010 ogłoszono zakończenie montażu wszystkich 2100 prefabrykowanych elementów trybun, które miały pomieścić 58 500 widzów. Kilka dni później, sfinalizowano wszystkie prace betoniarskie.

16 grudnia w siedzibie Narodowego Centrum Sportu odbyła się konferencja prasowa poświęcona operacji big lift – jednej z najbardziej skomplikowanych technicznie operacji inżynieryjnych w Europie. Proces ten obejmował naciągnięcie lin podtrzymujących dach poprzez zsynchronizowane działanie 72 siłowników hydraulicznych. Liny przymocowano do iglicy – po jej uniesieniu do odpowiedniej wysokości, na poziomie -2 podłączono kolejne odciągi i rozpoczęto ich napinanie.

Na początku 2011 zakończono montaż konstrukcji dachu, a tego samego dnia odbyła się uroczystość zawieszenia symbolicznej wiechy z udziałem premiera Donalda Tuska oraz prezydent Warszawy Hanny Gronkiewicz-Waltz.

Zgodnie z pierwotnym planem prace miały zakończyć się 30 czerwca 2011, a 22 lipca stadion miał zostać udostępniony zwiedzającym. Oficjalna inauguracja zaplanowana była na 27 sierpnia – wydarzenie miało mieć oprawę artystyczną przygotowaną przez zespół Stylianou, Piróg, Zień i Sztaba, a na scenie wystąpić miały m.in. Perfect, Myslovitz, Maanam i Wilki. Ostatecznie tego dnia uruchomiono jedynie iluminację zewnętrzną, a inaugurację przeniesiono na styczeń 2012.

W międzyczasie, w maju 2011 roku, ujawniono problemy z konstrukcją schodów, co opóźniło realizację inwestycji o trzy miesiące. Zamiast pierwotnej technologii monolitycznej, zastosowano montaż prefabrykatów na miejscu, co doprowadziło do wyciekania zaprawy klejącej i zagrożenia katastrofą budowlaną. Zamiast rozbiórki, konstrukcję wzmocniono dodatkowymi podporami.

Ostatecznie termin zakończenia budowy – 30 lipca 2011 – przestał obowiązywać, a część zaplanowanych wydarzeń została odwołana. W międzyczasie zorganizowano dwa dni otwarte: 24 lipca i 2 października, by umożliwić publiczności wgląd w postęp prac.

Budowa została oficjalnie zakończona 29 listopada 2011. Dzień później prezes NCS Rafał Kapler złożył wniosek o pozwolenie na użytkowanie do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego. Prace nad żelbetową płytą boiska zakończono 25 stycznia 2012 – tego samego dnia wydano warunkowe pozwolenie na użytkowanie tej części obiektu. 2 tygodnie później zakończono montaż systemów grzewczych, nawadniających i murawy, co dopełniło ostatni etap budowy stadionu.

Jak wyglądała inauguracja Stadionu Narodowego w Warszawie?

Oficjalne otwarcie Stadionu Narodowego odbyło się 29 stycznia 2012 – zorganizowano koncerty zespołów Voo Voo & Haydamaky, Zakopower, Coma, T.Love i Lady Pank, a całość zakończył pokaz fajerwerków.

Jak wygląda Stadion Narodowy w Warszawie?

Nowy stadion powstał na miejscu dawnego Stadionu Dziesięciolecia, zlokalizowanego w starorzeczu Wisły. Fundamenty nowego obiektu oparto na wałach ziemnych, które pozostały po poprzedniej konstrukcji, a ich stabilność sprawdzono za pomocą próbnych pali – obawy co do wytrzymałości gruntu i możliwych znalezisk (niewypałów czy ludzkich szczątków) nie potwierdziły się.

Boisko znajduje się o 8 metrów wyżej niż poprzednie, a pod nim zbudowano dwupoziomowy parking na około 1800 samochodów. Dojazd zapewniają zarówno istniejące wcześniej tunele, jak i nowe przejazdy wykonane w ramach inwestycji.

Obiekt odwiedza każdego dnia od 2 do 3 tysięcy osób. W trakcie wydarzeń sportowych trybuny mieszczą 58 274 widzów, natomiast podczas koncertów liczba ta może wzrosnąć do 72 900 (w tym 106 miejsc przystosowanych dla osób z niepełnosprawnościami).

Całkowita kubatura stadionu bez dachu przekracza 1 milion m³, a powierzchnia użytkowa to ponad 203 tys. m². Konstrukcja dachu rozciąga się na 240 na 270 metrów, a długość dolnej promenady wynosi 924 metry. Nad murawą wznosi się iglica zawieszona 100 metrów ponad boiskiem. Stadion dysponuje również największym centrum konferencyjnym w stolicy (dla 1600 osób), parkingiem podziemnym na 1765 aut, 965 toaletami, czterema restauracjami, klubem fitness, pubem oraz 69 lożami VIP. Dodatkowo przygotowano 900 stanowisk dla mediów.

Fasada stadionu nawiązuje do biało-czerwonych barw Polski i przypomina falującą flagę. Ażurowa siatka, w kolorze srebrno-czerwonym, zakrywa wewnętrzną aluminiowo-szklaną elewację. Dzięki otwartej konstrukcji i braku pełnej obudowy temperatura wewnątrz obiektu zbliżona jest do zewnętrznej, nawet przy zamkniętym dachu. Taka forma elewacji pozwala również na naturalną wentylację oraz dostęp światła dziennego do przestrzeni pod trybunami.

Projekt zakładał zastosowanie wysuwanej, modułowej murawy, jednak jej montaż został zawieszony przez Ministerstwo Sportu. Boisko wyposażono w system podgrzewania. Mimo starań NCS, UEFA uznała jakość nawierzchni przed Euro 2012 za niewystarczającą, co skutkowało koniecznością kosztownej wymiany. Drenaż zastosowany przy tej okazji był uproszczony w porównaniu do systemu użytego podczas mistrzostw.

Dodatkowo przygotowano 900 stanowisk dla mediów, ponad 4600 miejsc premium, 800 w lożach VIP i 106 dla osób z niepełnosprawnościami. Siedziska dostarczyła firma Forum Seating z Grupy Nowy Styl. Konstrukcja trybun nie została przystosowana do składania przednich rzędów, co uniemożliwia organizację zawodów lekkoatletycznych. Poziom pojemności spełnia wymagania UEFA do organizacji finałów Ligi Europy i Superpucharu, lecz nie Ligi Mistrzów.

W dolnych kondygnacjach znajduje się zaplecze techniczne i użytkowe o powierzchni 130 tys. m². Stadion ma osiem poziomów – najwyższy punkt trybun wznosi się 41 m nad murawą starego obiektu, a dach 70 metrów.

Zamykany dach wykonano z teflonowanego włókna szklanego, odpornego na warunki atmosferyczne. Proces jego otwierania lub zamykania trwa około 20 minut i odbywa się wyłącznie w temperaturze powyżej 5°C. Łączna masa lin podtrzymujących dach to 1200 ton, a jego konstrukcja zawiera cztery duże ekrany LED. Dach wyprodukowano w Tajlandii, w zakładach firmy Asia Membrane Co. Ltd., a za technologię odpowiadała niemiecka firma Hightex.

Na poziomie -3 stadionu, od strony ul. Wybrzeże Szczecińskie, znajduje się wielowyznaniowa kaplica, otwarta dla sportowców, sztabów i kibiców różnych wyznań. Poświęcenia dokonali przedstawiciele trzech religii: chrześcijaństwa, judaizmu i islamu. Wnętrze nie zawiera stałych symboli religijnych, a jego głównymi elementami są kolumnada i światło – jako uniwersalny symbol sacrum.

Na stadionie przewidziano 50 specjalnych miejsc dla osób niewidomych i ich opiekunów, zlokalizowanych wśród pozostałych kibiców. Każdy z nich otrzymuje zestaw słuchawkowy z dostosowaną audiodeskrypcją wydarzenia, umożliwiającą pełniejsze uczestnictwo w meczu.

Jakie elementy znajdują się dookoła Stadionu Narodowego w Warszawie?

Przed Areną stoi rzeźba autorstwa Adama Romana. Przedstawia trzech biegnących mężczyzn w trakcie przekazywania pałeczki sztafetowej. Wraz z decyzją o budowie Stadionu Narodowego, postanowiono zachować część elementów z dawnego obiektu – w tym m.in. tablicę z orłem z trybuny honorowej, pamiątkę po Ryszardzie Siwcu oraz właśnie rzeźbę Sztafeta. Pomnik przeszedł renowację w 2008 roku, która trwała miesiąc i kosztowała 50 tys. zł. Mimo poparcia ze strony środowisk artystycznych, dotąd nie udało się sfinansować odlewu z brązu.

Zabytkowy pawilon powstał w drugiej połowie lat 50. XX wieku i pierwotnie mieścił szatnie Stadionu Dziesięciolecia. Obecnie pełni funkcję siedziby administracji Stadionu Narodowego.

26 marca 2015 roku, przy Stadionie Narodowym, odsłonięto pomnik Kazimierza Górskiego – legendarnego selekcjonera reprezentacji Polski. Rzeźba wykonana z brązu ma 3,5 metra wysokości, a jej autorem jest Marek Maślaniec.

W czerwcu 2018 roku na promenadzie wokół stadionu, w pobliżu pomnika Kazimierza Górskiego, odsłonięto pierwsze tablice z odciskami dłoni i stóp wybitnych postaci polskiego futbolu. Wśród uhonorowanych znaleźli się m.in. Zbigniew Boniek, Włodzimierz Lubański, Grzegorz Lato, Władysław Żmuda oraz Jan Tomaszewski . Dodatkowo upamiętniono nieżyjących piłkarzy: Gerarda Cieślika, Kazimierza Deynę i Włodzimierza Smolarka. Docelowo Aleja Gwiazd ma rozciągać się na długości 1 kilometra.

Jak nazywany jest Stadion Narodowy w Warszawie?

Choć już 28 czerwca 2012 roku Sejm przyjął uchwałę wzywającą do nadania Stadionowi Narodowemu imienia Kazimierza Górskiego, decyzja ta została formalnie zrealizowana dopiero 10 października 2021 roku – od tego momentu obiekt oficjalnie nosi imię legendarnego trenera reprezentacji Polski.

W latach 2015–2020 stadion funkcjonował pod nazwą PGE Narodowy – zgodnie z umową sponsorską podpisaną między operatorem obiektu a Polską Grupą Energetyczną. Wartość kontraktu wyniosła około 40 milionów złotych, co czyniło go najdroższym porozumieniem tego typu w kraju. W 2021 roku strony podpisały aneks do umowy, który przedłużył jej obowiązywanie o czas, w którym na stadionie funkcjonował szpital tymczasowy dla pacjentów chorych na COVID-19. W 2021 roku po raz kolejny przedłużono umowę typu naming rights, która będzie obowiązywać przez kolejne 5 lat.

Ile kosztował Stadion Narodowy w Warszawie?

Pierwotnie koszt budowy stadionu oszacowano na 1,57 mld zł, jednak w toku realizacji wzrósł on do ponad 2 mld zł. Kwota ta nie uwzględniała wartości gruntu (należącego do Skarbu Państwa), a ostateczny koszt mógł jeszcze wzrosnąć ze względu na roszczenia firmy Alpine Bau Deutschland.

Czy Stadion Narodowy w Warszawie był “twierdzą”?

Stadion Narodowy przez lata uchodził za prawdziwą twierdzę reprezentacji Polski. Od porażki z Ukrainą w 2013 roku aż do meczu z Węgrami w 2021 roku Biało-Czerwoni pozostawali na tym obiekcie niepokonani przez niemal osiem lat. W tym czasie zwycięstwa w Warszawie nie potrafiły odnieść takie reprezentacje jak Niemcy, Portugalia czy Dania.

Jakie eventy sportowe miały miejsce na Stadionie Narodowym w Warszawie?

Na Stadionie Narodowym w Warszawie odbyło się wiele prestiżowych wydarzeń sportowych o międzynarodowym i krajowym charakterze. Obiekt gościł mecze reprezentacji Polski, zarówno w ramach eliminacji do Mistrzostw Świata i Europy, jak i spotkania towarzyskie. Regularnie rozgrywany jest tu również finał Pucharu Polski, który od 2014 roku odbywa się corocznie 2 maja.

Wśród najbardziej widowiskowych wydarzeń znalazł się finał Ligi Europy UEFA rozegrany 27 maja 2015 roku, w którym Sevilla FC pokonała Dnipro Dniepropetrowsk 3:2. 14 sierpnia 2024 roku na Stadionie Narodowym w Warszawie rozegrano finał UEFA Super Cup, w którym Real Madryt zwyciężył Atalantę Bergamo 2:0.

Na stadionie odbyły się także wyjątkowe mecze towarzyskie klubowe, m.in. spotkanie Real Madryt – Fiorentina w ramach Super Meczu 2014 oraz mecz Legia Warszawa – Sevilla FC w 2012 roku.

Obiekt był również areną dla siatkówki – zorganizowano tu mecze otwarcia siatkarskich Mistrzostw Świata (2014) i Mistrzostw Europy (2017), a także wydarzenia związane z lekkoatletyką, żużlem (cykl Grand Prix), MMA (m.in. gala KSW Colosseum), futbolem amerykańskim oraz rekordowy lot motoparalotniowy pod zamkniętym dachem stadionu.

Jakie eventy pozasportowe miały miejsce na Stadionie Narodowym w Warszawie?

Stadion Narodowy w Warszawie to również jedno z najważniejszych miejsc koncertowych i eventowych w Polsce. Już w styczniu 2012 roku obiekt zainaugurowano darmowym koncertem Oto jestem, na którym wystąpili m.in. Voo Voo, Zakopower, Coma, T.Love i Lady Pank. W kolejnych latach stadion gościł największe gwiazdy światowej i polskiej sceny muzycznej. W ramach Orange Warsaw Festival w 2013 roku na scenie pojawiła się Beyoncé, a towarzyszyli jej m.in. Basement Jaxx i Tinie Tempah. Rok później, podczas trzydniowej edycji tego samego festiwalu, wystąpili m.in. Kings of Leon, Queens of the Stone Age, Pixies, Florence and the Machine, Outkast czy David Guetta.

W lipcu 2014 roku Stadion Narodowy zadrżał pod ciężarem gitarowych brzmień podczas Sonisphere Festival, którego gwiazdą była Metallica. Kolejne lata przyniosły cykliczne imprezy pod szyldem Roztańczony PGE Narodowy, skupiające setki tysięcy fanów muzyki tanecznej i disco polo – od Boys i Akcentu po artystów młodego pokolenia, takich jak Smolasty, Tribbs czy Blanka. W 2023 roku na stadionie odbył się również pierwszy w Polsce festiwal muzyki koreańskiej KPOP Nation z udziałem takich zespołów jak The Boyz, (G)I-DLE czy Monsta X. W czerwcu 2024 roku stadion gościł również dwudniowy koncert Taylor Swift, który przyciągnął dziesiątki tysięcy fanów z całej Europy. W lipcu 2024 odbył się rockowy festiwal Warsaw Rocks, na którym wystąpili m.in. Scorpions i Europe. Z kolei we wrześniu 2025 powróci kolejna edycja Roztańczonego PGE Narodowego.

Stadion był też miejscem wielu wydarzeń o charakterze religijnym, patriotycznym i społecznym. Kilkukrotnie odbywały się tu spotkania modlitewne z o. Johnem Baptistą Bashoborą w ramach cyklu Jezus na Stadionie, gromadzące dziesiątki tysięcy wiernych. W 2016 roku obiekt był areną Szczytu NATO, a trzy lata później – międzynarodowej konferencji dotyczącej bezpieczeństwa na Bliskim Wschodzie. Odbywały się tu również rodzinne pikniki wojskowe, imprezy związane z Narodowym Dniem Sportu oraz koncerty okolicznościowe, jak Koncert dla Niepodległej z okazji 100-lecia odzyskania niepodległości w 2018 roku.