Neo Gipedo Panathinaikou – opis projektu

Jak w skrócie przedstawia się projekt nowego stadionu Panathinaikosu?

Panathinaikos to jeden z najbardziej utytułowanych i rozpoznawalnych klubów w Grecji. Zespół dysponuje własnym obiektem (tzw. „Leoforos”), który mimo swojego wyjątkowego charakteru i przywiązania kibiców jest dziś zbyt mały i przestarzały.

Dlatego od lat trwały starania, aby klub zyskał nowoczesny stadion, na miarę swojej historii i pozycji w greckim futbolu. Wśród różnych idei były zarówno pomysły przebudowy dotychczasowej areny, jak i budowy nowego obiektu w innej lokalizacji.

Ostatecznie wybór padł na działkę w dzielnicy Votanikos, zajmowaną wcześniej przez obiekty przemysłowe. Od powstania projektu minęły jednak blisko dwie dekady, zanim na początku 2025 zaczęto stawiać fundamenty. Otwarcie nowego stadionu planowane jest na początek sezonu 2027/28.

Nowoczesny obiekt, choć ma być typowo piłkarski, powstanie na planie koła. Stadion pomieści 40 tys. widzów i otrzyma dynamiczną, opływową bryłę, dla której pierwowzorem była arena portugalskiego FC Porto – Estádio do Dragão.

Dlaczego Panathinaikos potrzebuje nowego stadionu?

Panathinaikos, jeden z największych i najbardziej utytułowanych klubów w Grecji, rozgrywa swoje spotkania na stadionie im. Apostolosa Nikolaidisa („Leoforos”), najstarszym używanym do dziś stadionie piłkarskim w kraju. Wiele sezonów klub spędził także na Stadionie Olimpijskim.

O ile Stadion Olimpijski jest na co dzień za duży na potrzeby „Zielonych Koniczynek”, a ponadto posiada bieżnię lekkoatletyczną, to z kolei wysłużony „Leoforos” bywa zbyt ciasny. Chociaż nie można odmówić mu wyjątkowego klimatu, to ma problemy ze spełnianiem najnowszych kryteriów, zwłaszcza międzynarodowych.

Dyskusje i planowanie nowego stadionu Panathinaikosu trwały przez długie lata, a w tym czasie nowoczesne areny zdążyli wybudować dwaj najwięksi rywale tego klubu z Aten, Olympiakos (nowy Karaiskaki, otwarty w 2004) i AEK (OPAP Arena, zainaugurowana w 2022).

Jak powstała koncepcja nowego stadionu w Votanikos?

Plany budowy nowego stadionu dla Panathinaikosu sięgają jeszcze XX wieku, a pierwsze poważne projekty powstały po powrocie drużyny na stary stadion im. Apostolosa Nikolaidisa w 2000. Rozważano wówczas gruntowną przebudowę tego obiektu (jeden z projektów zakładał obrócenie boiska o 90 stopni oraz stworzenie pod murawą hali sportowej, a także rozległej strefy komercyjnej).

Inną szeroko dyskutowaną opcją była budowa stadionu w zupełnie nowym miejscu. Pod uwagę brane były dzielnice Goudi, Elliniko oraz inne lokalizacje. Ostatecznie za preferowane miejsce uznano dzielnicę Votanikos, która znajduje się kilka kilometrów na zachód od centrum ateńskiej aglomeracji. Pierwsze memorandum w tej sprawie, pomiędzy burmistrzem a klubem, podpisano w sierpniu 2005.

Wybrany teren miał charakter przemysłowy – znajdowały się tam nieczynne fabryki, magazyny i centrum logistyczne. W 2007 w niedużej odległości otwarta została stacja metra Eleonas.

Teren w Votanikos został zaoferowany przez miasto, któremu zależało na jego rewitalizacji. Klub miał otrzymać go w 99-letnią dzierżawę. Oprócz stadionu, Panathinaikos miał wybudować tutaj hale sportowe, basen olimpijski i inne obiekty służące różnym sekcjom sportowym klubu. Po przenosinach, miasto otrzymałoby w zamian stadion im. Apostolosa Nikolaidisa, na miejscu którego miał powstać park, a pod nim podziemny parking.

Koncepcja nowego stadionu w Votanikos powstała w 2006. Jej autorem był portugalski architekt Manuel Salgado, znany m.in. z zaprojektowania Estádio do Dragão w Porto. Wizja dla Panathinaikosu zawiera zresztą wiele cech tamtego obiektu. Docelowy plan zrealizowali greccy architekci z A&S Architects i chociaż projekt przez lata ewoluował, jego ostateczny kształt nie odbiega zbytnio od pierwotnych założeń.

Co zakłada koncepcja nowego stadionu w Votanikos?

Stadion ma pomieścić ok. 40 tys. widzów na trzech poziomach widowni wzdłuż boiska i dwóch za bramkami. Zabudowa za trybunami otrzyma aż 8 poziomów zaplecza, z czego do trzech (zależnie od topografii) pod poziomem gruntu, w dużej mierze z przeznaczeniem na parkingi.

Obiekt powstanie na planie koła i otrzyma atrakcyjną, dynamiczną formę. Trybuny zostaną w pełni przykryte zadaszeniem, które opierać się będzie na czterech masywnych, narożnych filarach.

Stadion ma służyć przede wszystkim Panathinaikosowi, ale będzie również otwarty na organizację innych imprez, w tym meczów reprezentacji Grecji.

Kiedy ruszyły pierwsze prace w Votanikos?

W 2007 rozebrano nieczynne obiekty przemysłowe. Plany dotyczące tej działki zakładały także budowę dużego centrum handlowego, które miało powstać niezależnie od stadionu. Jego budowa ruszyła jako pierwsza, jednak została wstrzymana po tym, jak 132 mieszkańców złożyło skargę (oficjalnym powodem była troska o żyjące tutaj kormorany). Po oddaleniu wniosku przez sąd, budowa nie została już wznowiona, a po niedoszłej galerii handlowej do dziś pozostał niedokończony żelbetowy szkielet.

W 2009 rozpoczęto prace ziemne pod budowę stadionu, ale później kryzys ekonomiczny i załamanie greckiej gospodarki spowodowały, że projekt utknął w martwym punkcie. Pieniądze na budowę ponoć chciał wyłożyć saudyjski książę, ale i z tego nic nie wyszło. Ostatecznie w 2013 wizja została odłożona na półkę, a w 2014 powstały plany ratowania starego „Leoforos” poprzez częściową przebudowę.

Kiedy powstanie nowy stadion Panathinaikosu?

W 2019 powrócono jednak do wizji budowy stadionu w Votanikos. W listopadzie 2020 Panathinaikos otrzymał 99-letnią dzierżawę terenu, a samorząd, rząd i banki podpisały porozumienie o finansowaniu inwestycji. Znaczną część finansowania (115 mln €) zapewni publiczny fundusz inwestycyjny przeznaczony na rozwój infrastruktury sportowej, reszta pochodzić będzie z funduszu na odbudowę.

W marcu 2022 członkowie Panathinaikosu w wewnętrznym głosowaniu opowiedzieli się za budową nowego stadionu. Przetarg na budowę został rozpisany 13 grudnia 2022. Zwyciężyło w nim konsorcjum firm GEK Terna, Ellaktor i Mytilineos.

Prace rozpoczęły się 6 kwietnia 2023, a 19 maja doszło do podpisania umowy. Wykonawca otrzymał 3 lata na zakończenie inwestycji. Wartość kontraktu wynosiła blisko 120 mln €, dodatkowe 3 mln ma kosztować opcjonalny korytarz łączący stadion bezpośrednio ze stacją metra. Umowa obejmuje także budowę dodatkowych obiektów, m.in. hali na 3100 widzów i otwartego basenu olimpijskiego.

Przez dłuższy czas prowadzono jedynie prace przygotowujące teren. Właściwe prace budowlane rozpoczęły się dopiero 3 lutego 2025 (w 117. rocznicę założenia Panathinaikosu) od stawiania fundamentów. W związku z wolnym tempem w początkowej fazie inwestycji, oczekiwany termin jej zakończenia przesunięto z 2026 na początek sezonu 2027/28.

Relację z budowy nowego stadionu Panathinaikosu można zobaczyć na osobnej podstronie