Old Trafford – opis stadionu

Dlaczego zdecydowano się na budowę Old Trafford?

Przed 1902 rokiem Manchester United funkcjonował pod nazwą Newton Heath i rozgrywał swoje mecze najpierw na North Road o pojemności 15 000, a później na Bank Street w Clayton, który mógł pomieścić 50 000 widzów. Oba obiekty pozostawiały jednak wiele do życzenia – boiska były żwirowe i często podmokłe, a na Bank Street dodatkowo unosiły się kłęby spalin z pobliskich fabryk.

Gdy klub został uratowany przed bankructwem i zmienił nazwę, nowy prezes, John Henry Davies, uznał, że Bank Street nie jest odpowiednim miejscem dla drużyny, która właśnie wygrała ligę oraz FA Cup. W 1909 roku postanowił sfinansować budowę nowego stadionu. Nie chcąc wydawać pieniędzy pochopnie, Davies dokładnie przeanalizował dostępne lokalizacje w Manchesterze. Ostatecznie wybór padł na teren położony przy kanale Bridgewater, na północnym końcu Warwick Road w dzielnicy Old Trafford.

Jak wyglądał projekt Old Trafford?

Projekt stadionu powierzono znanemu szkockiemu architektowi Archibaldowi Leitchowi, który wybudował również Hampden Park (stadion narodowy Szkocji), Ibrox Stadium (stadion Rangers'ów) i White Hart Lane (stary stadion Tottenhamu Hotspur). Pierwotnie stadion miał pomieścić 100 000 widzów, z zadaszoną jedną trybuną południową. Koszt budowy, wraz z zakupem gruntu, oszacowano na 60 000 £. Wkrótce jednak okazało się, że osiągnięcie pełnej pojemności wymagałoby dodatkowych 30 000 £. Klub, kierując się sugestią sekretarza J. J. Bentleya, zdecydował się więc zmniejszyć pojemność do około 80 000 miejsc. W czasach, gdy transfery piłkarzy rzadko przekraczały 1 000 £, wydanie tak dużej kwoty na stadion umocniło przydomek Moneybags United, jaki klub zyskał po przejęciu przez Daviesa.

W maju 1908 roku Archibald Leitch zwrócił się do Cheshire Lines Committee (CLC) – właściciela pobliskiej zajezdni kolejowej – z propozycją współfinansowania budowy trybuny wzdłuż torów. Klub, wspierany przez dwa lokalne browary, oferował gwarancję pożyczki w wysokości 10 000 £, rozłożonej na pięć lat lub spłacanej połową wpływów z biletów. CLC odrzuciło jednak tę propozycję. Komitet planował budowę nowej stacji kolejowej obsługującej stadion, licząc na roczne dochody rzędu 2 750 £, które miały pokryć koszty inwestycji (9 800 £). Ostatecznie powstała stacja Trafford Park, choć dalej niż pierwotnie zakładano.

Kiedy odbyła się inauguracja Old Trafford?

Budowę stadionu przeprowadziła firma Brameld and Smith, a prace zakończono pod koniec 1909 roku. Pierwszy mecz na nowym obiekcie odbył się 19 lutego 1910 roku – Manchester United zmierzył się z Liverpoolem. Choć gospodarze przegrali 3:4, stadion wywarł ogromne wrażenie na obserwatorach. Najatrakcyjniejszy, najprzestronniejszy i najbardziej niezwykły stadion, jaki kiedykolwiek widziałem. Jako boisko piłkarskie jest bezkonkurencyjny na świecie, to jest zaszczyt dla Manchesteru oraz dom drużyny, która może czynić cuda – te słowa zostały napisane w Sporting Chronicle w dniu otwarcia Old Trafford.

Jak wyglądała pierwsza przebudowa Old Trafford?

W 1936 roku, w ramach renowacji o wartości 35 000 £, po raz pierwszy zadaszono trybunę United Road. Dwa lata później zadaszono również południowe narożniki stadionu.

Do czego służyło Old Trafford podczas II wojny światowej?

Po wybuchu II wojny światowej Old Trafford zostało przejęte przez wojsko i wykorzystywane jako magazyn. Mimo to wciąż rozgrywano tam mecze piłkarskie, aż do niemieckiego nalotu bombowego na Trafford Park 22 grudnia 1940 roku, który spowodował poważne uszkodzenia stadionu. W wyniku zniszczeń spotkanie zaplanowane na Boże Narodzenie przeciwko Stockport County musiało zostać przeniesione na boisko rywala. Choć piłka nożna powróciła na Old Trafford 8 marca 1941 roku, kolejny nalot z 11 marca zniszczył znaczną część stadionu, w tym główną trybunę, zmuszając klub do przeniesienia się do Cornbrook Cold Storage, należącego do prezesa United, Jamesa W. Gibsona.

Dzięki jego staraniom Komisja ds. Szkód Wojennych przyznała Manchesterowi United 4 800 £ na uprzątnięcie gruzów oraz 17 500 £ na odbudowę trybun. W okresie renowacji klub wynajmował Maine Road od rywali z Manchesteru City, płacąc 5 000 £ rocznie oraz procent od wpływów z biletów. Stadion został ponownie otwarty w 1949 roku, choć początkowo bez dachu. Pierwszy ligowy mecz rozegrano tam 24 sierpnia, gdy United pokonało Bolton Wanderers 3:0.

Jak wyglądało Old Trafford po kolejnych dwóch renowacjach?

W 1951 roku przywrócono dach nad główną trybuną, a w kolejnych latach zadaszono pozostałe trybuny. W 1959 roku ukończono prace nad dachem Stretford End. W tym okresie klub zainwestował również w instalację oświetlenia stadionu, co umożliwiło rozgrywanie meczów wieczornych w europejskich pucharach bez konieczności przenoszenia spotkań na Maine Road. Aby uniknąć cieni na murawie, wycięto dwie sekcje dachu trybuny głównej. Pierwszy mecz przy sztucznym oświetleniu na Old Trafford odbył się 25 marca 1957 roku, gdy United zmierzyło się z Bolton Wanderers.

Mimo poprawionej widoczności w nocy, kibice nadal mieli utrudniony widok z powodu filarów podtrzymujących dachy trybun. W ramach przygotowań do Mistrzostw Świata 1966, podczas których stadion miał gościć trzy mecze grupowe, podjęto decyzję o gruntownej przebudowie trybuny United Road. W 1965 roku zastąpiono filary nowoczesnymi wspornikami umieszczonymi na szczycie dachu. Trybuna została także powiększona do pojemności 20 000 miejsc (10 000 siedzących i 10 000 stojących). Architekci Mather i Nutter zaprojektowali ją tak, by wprowadzić tarasy z przodu, większą część siedzącą z tyłu oraz pierwsze prywatne loże na brytyjskim stadionie piłkarskim. W podobnym stylu w 1973 roku przebudowano wschodnią trybunę, dotychczas jedyną pozbawioną dachu.

Po modernizacji dwóch trybun właściciele klubu opracowali strategię przekształcenia stadionu w zamkniętą arenę, co miało na celu poprawę atmosfery poprzez zatrzymanie hałasu tłumu i jego koncentrację na boisku. Lata 70. przyniosły wzrost chuligaństwa na brytyjskich stadionach. Po incydencie z rzucaniem nożem w 1971 roku, klub jako pierwszy w kraju zainstalował ogrodzenie oddzielające kibiców od murawy Old Trafford.

Jak wyglądała przebudowa Old Trafford w latach 90.?

Odkąd po II wojnie światowej rozpoczęły się kolejne modernizacje Old Trafford, pojemność stadionu systematycznie malała. W latach 80. liczba miejsc spadła z pierwotnych 80 000 do około 60 000. Kolejna redukcja nastąpiła w 1990 roku w wyniku zaleceń, które wymusiły przekształcenie wszystkich stadionów pierwszej i drugiej dywizji w obiekty z miejscami wyłącznie siedzącymi. W efekcie plany przebudowy Stretford End – zakładające nową trybunę z tarasem stojącym i wspornikowym dachem – musiały zostać znacząco zmienione. Koszty przebudowy wzrosły z pierwotnie zakładanych 3-5 milionów £ do około 10 milionów, a pojemność stadionu spadła do historycznie najniższego poziomu 44 000 miejsc.

Wzrost popularności Czerwonych Diabłów na początku lat 90. sprawił, że konieczna stała się dalsza rozbudowa stadionu. W 1995 roku zburzono 30-letnią trybunę północną, a w jej miejscu rozpoczęto budowę nowej konstrukcji, która miała być gotowa na Euro 96. W marcu 1995 roku klub zakupił 20-akrową nieruchomość w Trafford Park za 9,2 miliona £. Prace budowlane rozpoczęły się w czerwcu i zakończyły w maju 1996 roku. Zaprojektowana przez Atherden Fuller, nowa trzypoziomowa trybuna kosztowała 18,65 miliona £ i mogła pomieścić około 25 500 widzów, co zwiększyło całkowitą pojemność stadionu do ponad 55 000. Dodatkowo zastosowano największy w Europie dach wspornikowy, rozciągający się na 58,5 metra od tylnej ściany do przedniej krawędzi trybuny.

Sukcesy klubu w kolejnych latach wymusiły kolejne rozbudowy. Na początku XXI wieku do trybuny wschodniej dodano drugą kondygnację, co tymczasowo zwiększyło pojemność do około 61 000 miejsc. Kolejne 7 000 miejsc dodano po rozbudowie trybuny zachodniej, osiągając łączną pojemność 68 217. Old Trafford stał się wówczas największym stadionem klubowym w Anglii i Wielkiej Brytanii.

Jak wyglądała ostatnia przebudowa Old Trafford?

Ostatnia rozbudowa Old Trafford miała miejsce między lipcem 2005 a majem 2006 roku i zwiększyła pojemność stadionu o około 8 000 miejsc dzięki dodaniu drugich poziomów w północno-zachodniej i północno-wschodniej ćwiartce obiektu. Pierwsze z nowych miejsc zostały wykorzystane 26 marca 2006 roku, kiedy frekwencja 69 070 ustanowiła nowy frekwencyjny rekord Premier League. Rekord ten był stopniowo poprawiany, aż osiągnął najwyższy poziom 31 marca 2007 roku – 76 098 widzów obejrzało zwycięstwo Manchesteru United 4:1 nad Blackburn Rovers, co oznaczało, że tylko 114 miejsc pozostało niezajętych.

W 2009 roku reorganizacja miejsc siedzących zmniejszyła pojemność stadionu o 255 miejsc, ustalając nowy maksymalny limit na 75 957. W konsekwencji rekord frekwencji na Old Trafford pozostał niezmieniony do kolejnej rozbudowy.

Jakie wydarzenia miały miejsce na 100-lecie klubu na Old Trafford?

19 lutego 2010 roku stadion obchodził swoje 100-lecie. Z tej okazji oficjalna strona internetowa Manchesteru United przez 100 dni poprzedzających rocznicę publikowała codziennie jeden niezapomniany moment z historii obiektu.

W ramach obchodów rocznicowych zorganizowano konkurs plastyczny dla uczniów trzech lokalnych szkół, w którym młodzi artyści przedstawili stadion w przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Zwycięskie prace zostały wystawione na stałe na trybunie rodzinnej Old Trafford. W klubowym muzeum otwarto również specjalną wystawę poświęconą historii stadionu, na której znalazły się pamiątki, takie jak program z inauguracyjnego meczu czy ręcznie wykonany model stadionu w skali 1:220 autorstwa Petera Oldfielda-Edwardsa.

Podczas meczu Manchesteru United z Fulham 14 marca kibice otrzymali replikę programu z pierwszego spotkania na Old Trafford. W przerwie meczu krewni zawodników z inauguracyjnego spotkania oraz krewni byłego prezesa Johna Henry Daviesa i architekta Archibalda Leitcha, uczestniczyli w zakopaniu kapsuły czasu z pamiątkami związanymi z Manchesterem United.

Jak wygląda Old Trafford, stadion Manchesteru United?

Boisko Old Trafford otaczają cztery zadaszone trybuny z miejscami siedzącymi, oficjalnie znane jako Sir Alex Ferguson Stand (Północna), East Stand (Wschodnia), Sir Bobby Charlton Stand (Południowa) i West Stand (Zachodnia). Każda z nich ma co najmniej dwa poziomy, z wyjątkiem trybuny Sir Bobby'ego Charltona, która jest jednopoziomowa ze względu na ograniczenia konstrukcyjne. Dolny poziom każdej trybuny podzielony jest na sekcje Dolną i Górną – sekcje Dolne zostały przekształcone z tarasowych na miejsca siedzące na początku lat 90.

Trybuna Sir Alexa Fergusona, wcześniej znana jako United Road Stand i North Stand, biegnie nad United Road. Jest największą trybuną stadionu – ma trzy poziomy i może pomieścić około 26 000 widzów. Znajdują się na niej loże dla kadry kierowniczej oraz apartamenty gościnne. Obecny wygląd uzyskała w 1996 roku, wcześniej była jednopoziomowa. Na trybunie mieści się wiele popularnych obiektów, w tym Red Café – tematyczna restauracja i bar Manchesteru United – oraz muzeum i sala trofeów klubu. Pierwotnie muzeum znajdowało się w południowo-wschodnim narożniku stadionu, ale w 1998 roku przeniesiono je na odnowioną trybunę północną. Oficjalnie otworzył je Pelé. W 2011 roku, z okazji 25-lecia pracy Alexa Fergusona jako menedżera United, trybuna północna została przemianowana na trybunę jego imienia. Rok później przed trybuną odsłonięto pomnik Fergusona.

Naprzeciwko trybuny Sir Alexa Fergusona znajduje się trybuna Sir Bobby'ego Charltona, wcześniej znana jako South Stand, która w 2016 roku, przed meczem z Evertonem, została oficjalnie przemianowana na cześć legendy Manchesteru United z okazji 60-lecia jego debiutu w klubie. Choć jest jednopoziomowa, to mieści większość apartamentów dla kadry kierowniczej oraz sektor VIP. Na środku trybuny znajdują się miejsca dla przedstawicieli mediów, zapewniające im najlepszy widok na boisko. Jest to również trybuna, którą najrzadziej pokazują kamery telewizyjne ze względu na to, że platforma dla ekip transmisyjnych znajduje się właśnie tutaj. Studia telewizyjne umieszczono na obu jej końcach: we wschodnim znajduje się siedziba klubowej telewizji MUTV, a w zachodnim pracują stacje takie jak Sky Sports.

West Stand, czyli Stretford End, jest najbardziej kultową trybuną Old Trafford. To właśnie tutaj zasiadają najbardziej zagorzali kibice Manchesteru United. Trybuna ta była ostatnią całkowicie tarasową częścią stadionu, zanim na początku lat 90. została przekształcona w miejsca siedzące. To właśnie na tej trybunie kibice zawieszają liczne flagi i banery wspierające drużynę. Denis Law, legendarny napastnik United, otrzymał przydomek Król Stretford End, a jego pomnik znajduje się na górnym poziomie trybuny.

East Stand, znana jako Scoreboard End, może pomieścić około 12 000 kibiców. Znajduje się tutaj sektor dla niepełnosprawnych, który oferuje miejsca dla 170 fanów wraz z opiekunami. To również trybuna przeznaczona dla kibiców drużyn przyjezdnych. Za fasadą trybuny mieści się centrum administracyjne klubu, gdzie znajdują się biura redakcji magazynu Inside United, oficjalnej strony internetowej klubu oraz innych działów organizacyjnych. Nad megasklepem umieszczono pomnik Sir Matta Busby’ego, a naprzeciwko trybuny, po drugiej stronie Sir Matt Busby Way, znajduje się pomnik United Trinity, przedstawiający George’a Besta, Denisa Lawa i Bobby’ego Charltona. Został on odsłonięty w 2008 roku, w 40. rocznicę pierwszego triumfu Manchesteru United w Pucharze Europy.

Na wschodniej stronie stadionu znajduje się Hotel Football – tematyczny hotel piłkarski, którego współwłaścicielem jest były kapitan United, Gary Neville. Budynek otwarto w 2015 roku, a jego powstanie częściowo sfinansowano z dochodów z meczu pożegnalnego Neville’a.

Środek murawy jest lekko podniesiony, co ułatwia odprowadzanie wody. Pod powierzchnią boiska znajduje się system ogrzewania składający się z 37 kilometrów plastikowych rur, co zapobiega zamarzaniu murawy w zimie. Trawa jest regularnie podlewana i koszona, a w razie potrzeby wymieniana – np. w sezonie 1998–99, gdy Manchester United zdobył potrójną koronę, boisko zostało przebudowane w trakcie rozgrywek.

Megasklep Manchesteru United miał kilka lokalizacji od momentu otwarcia. W latach 90. sklep znajdował się na dziedzińcu West Stand, ale w 2000 roku przeniesiono go do obecnej siedziby o powierzchni 1600 m² na parterze trybuny wschodniej. Przez lata był zarządzany przez Nike, ale po wygaśnięciu umowy sponsorskiej w 2015 roku wrócił pod kontrolę klubu.

Na parkingu stadionu w 2009 roku stanęła 10-metrowa wieża zegarowa marki Hublot, na której umieszczono cztery tarcze o średnicy 2 metrów – największe w historii tej firmy.

Ławki rezerwowych drużyn znajdują się na środku trybuny, na podwyższonym poziomie, co zapewnia menedżerowi i sztabowi szkoleniowemu lepszą perspektywę na grę. Tuż obok znajduje się historyczny, dawny tunel zawodników, używany do 1993 roku. Jest to jedyna zachowana część oryginalnego stadionu z 1910 roku, która przetrwała bombardowanie podczas II wojny światowej. W 2008 roku tunel został przemianowany na Tunel Monachijski, aby upamiętnić 50. rocznicę katastrofy lotniczej w Monachium. Obecnie główny tunel znajduje się w południowo-zachodnim narożniku stadionu i pełni również funkcję wejścia dla służb ratunkowych. Nad nim zamontowano ruchome siedzenia, które w razie potrzeby można podnieść, by umożliwić wjazd większych pojazdów.

Jaki jest rekord frekwencyjny na Old Trafford?

Old Trafford przez lata był świadkiem imponujących rekordów frekwencji. Choć to Czerwone Diabły są jego gospodarzem, najwyższa liczba widzów zgromadziła się tam nie podczas ich meczu, lecz podczas półfinału Pucharu Anglii w 1939 roku. Starcie Wolverhampton Wanderers z Grimsby Town oglądało wówczas aż 76 962 kibiców. Było to jednak przed przekształceniem stadionu w obiekt wyłącznie z miejscami siedzącymi.

Obecny rekord frekwencji dla Old Trafford jako stadionu w pełni z miejscami siedzącymi wynosi 76 098 osób. Został on ustanowiony 31 marca 2007 roku, gdy Manchester United podejmował Blackburn Rovers w meczu Premier League. Natomiast najwyższa frekwencja na spotkaniu towarzyskim miała miejsce 5 sierpnia 2011 roku, kiedy 74 731 widzów oglądało przedsezonowe starcie United z New York Cosmos.

Historia stadionu zna także mecze, które zgromadziły najmniej kibiców. Najniższą odnotowaną frekwencję w erze powojennej zanotowano 29 kwietnia 1950 roku, gdy na spotkaniu Manchesteru United z Fulham pojawiło się zaledwie 11 968 osób. Jeszcze bardziej skrajny przypadek miał miejsce 7 maja 1921 roku podczas meczu Stockport County z Leicester City, gdzie oficjalna frekwencja wyniosła jedynie 13 osób. W rzeczywistości na stadionie znajdowało się jednak znacznie więcej kibiców – część z 10 000 widzów, którzy wcześniej oglądali mecz Manchesteru United z Derby County, pozostała na trybunach.

Średnia frekwencja na Old Trafford w najlepszym sezonie ligowym wyniosła 75 826 osób, co miało miejsce w rozgrywkach 2006/07. Dwa lata później stadion pobił inny rekord – największą łączną liczbę widzów w jednym sezonie, gdy 2 197 429 osób śledziło mecze United w drodze po trzeci z rzędu tytuł mistrza Anglii, Puchar Ligi oraz finał Ligi Mistrzów UEFA. W sezonie 2023/24 Czerwone Diabły osiągnęły średnią frekwencję na poziomie 98,2% i 73 534 widzów.

Historia Old Trafford sięga jednak daleko poza erę Premier League. Przed otwarciem Wembley w 1923 roku stadion kilkukrotnie gościł finały Pucharu Anglii. W 1911 roku Bradford City pokonało Newcastle United 1:0 przy 58 000 widzów, a cztery lata później Sheffield United triumfowało nad Chelsea 3:0 w tzw. Finale Pucharu Khaki, gdzie trybuny wypełnili licznie zgromadzeni żołnierze.

Rekord frekwencji na meczu ligowym Manchesteru United przed II wojną światową padł 27 grudnia 1920 roku, gdy 70 504 kibiców oglądało porażkę zespołu z Aston Villą 1:3. Old Trafford było także areną międzynarodowych zmagań – pierwszy mecz reprezentacyjny odbył się tam 17 kwietnia 1926 roku, kiedy Anglia uległa Szkocji 0:1 przy 49 429 widzach.

Jakie eventy sportowe miały miejsce na Old Trafford?

Old Trafford to przede wszystkim dom Manchesteru United, ale na przestrzeni lat odbyło się tu również wiele innych prestiżowych wydarzeń piłkarskich. W latach 2001–2007, kiedy Wembley było w przebudowie, stadion pełnił rolę jednej z głównych aren reprezentacji Anglii, goszcząc 14 meczów drużyny narodowej – więcej niż jakikolwiek inny stadion w tym okresie. Ostatnie spotkanie reprezentacyjne miało miejsce 7 lutego 2007 roku, gdy Anglia przegrała 0:1 z Hiszpanią. Na Old Trafford rozegrano mecze MŚ 1966 oraz Euro 96.

W 2003 roku Old Trafford było gospodarzem finału Ligi Mistrzów UEFA, w którym AC Milan pokonał Juventus po serii rzutów karnych. Ponadto, stadion znalazł się wśród aren turnieju piłkarskiego Letnich Igrzysk Olimpijskich 2012, goszcząc mecze zarówno męskiego, jak i kobiecego turnieju, w tym półfinały obu kategorii.

Coraz większą rolę na Old Trafford odgrywa także kobieca piłka nożna. W 2021 roku odbył się tu pierwszy mecz kobiecej drużyny Manchesteru United przeciwko West Ham United w ramach Women’s Super League. Rok później, starcie Manchesteru United z Evertonem przyciągnęło 20 241 widzów, ustanawiając rekord frekwencji dla kobiecej drużyny klubu. W 2022 roku stadion gościł również mecz otwarcia UEFA Women’s Euro 2022, w którym Anglia pokonała Austrię przed 68 871 kibicami – było to największe zgromadzenie w historii Mistrzostw Europy Kobiet.

Old Trafford gościło wiele wydarzeń sportowych spoza piłki nożnej. W 1993 roku odbyła się tu walka unifikacyjna w wadze superśredniej pomiędzy Chrisem Eubankiem a Nigelem Bennem. W 1981 roku stadion był gospodarzem północnej sekcji krykietowego turnieju Lambert & Butler Floodlit Competition. Ponadto, jeszcze przed powstaniem stadionu piłkarskiego, w tym miejscu odbywały się mecze tradycyjnej szkockiej gry shinty. W czasie I wojny światowej amerykańscy żołnierze rozgrywali tu mecze baseballa.

Od 2006 roku stadion jest gospodarzem meczu charytatywnego Soccer Aid, który odbywa się co dwa lata i przyciąga wiele znanych postaci ze świata sportu i rozrywki. Jedynym wyjątkiem była edycja z 2008 roku, która miała miejsce na Wembley.

Jakie eventy pozasportowe miały miejsce na Old Trafford?

Old Trafford nie służy wyłącznie celom sportowym – stadion był również miejscem wielu wydarzeń kulturalnych i prywatnych. Na jego scenie występowali światowej sławy artyści, tacy jak Bon Jovi, Genesis, Bruce Springsteen, Status Quo, Rod Stewart i Simply Red. We wrześniu 1994 roku nagrano tu także specjalne wydanie programu Songs of Praise.

Obiekt jest również popularnym miejscem na prywatne uroczystości, takie jak wesela, przyjęcia świąteczne i konferencje biznesowe. Pierwszy ślub odbył się w Premier Suite w lutym 1996 roku, zapoczątkowując tradycję organizowania tego typu wydarzeń na stadionie.

Jak Old Trafford prezentuje się na tle pozostałych stadionów ligi?