Emirates Stadium – opis stadionu

W jaki sposób powstał pomysł na budowę Emirates Stadium?

W latach 90. Arsenal musiał zmierzyć się z problemem zmniejszonej pojemności Highbury, która była skutkiem przebudowy stadionu zgodnie z zaleceniami Raportu Taylora. Zmiany te, wprowadzone po tragediach na Heysel i Hillsborough, polegały na likwidacji miejsc stojących i zastąpieniu ich siedzącymi. Klub rozważał przeniesienie się na Wembley, jednak spotkało się to ze sprzeciwem FA, co ostatecznie doprowadziło do wycofania oferty w 1998 roku.

Arsenal otrzymał jednak zgodę na rozgrywanie meczów Ligi Mistrzów na Wembley w latach 1998–2000, co przyniosło rekordową frekwencję i wzrost dochodów. Doświadczenie to w przeciwieństwie do słabej frekwencji i wysokich biletów na Highbury oraz trudności z poprzednią przebudową potwierdziło potrzebę budowy nowego większego stadionu.

Jak wyglądały prace nad projektem Emirates Stadium?

W listopadzie 1999 roku Arsenal rozpoczął analizę możliwości budowy nowego stadionu w Ashburton Grove. Agent nieruchomości i doradca klubu, Anthony Spencer, wskazał tę lokalizację po przeszukaniu północnego Londynu pod kątem odpowiednich terenów. Znajdujący się zaledwie 450 metrów od Highbury obszar obejmował zakład przetwórstwa odpadów oraz tereny przemysłowe.

W listopadzie 2000 roku Arsenal złożył wniosek o pozwolenie na budowę nowego stadionu o pojemności 60 000 miejsc. Projekt obejmował także przebudowę Drayton Park, przekształcenie Highbury w osiedle mieszkaniowe oraz budowę nowej stacji przetwarzania odpadów przy Lough Road. Klub planował stworzenie 1800 nowych miejsc pracy oraz 2300 mieszkań, a także modernizację trzech pobliskich stacji kolejowych: Holloway Road, Drayton Park i Finsbury Park, aby ułatwić transport kibiców w dni meczowe.

Nie wszyscy jednak byli przychylni projektowi. W styczniu 2000 roku powstał sojusz 16 grup mieszkańców i przedsiębiorców pod nazwą Islington Stadium Communities Alliance, który sprzeciwiał się budowie. Obawy budziły m.in. zanieczyszczenie powietrza i wzrost natężenia ruchu. Sondaż przeprowadzony siedem miesięcy po złożeniu wniosku wykazał, że 75% mieszkańców było przeciwnych inwestycji. Jednak do października 2001 roku, według badań klubu, 70% respondentów popierało projekt, który zyskał także wsparcie ówczesnego burmistrza Londynu, Kena Livingstone’a.

Aby przekonać społeczność do projektu, Arsenal rozpoczął kampanię promocyjną, umieszczając hasło Niech Arsenal wspiera Islington na billboardach i w tle konferencji prasowych menedżera Arsène’a Wengera. 10 grudnia 2001 roku Rada Islington zatwierdziła projekt stadionu i zgodę na przeniesienie zakładu recyklingu odpadów do Lough Road. Miesiąc później plan zaakceptował burmistrz Londynu, a ostateczną decyzję miał podjąć Sekretarz Transportu. Po rozważeniu publicznego dochodzenia zdecydował się tego nie robić, co pozwoliło Radzie Islington wydać pozwolenie na budowę w maju 2002 roku.

Mimo zgody lokalni mieszkańcy i ISCA podjęli próbę zablokowania inwestycji, składając pozew do Wysokiego Trybunału. W lipcu 2002 roku sędzia Duncan Ouseley oddalił sprawę, umożliwiając Arsenalowi rozpoczęcie prac. W styczniu 2005 roku klub wygrał kolejną batalię prawną przeciwko małym przedsiębiorstwom, kiedy Wysoki Trybunał podtrzymał decyzję wicepremiera Johna Prescotta o przyznaniu obowiązkowego zamówienia na realizację projektu.

W jaki sposób sfinansowano Emirates Stadium?

Zabezpieczenie finansowania budowy stadionu stanowiło wyzwanie, ponieważ Arsenal nie otrzymał żadnych dotacji publicznych. Arsène Wenger podkreślał, że francuskie kluby często nie płacą za swoje stadiony, a Bayern Monachium nabył grunt pod Allianz Arenę za symboliczne 1 €. W przeciwieństwie do tego, Arsenal musiał sfinansować zakup terenu w jednej z najdroższych części Londynu.

W poszukiwaniu dodatkowych źródeł dochodu klub wykorzystał wpływy z transferów zawodników. Sprzedaż Nicolasa Anelki do Realu Madryt oraz Marca Overmarsa i Emmanuela Petita do Barcelony przyniosła ponad 50 mln £, co częściowo pokryło koszty nowego centrum treningowego w London Colney, otwartego w październiku 1999 roku.

W 2000 roku Arsenal sprzedał 5% udziałów Grupie Medialnej Granada za 47 mln £. W zamian firma przejęła prawa do mediów, reklam i sprzedaży klubowych gadżetów. Pieniądze miały wesprzeć budowę stadionu, ale po upadku spółki zależnej ITV Digital w 2002 roku Granada musiała oddać 30 mln £.

Latem 2002 roku Arsenal zanotował stratę 22,3 mln £ i zwrócił się do banku Rothschild o ocenę sytuacji finansowej. Wkrótce udało się zabezpieczyć pożyczkę w wysokości 260 mln £ od konsorcjum kierowanego przez Royal Bank of Scotland. Mimo to koszty projektu rosły – w 2003 roku oszacowano je już na 500 mln £, a klub tymczasowo wstrzymał prace.

Aby zdobyć dodatkowe środki, klub zaoferował fanom obligacje do 5000 £, podpisał nową, siedmioletnią umowę z Nike wartą 55 mln £, a w 2004 roku sfinalizował najważniejsze porozumienie – Emirates zapłaciło 100 mln £ za prawa do nazwy stadionu i sponsorowanie koszulek. Umowę kilkukrotnie przedłużano – ostatni raz w 2023 roku, zabezpieczając wsparcie do 2028 roku.

Jak nazywany jest stadion Arsenalu, Emirates Stadium?

Choć oficjalna nazwa obiektu to Emirates Stadium, wielu kibiców wciąż używa określeń Ashburton Grove lub The Grove, szczególnie przeciwnicy korporacyjnego nazewnictwa stadionów. Z powodu przepisów UEFA dotyczących sponsorów nazwa Emirates Stadium nie jest używana podczas meczów europejskich – w tych przypadkach obiekt jest określany jako Arsenal Stadium, podobnie jak wcześniej Highbury.

Jak wyglądała budowa i otwarcie Emirates Stadium?

Budowa stadionu rozpoczęła się po zabezpieczeniu finansowania. W styczniu 2002 roku Arsenal wybrał firmę budowlaną Sir Robert McAlpine, a projekt architektoniczny powierzono biuru Populous. W budowę zaangażowane były również firmy Arcadis (konsultanci budowlani) oraz Buro Happold (inżynieria konstrukcyjna).

Pierwszy etap rozbiórki starej infrastruktury zakończono w marcu 2004 roku, a do maja tego samego roku ukończono palowanie fundamentów pod trybuny zachodnią, wschodnią i północną. W sierpniu 2004 roku zbudowano dwa mosty nad linią kolejową Northern City Line, łączącą stadion z Drayton Park.

W sierpniu 2005 roku zawieszono wiechę, symbolizującą zakończenie głównej konstrukcji stadionu. Do grudnia tego samego roku ukończono montaż elewacji, systemów energetycznych oraz zbiorników na wodę. Pierwsze siedzisko na nowym stadionie zamontował 13 marca 2006 roku pomocnik Arsenalu Abou Diaby. Murawę instalowała firma DD GrassMaster, a jej projekt i budowę powierzono Hewitt Sportsturf. 25 czerwca 2006 roku po raz pierwszy przetestowano oświetlenie stadionowe, a następnego dnia ustawiono bramki.

Aby uzyskać wymagane licencje operacyjne, Arsenal zorganizował trzy wydarzenia testowe. 18 lipca 2006 roku odbył się dzień otwarty dla akcjonariuszy klubu. Dwa dni później 20 000 członków klubu uczestniczyło w otwartej sesji treningowej. Ostatnim testowym wydarzeniem był mecz pożegnalny Dennisa Bergkampa przeciwko Ajaxowi 22 lipca 2006 roku.

Stadion został oficjalnie otwarty 26 października 2006 roku przez księcia Filipa, księcia Edynburga. Królowa Elżbieta II miała pierwotnie przewodzić ceremonii, ale ze względu na problemy zdrowotne nie mogła w niej uczestniczyć. Książę Filip zażartował wówczas: Cóż, może nie macie mojej żony, ale macie drugiego najbardziej doświadczonego odsłaniacza tablic na świecie.

W nawiązaniu do tradycji królewskiej – książę Walii (późniejszy król Edward VIII) otwierał trybunę zachodnią Highbury w 1932 roku – królowa Elżbieta II zaprosiła prezesa Arsenalu, menedżera oraz zawodników na popołudniową herbatę w Pałacu Buckingham. Spotkanie, które odbyło się 15 lutego 2007 roku, było pierwszym w historii takim wydarzeniem z udziałem klubu piłkarskiego.

Jak Arsenal spłacał długi za Emirates Stadium?

Gdy Arsenal budował Emirates Stadium, musiał pożyczyć ogromną sumę – 260 mln £. Żeby nie płacić zbyt wysokich odsetek, klub szybko zorganizował nowe, korzystniejsze warunki spłaty. W 2006 roku Arsenal jako pierwszy klub piłkarski w Europie wyemitował specjalne obligacje – czyli papiery dłużne – żeby zebrać pieniądze i spłacić część wcześniejszych pożyczek. Dzięki temu roczne koszty zadłużenia spadły do około 20 mln £, co pozwoliło klubowi lepiej planować budżet.

Jednocześnie Arsenal prowadził projekt mieszkaniowy na starym stadionie Highbury, który po kilku latach zaczął przynosić zyski. Te pieniądze pomogły zmniejszyć długi związane z budową nowego stadionu.

Po przeprowadzce na Emirates klub postawił na samowystarczalność – zamiast wydawać duże sumy na transfery, skupił się na oszczędnym zarządzaniu. Banki, które udzieliły pożyczek, wymagały m.in. utrzymania wysokiej frekwencji na stadionie i gry w Lidze Mistrzów przez przynajmniej 3 z 5 kolejnych sezonów.

Aby poprawić sytuację finansową, Arsenal sprzedawał też kluczowych piłkarzy i podnosił ceny biletów, co nie spodobało się wielu kibicom. Menadżer Arsène Wenger przyznał, że ten czas był najtrudniejszy w jego karierze – miał mało pieniędzy na wzmocnienia, a jednocześnie czuł ogromną presję, by klub wywiązywał się z finansowych zobowiązań. Banki widziały w nim gwaranta stabilności, dlatego jego pozostanie w klubie było ważnym warunkiem udzielenia pożyczek.

Jak wyglądała i co to była „Arsenalizacja” Emirates Stadium?

W sierpniu 2009 roku Arsenal rozpoczął proces Arsenalizacji Emirates Stadium, który miał na celu przekształcenie obiektu w miejsce silniej oddające tożsamość klubu. Projekt, zainicjowany po konsultacjach z kibicami, został nadzorowany przez dyrektora naczelnego Ivana Gazidisa. Celem było stworzenie przestrzeni we wszystko, co związane z Arsenalem.

Pierwszym etapem modernizacji była instalacja białych siedzeń na dolnych trybunach, ułożonych w kształt klubowej armaty. Przed stadionem, w jego południowej części, stanęła instalacja The Spirit of Highbury, upamiętniająca wszystkich zawodników, którzy reprezentowali Arsenal podczas 93-letniego pobytu na starym obiekcie. Ponadto na elewacji obiektu umieszczono osiem wielkich murali, przedstawiających 32 klubowe legendy trzymające się za ręce. Wśród nich znajdują się takie gwiazdy jak Patrick Vieira, Thierry Henry, Robert Pires, czy Ian Wright.

W dolnych korytarzach stadionu zawisło dwanaście monumentalnych malowideł przedstawiających najważniejsze momenty w historii klubu, wybrane przez kibiców w internetowym głosowaniu. Przed sezonem 2010/11 sektorom stadionu nadano nazwy nawiązujące do klasycznych określeń z Highbury, przywracając m.in. nazwy North Bank i Clock End. Nad tym ostatnim zainstalowano również nową wersję legendarnego zegara, który został uroczyście odsłonięty przed meczem z Blackpool. W kwietniu 2011 roku dwa mosty w pobliżu stadionu nazwano na cześć zasłużonych działaczy klubu – Kena Friara i Danny’ego Fiszmana.

Z okazji 125-lecia istnienia klubu w grudniu 2011 roku przed stadionem odsłonięto trzy pomniki – Tony’ego Adamsa, który przez ponad dekadę pełnił funkcję kapitana Arsenalu, Thierry’ego Henry’ego, najlepszego strzelca w historii klubu, oraz Herberta Chapmana, menedżera, który odmienił Arsenal w latach 30. Kolejna ikona klubu, Dennis Bergkamp, doczekała się swojego pomnika w lutym 2014 roku, który stanął przed zachodnią trybuną.

Atmosfera stadionu została dodatkowo wzbogacona przez kibiców, którzy zaangażowali się w tworzenie opraw meczowych. Banery i flagi, często projektowane przez grupę REDaction, stały się integralną częścią otoczenia Emirates Stadium. Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów stała się wielka flaga z numerem 49, symbolizująca legendarną serię 49 meczów ligowych bez porażki, osiągniętą przez drużynę Arsène’a Wengera w sezonie 2003/04. Flaga ta, w dniu meczu, jest przekazywana między kibicami.

Jak wygląda Emirates Stadium, stadion Arsenalu?

Opisywany jako piękny i onieśmielający Emirates Stadium to czteropoziomowa arena z trybunami stopniowo wznoszącymi się wokół boiska, z półprzezroczystym dachem z poliwęglanu rozciągającym się jedynie nad trybunami. Spód konstrukcji wykończono metalowymi panelami. Dach opiera się na czterech potężnych kratownicach ze stalowych rur, mających formę trójkątów – każda z nich wsparta jest na solidnych, pionowych trzonach z betonu. Osiem z tych trzonów połączono dodatkowo charakterystycznymi stalowymi trójnogami. Wewnątrz każdego trzonu znajdują się cztery wejścia na trybuny, windy oraz pomieszczenia techniczne.

Z zewnątrz stadion wygląda na lekki i otwarty – dzięki przeszkleniom oraz przerwom między trzonami konstrukcji można zajrzeć do wnętrza. Architekci z pracowni Populous zadbali o to, by budynek błyszczał w słońcu i rozświetlał się po zmroku.

Górne i dolne trybuny wyposażono w standardowe siedzenia. Dwa podziemne poziomy mieszczą zaplecze, w tym kuchnie, szatnie, centrum prasowe i edukacyjne. Główny poziom – tzw. Club Level – oferuje miejsca premium oraz lożę dyrektorską. Mieści 7139 miejsc, dostępnych w ramach licencji od jednego do czterech lat. Bezpośrednio nad nim znajduje się pierścień z 150 lożami o pojemności od 10 do 15 osób, co łącznie daje 2222 miejsca. Wysoki popyt na bilety i zamożność londyńskich fanów sprawiają, że przychody z tych stref niemal dorównują wpływom ze starego stadionu Highbury.

Górna kondygnacja jest wyprofilowana tak, by pozostawić wolne przestrzenie w narożnikach boiska, a dach pochylono do wewnątrz – oba rozwiązania mają poprawiać dostęp światła i cyrkulację powietrza. Ciekawostką jest fakt, że kibice z górnych sektorów po jednej stronie boiska nie widzą fanów po przeciwnej stronie.

Emirates był pierwszym stadionem na świecie ze strumieniowaniem obrazu w jakości HDTV, dzięki umowie z firmą Sony. W narożnikach północno-zachodnim i południowo-wschodnim zawieszono dwa wielkoformatowe ekrany.

Podobnie jak na Highbury, orientacja boiska przebiega z północy na południe, a tunel zawodników i ławki rezerwowych znajdują się po stronie zachodniej, pod główną kamerą. Murawa, uznawana za jedną z najlepszych na świecie, nazywana jest przez piłkarzy i kibiców Dywanem, co potwierdzają międzynarodowe instytucje branżowe.

Sektor kibiców drużyn przyjezdnych znajduje się w południowo-wschodnim narożniku dolnego poziomu. W razie potrzeby może zostać powiększony – najpierw do 4500 miejsc na dolnym poziomie, a potem o kolejne 4500 na górnym, co łącznie pozwala przyjąć do 9000 kibiców gości – zgodnie z przepisowym limitem 15% w rozgrywkach pucharowych.

Aktualna pojemność stadionu to 60 704 miejsca, z możliwością przyszłej rozbudowy, o ile zgodę wyrażą odpowiednie organy, takie jak Rada Islington.

Stadion jest również dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami – oferuje m.in. salonik meczowy, toalety typu Changing Places z podnośnikiem, stół do przewijania oraz miejsce dla psów przewodników. We wrześniu 2017 roku otwarto tu także specjalną salę sensoryczną. Emirates dysponuje 241 miejscami dla osób na wózkach.

Współczesny stadion nawiązuje do tradycji – siedziba klubowych biur nazywa się Highbury House, a przy wejściu do Diamond Club umieszczono popiersia Herberta Chapmana, Claude’a Ferriera, Denisa Hill-Wooda i Arsène’a Wengera – wszystkie przeniesione ze starego stadionu. Zegar, który stał kiedyś nad trybuną Clock End, także znalazł tu swoje miejsce – obok nowej, większej repliki. Klubowe muzeum, przeniesione z trybuny North Bank, znajduje się obecnie w budynku Northern Triangle na północ od stadionu. Wewnątrz zobaczyć można m.in. marmurowe posągi z dawnej marmurowej hali Highbury.

Jakie były plany na przebudowę Emirates Stadium?

W 2008 roku liczba osób oczekujących na zakup karnetów na mecze Arsenalu sięgała aż 40 tysięcy. Klub rozważał wtedy również wprowadzenie systemu bezpiecznych miejsc stojących.

W lutym 2022 roku ogłoszono plan kompleksowej modernizacji Emirates Stadium. Pierwszy etap prac objął montaż nowych ekranów wideo, unowocześnienie systemu bramek wejściowych oraz renowację dachu i zewnętrznych elementów konstrukcji takich jak wymiana herbów Arsenalu przymocowanych bezpośrednio do elewacji. W kolejnych fazach planowane były m.in. modernizacja nagłośnienia oraz poprawa jakości łączności mobilnej na terenie obiektu.

Jakie eventy sportowe miały miejsce na Emirates Stadium?

Emirates Stadium to nie tylko dom Arsenalu – czasem staje się też sceną dla wielkich wydarzeń sportowych z innych światów niż Premier League. W przeszłości gościł wiele międzynarodowych meczów towarzyskich, z których niemal każdy miał wspólny mianownik: reprezentację Brazylii. To właśnie Canarinhos mierzyli się tu m.in. z Argentyną, Portugalią, Włochami czy Urugwajem.

Ale na Emirates nie gra się tylko w piłkę nożną – w listopadzie 2022 stadion zamienił się w arenę półfinału Mistrzostw Świata w Rugby League. W emocjonującym meczu Anglia przegrała z Samoa po dogrywce, a trybuny wypełniło ponad 40 tysięcy widzów.

Jakie eventy pozasportowe miały miejsce na Emirates Stadium?

Poza funkcją sportową Emirates Stadium pełni także rolę nowoczesnego centrum konferencyjnego. 27 marca 2008 roku odbył się tu szczyt z udziałem premiera Wielkiej Brytanii Gordona Browna i prezydenta Francji Nicolasa Sarkozy’ego. Wybór miejsca nie był przypadkowy – stadion uznano za symbol udanej współpracy brytyjsko-francuskiej.

Obiekt wykorzystywany był również jako plan zdjęciowy dla popularnych programów telewizyjnych, takich jak The X Factor, Britain's Got Talent, Big Brother, a także Celebrity MasterChef – w 2016 roku uczestnicy tego ostatniego przygotowywali posiłki dla pracowników Arsenalu.

Emirates Stadium funkcjonuje również jako miejsce koncertów, co pozwala zwiększyć jego pojemność do 72 tysięcy widzów. Pierwszym zespołem, który wystąpił na stadionie, był Bruce Springsteen i The E Street Band – zagrali dwukrotnie, 30 i 31 maja 2008 roku. W czerwcu 2012 roku Coldplay dało trzy koncerty, z czego dwa pierwsze wyprzedały się w zaledwie 30 minut – był to pierwszy przypadek całkowitej wyprzedaży stadionu pod kątem wydarzenia muzycznego. Rekord frekwencji podczas koncertu należy jednak do zespołu Green Day, który wystąpił tu w czerwcu 2013 roku. W 2022 roku The Killers zagrali dwa wyprzedane koncerty w ramach trasy Imploding the Mirage.

Jak Emirates Stadium prezentuje się na tle pozostałych stadionów ligi?