Anfield – opis stadionu

Jak w skrócie prezentuje się Anfield?

Choć dziś Anfield jednoznacznie kojarzy się z Liverpool FC, pierwszym gospodarzem tego stadionu był derbowy rywal The Reds, czyli Everton FC, który w okresie gry na tym obiekcie zdobył nawet jedno mistrzostwo Anglii (1891).

Po ośmiu latach, w 1892, Everton wyprowadził się jednak na drugą stronę Stanley Park, gdzie wybudował swój nowy obiekt, Goodison Park. Właściciel Anfield, który pozostał z pustym stadionem, stworzył wtedy własny klub: Liverpool FC.

Liverpool FC z biegiem lat wyrobił sobie pozycję jednego z wiodących klubów piłkarskich w kraju. Obecnie jest to nie tylko jeden z najbardziej rozpoznawalnych zespołów w Anglii, ale i na całym świecie.

Popularne są także derby Liverpoolu z Evertonem (Merseyside derby). Rywalizacja dwóch sąsiadów „zza miedzy” jest jedną z najstarszych i najbardziej znanych w Anglii, choć nie jest nacechowana szczególnym antagonizmem.

W 2025, po 133 latach, słynne sąsiedztwo po obu stronach Stanley Park dobiegnie końca, gdyż Everton ma zamiar przenieść się na nowy stadion, położony nad brzegiem rzeki Mersey.

Od 1884 Anfield przeszedł drogę od skromnego boiska do jednego z największych stadionów w kraju. Pierwszą dużą rozbudowę przeprowadzono już w latach 1906–1907, kiedy m.in. za jedną z bramek powstała słynna trybuna The Kop.

Była to trybuna inna od pozostałych, stworzona na ogromnym wale usypanym z ziemi. Znajdowały się na niej wyłącznie miejsca stojące, które należały do najtańszych, za to przychodzący na nią kibice słynęli z tworzenia niepowtarzalnej atmosfery.

Po tragedii na Hillsborough i Raporcie Taylora, The Kop musiała zostać przystosowana do nowych standardów. Wał ziemny rozebrano, a w jego miejsce powstała nowoczesna, żelbetowa trybuna. Choć tradycja The Kop jest kontynuowana, nie jest to już to samo, co kiedyś.

Dziś, po rozbudowach przeprowadzonych między 2014 a 2024, znacznie większa od The Kop jest trybuna położona za drugą z bramek, a także dwie trybuny wzdłuż boiska, w tym ogromna trybuna główna. Pojemność stadionu obecnie wynosi ponad 61 tys. widzów, niemal tyle ile rekord frekwencji z dawnych czasów (sprzed instalacji plastikowych krzesełek).

Co ciekawe, słynne i całkiem nowoczesne Anfield posiada… niepełnowymiarowe boisko. Była to jedna z przyczyn pominięcia stadionu przy wyborze aren na Mistrzostwa Europy 2028. Anfield zostało także pominięte przy okazji rozgrywanych w Anglii Mistrzostw Świata 1966, choć zorganizowano na nim cztery mecze Euro 1996.

Anfield znane jest również z hymnu Liverpool FC, You'll Never Walk Alone, który śpiewany jest przez kibiców przed każdym meczem, a także z wielu innych symboli, m.in. memoriałów poświęconych dwóm wielkim tragediom z udziałem kibiców Liverpoolu, na Heysel (1985) i na Hillsborough (1989).

Jaka jest historia Anfield?

Jak powstało Anfield?

Początki Anfield związane są z drużyną Everton FC. W 1884 Everton zmuszony był do poszukiwania nowego boiska, ponieważ Mr Cruitt, właściciel terenu, gdzie w owym czasie klub rozgrywał swoje mecze (Priory Road) odmówił dalszej dzierżawy ze względu na nadmierne hałasy podczas spotkań, które zakłócały spokój gospodarza.

Nową działkę znaleziono nieopodal, w południowym zakątku Stanley Park, pomiędzy Anfield Road i Walton Breck Road. Tereny te należały do dwóch browarników, braci Johna i Josepha Orrellów. Umowę dzierżawy zaaranżował John Houlding, również browarnik, a także właściciel pobliskiego Sundon Hotel, który następnie służył za siedzibę klubu oraz przebieralnię dla piłkarzy.

Teren ten wykorzystywano do tej pory jako pastwisko, chociaż grano tu już także w krykieta. Urządzenie w tym miejscu boiska piłkarskiego wymagało jednak sporo pracy, której podjęli się działacze, piłkarze, a także kibice Everton FC. Boisko początkowo było nierówne, a obiekt wyposażono jedynie w podstawowe udogodnienia i niewielką trybunę dla oficjeli, członków klubu i przedstawicieli prasy.

Pierwszy mecz na nowo urządzonym boisku rozegrano 27 września 1884 w obecności ok. tysiąca widzów. W towarzyskim starciu Everton pokonał Earlestown 5:0.

Jakie były pierwsze lata funkcjonowania Anfield?

Rok po przeprowadzce Evertonu na Anfield Road, teren z boiskiem wykupił John Houlding, przeznaczając na ten cel ok. 6 tys. £, z czego ⅔ pochodziło z kredytu hipotecznego. Houlding odtąd dzierżawił teren klubowi, ustalając początkowo czynsz w wysokości 100 £ rocznie. Nie była to wygórowana kwota, ale w zamian Houlding chciał mieć udział w decyzjach dotyczących spraw klubu.

30 października 1886, przy okazji meczu ze szkockim Rangers, oddano do użytku drugą trybunę. Klub notował wtedy frekwencje rzędu 2-4 tys. widzów, a maksymalnie wokół boiska przy Anfield Road mogło zmieścić się już 10 tys. fanów. Latem 1887 wyrównano boisko oraz wzniesiono kolejną trybunę, za bramką od strony Walton Breck Road. Trybuna kosztowała 1500 £ i posiadała 4 tys. miejsc stojących.

Ostatnia, czwarta trybuna (za bramką od strony Anfield Road), podobna do naprzeciwległej, została otwarta w Boxing Day, 26 grudnia 1888, przy okazji meczu towarzyskiego z zespołem Bootle.

Jak w okresie gry na Anfield radził sobie Everton FC?

W 1888 Everton FC był jednym z 12 klubów-założycieli Football League. Pierwszy mecz przy Anfield Road w ramach nowych rozgrywek odbył się 8 września 1888 (Everton FC – Accrington FC 2:1). Już w sezonie 1890/91, w trzeciej edycji Football League, Everton wygrał ligę, zdobywając tytuł mistrza kraju.

Everton był wówczas najpopularniejszym klubem w Anglii, z frekwencjami regularnie przekraczającymi 10 tys. widzów (maksymalna pojemność stadionu sięgała 20 tys. osób). 2 marca 1889 rozegrano pierwszy na Anfield mecz reprezentacji narodowych, w ramach British Home Championship (Anglia – Irlandia 6:1).

Kiedy na Anfield rozegrano pierwszy mecz przy sztucznym oświetleniu?

Pierwszy mecz przy sztucznym oświetleniu na Anfield odbył się 8 stycznia 1890. Nie było to jeszcze nowoczesne, elektryczne oświetlenie, ale jedynie prowizoryczne, złożone z lamp naftowych, które tymczasowo ustawiono wokół boiska. Spotkanie towarzyskie pomiędzy Evertonem i Sheffield United zakończyło się zwycięstwem gospodarzy 5:2.

Od kiedy na Anfield występuje Liverpool FC?

Między Houldingiem a władzami Evertonu narastała dysputa z racji podnoszenia czynszu oraz wielu innych kwestii. Ostatecznie w 1892 Everton podjął decyzję o przenosinach do północnej części Stanley Park, przy Goodison Road, gdzie wynajął działkę przy dużo niższym czynszu (50 £ rocznie) i wybudował nowy stadion: Goodison Park.

W związku z wyprowadzką Evertonu, Houlding pozostał z pustym stadionem przy Anfield Road. Postanowił więc założyć własny klub, który miał rozgrywać spotkania na na tym obiekcie. W ten właśnie sposób powstał Liverpool Football Club and Athletic Grounds Ltd (Liverpool FC). Ciekawostką jest, że początkowo Houlding nadał klubowi nazwę Everton, ale żeby zapobiec duplikacji nazwy już istniejącego zespołu, nie zgodził się na nią The Football Association.

Jakie wyniki osiągał Liverpool FC w pierwszych latach istnienia?

Liverpool FC rozpoczął od gry w Lancashire League. Po wygraniu tych rozgrywek w premierowym sezonie 1892/93, od następnego uczestniczył już w rozgrywkach systemu Football League, zaczynając od Second Division. W 1894 doszło do pierwszych derbów pomiędzy Liverpoolem i Evertonem. W latach 1901 i 1906 Liverpool zdobył pierwsze tytuły mistrzowskie. W okresie międzywojennym doszły kolejne dwa, zdobywane w latach 1922 i 1923.

Jakie inwestycje przeprowadzono na Anfield po powstaniu Liverpool FC?

Sukcesy osiągane już w pierwszych latach oraz relatywnie duże zainteresowanie meczami przyczyniły się do kolejnych inwestycji na Anfield. Na początku sezonu 1894/85 otwarto nową trybunę główną, która powstała od strony północno-zachodniej. Konstrukcja ciągnęła się wzdłuż całego boiska i posiadała dach wspierany licznymi podporami. Latem 1897 zadaszono trybunę za bramką od strony Anfield Road.

Kiedy przeprowadzono pierwszą dużą rozbudowę Anfield?

W przerwie letniej w 1906, po zdobyciu przez Liverpool drugiego mistrzostwa, miała miejsce duża przebudowa stadionu, a jej plany sporządził Archibald Leitch, słynny szkocki architekt który pracował przy wielu projektach stadionów w Wielkiej Brytanii i Irlandii. Pierwszy mecz na przebudowanym Anfield miał miejsce 1 września 1906, choć prace kontynuowano jeszcze do sezonu 1907/08.

W ramach modernizacji, konstrukcja trybuny głównej została przeniesiona na przeciwległą stronę. W miejscu, gdzie stała ona do tej pory (po północno-zachodniej stronie), wybudowano nową trybunę główną z charakterystycznym, ozdobnym szczytem w środkowej części.

Za południową bramką, od strony Walton Breck Road, powstała natomiast wielka, terasowa trybuna oparta na nasypie ziemnym, mogąca pomieścić 20-25 tys. widzów. Dookoła stadionu powstał również ceglany mur.

Nowa, terasowa trybuna została wkrótce nazwana przez lokalnego dziennikarza Ernesta Edwardsa mianem „The Spion Kop”, na cześć wzgórza w Południowej Afryce, o które w styczniu 1900 miała miejsce bitwa stoczona w ramach II wojny burskiej. Nazwa się przyjęła, a trybuna stała się znana z gorącej atmosfery i została częścią klubowej tożsamości.

Od kiedy Liverpool FC jest właścicielem Anfield?

John Houlding, założyciel i pierwszy prezes Liverpool FC, a także właściciel działki, na której stał stadion, zmarł w 1902. Klub stał się właścicielem tego terenu po wykupieniu go w 1907.

Kiedy po raz pierwszy zmodernizowano trybunę The Kop?

W 1928 trybuna The Kop została zmodernizowana. Widownię nieco powiększono i przede wszystkim wyposażono w olbrzymi, dwuspadowy dach. Z zewnątrz powstała także charakterystyczna kolumnada, na której częściowo oparto zadaszenie. Oficjalne otwarcie zmodernizowanej The Kop miało miejsce 25 sierpnia 1928. Inauguracji dokonał John McKenna, ówczesny prezes Football League, a dawniej prezes i trener Liverpoolu.

The Kop była największą tego typu trybuną w kraju i największą krytą trybuną terasową w Europie. Dodanie dachu spotęgowało wrażenia akustyczne, sprawiając, że atmosfera na stadionie stała się jeszcze bardziej żywiołowa.

Kiedy na Anfield padł rekord frekwencji?

2 lutego 1952 podczas meczu FA Cup przeciwko Wolverhampton Wanderers padł niepobity do dziś rekord frekwencji na Anfield. Spotkanie, które zakończyło się zwycięstwem gospodarzy 2:1, obejrzało z trybun 61 905 widzów.

Kiedy na Anfield powstało pierwsze oświetlenie z prawdziwego zdarzenia?

W 1957, kosztem 12 tys. £, zainstalowano na Anfield pierwsze sztuczne oświetlenie z prawdziwego zdarzenia. W narożnikach stanęły wówczas cztery maszty z reflektorami zasilanymi prądem elektrycznym, które znajdowały się na wysokości ok. 65 stóp ponad murawą.

Ponieważ w tym samym czasie oświetlenie zainstalowano także na obiekcie Evertonu, Goodison Park, postanowiono dokonać inauguracji jupiterów na obu stadionach poprzez towarzyski dwumecz, który przy okazji celebrował również 75-lecie Liverpool County FA.

Jako pierwsze swoją inaugurację miało oświetlenie na Goodison Park, 9 października 1957 (wygrana Evertonu 2:0). Rewanż i debiut jupiterów na Anfield miał miejsce 30 października 1957 (tym razem Liverpool wygrał 3:2, ale zwycięstwo w miniturnieju – lepszy bilans bramkowy – przypadło Evertonowi).

Jak rozbudowywano Anfield w latach 60. i 70. XX wieku?

Po sezonie 1961/62, w którym Liverpool FC powrócił do First Division, rozebrano starą trybunę wzdłuż boiska, od strony Kemlyn Road (trybuna ta powstała w 1894 jako trybuna główna, a w ramach modernizacji z 1906 została przeniesiona na przeciwległą stronę).

W miejsce poprzedniej trybuny przy Kemlyn Road, kosztem 350 tys. £, powstała nowa, większa trybuna o pojemności 6700 widzów, otwarta w 1963. Wyposażono ją w dwuspadowy dach z dużymi skosami, a nad nim powstał stelaż z reflektorami oświetleniowymi. W 1965 przebudowano także trybunę za bramką od strony Anfield Road.

Kolejna modernizacja dotyczyła trybuny głównej (Main Stand). Starą trybunę według projektu Archibalda Leitcha z 1906 rozbudowano i wzniesiono nad nią nowy dach. Inauguracja po rozbudowie miała miejsce 10 marca 1973 przy obecności Edwarda, księcia Kentu. Przy okazji zlikwidowano też maszty oświetleniowe, po zamontowaniu reflektorów przy krawędzi dachu.

Jakie wyniki osiągał Liverpool FC po II wojnie światowej?

W sezonie 1946/47, pierwszym rozegranym po II wojnie światowej, Liverpool zdobył piąte mistrzostwo kraju. W 1954 nastąpił jednak spadek do Second Division, a powrót do elity miał miejsce dopiero w 1962. Zaraz po awansie do First Division nastąpiło pasmo sukcesów, które trwało aż do początku lat 90.

Liverpool sięgał w tym czasie po kolejne trofea, w tym mistrzostwa Anglii, FA Cup, a także triumfy w europejskich rozgrywkach. Sławę zyskał wówczas charyzmatyczny trener Bill Shankly, który zapoczątkował marsz zespołu w górę, a po nim również jego następcy: Bob Paisley, Joe Fagan i Kenny Dalglish.

Kiedy utwór You'll Never Walk Alone stał się hymnem Liverpool FC?

W 1963 pochodząca z Liverpoolu grupa Gerry and the Pacemakers wydała cover utworu You'll Never Walk Alone (pochodzącego oryginalnie z musicalu Carousel z 1945), który szybko stał się hitem i został zaadoptowany także przez kibiców Liverpoolu, stając się rozpoznawalnym hymnem tego klubu.

Jak modernizowano Anfield w latach 80. i 90. XX wieku?

Od lat 70. XX wieku planowana była rozbudowa Kemlyn Road Stand. Aby umożliwić realizację inwestycji, należało rozebrać domy stojące w bezpośrednim sąsiedztwie trybuny. Klub rozpoczął ich wykupywanie, jednak ostatnich mieszkańców udało się przekonać do wyprowadzki dopiero w 1990 i wtedy ruszyły prace.

Trybunę zmodernizowano i rozbudowano o drugie piętro, wyposażając ją w loże oraz bary, a także zwiększając jej pojemność do ponad 11 tys. widzów. Uroczystego otwarcia rozbudowanej trybuny dokonał ówczesny prezydent UEFA, Lennart Johansson. Inauguracja miała miejsce 1 września 1992, dokładnie 100 lat po pierwszym meczu Liverpoolu na Anfield, w związku z czym trybunę przemianowano na Centenary Stand („trybuna stulecia”).

Od początku lat 80. XX wieku stopniowo instalowano coraz więcej miejsc siedzących. Jako pierwsze, siedzenia zostały zainstalowane w dolnej części trybuny głównej oraz na Anfield Road Stand.

Chociaż dominującą barwą Liverpoolu jest czerwony i taki kolor mają również krzesełka na stadionie, przez pewien czas niektóre sektory były wyposażone w foteliki o różnych barwach. Był to ponoć pomysł ówczesnego trenera Boba Paisley, który miał stwierdzić, że pomoże mu to w rozróżnianiu zawodników podczas treningów (czerwone krzesełka mieszałyby się z czerwonym kolorem koszulek).

Po tragedii na Hillsborough w 1989 i słynnym Raporcie Taylora, przyjęto w Anglii regulacje nakazujące klubom likwidację miejsc stojących najpóźniej przed startem sezonu 1994/95, w związku z czym również trybuny na Anfield wyposażono wyłącznie w miejsca siedzące.

Jako ostatnia, miejsca stojące straciła trybuna The Kop. Powstała ona w 1906 według projektu Archibalda Leitcha, a w 1928 została rozbudowana i w takim kształcie przetrwała już bez większych zmian przez kolejne dekady. Przez lata trybuna stała się częścią klubowej tożsamości i znana była z gorącej atmosfery. Mecz z Norwich City, rozegrany 30 kwietnia 1994, był jednak jej ostatnim w dotychczasowej formie, a kibice przy tej okazji urządzili jej emocjonalne pożegnanie.

Po spotkaniu z Norwich City trybunę rozebrano, razem z ziemnym nasypem, na którym wciąż się opierała, a w jej miejsce powstała nowa, jednopiętrowa, żelbetowa konstrukcja z ponad 12 tys. krzesełek, ukończona w 1995.

W 1998 Anfield Road Stand została rozbudowana o drugie piętro. Ponieważ zauważono, że konstrukcja jest niestabilna, nową, górną część wzmocniono w 2000 przez dodanie dodatkowych podpór.

Jak rozbudowano Anfield w XXI wieku?

Czy zamiast rozbudowy Anfield, Liverpool FC mógł otrzymać nowy stadion?

Na przełomie XX i XXI wieku stadion mógł pomieścić ok. 45 tys. widzów, co jak na klub z tak wyrobioną marką i potencjałem, nie stanowiło z pewnością szczytu możliwości. Od początków XXI wieku zaczęto więc poważnie dyskutować nad budową nowego stadionu, większego i bardziej nowoczesnego, który miał stanąć w pobliżu, w Stanley Park.

Pierwszą koncepcję przygotowało studio AFL Architects z Manchesteru. Projekt otrzymał nawet pozwolenie na budowę, jednak z powodu braku środków, nie został zrealizowany. Natomiast władze miasta proponowały budowę jednego, wspólnego stadionu, który Liverpool FC miał dzielić z Everton FC, jednak kluby nie były chętne tej propozycji.

W międzyczasie doszło do zmian właścicieli Liverpool FC. Klub, który od wielu lat pozostawał w rękach rodziny Moores, w 2007 został sprzedany amerykańskim biznesmenom, George’owi Gilletowi i Tomowi Hicksowi, którzy z kolei w 2010 odsprzedali go amerykańskiemu Fenway Sports Group (do 2011 jako New England Sports Ventures).

Za czasów Gilleta i Hicksa nową koncepcję stadionu dla Liverpool FC przygotowała amerykańska pracownia HKS. Później powstawały kolejne wizje/warianty opracowywane przez AFL i HKS. Stadion miał pomieścić 55-60 tys. widzów, z możliwością rozbudowy do 73 tys.

Po przejęciu klubu przez Fenway Sports Group, nowi właściciele zaczęli jednak rozważać pozostanie na Anfield i ostatecznie uznali to rozwiązanie za preferowane. Jednym z czołowych argumentów, jakie podawano, była chęć zachowania atmosfery stadionu i trybuny The Kop, która mogła nie zostać już odtworzona na nowym obiekcie we właściwy sposób. W zamian za porzucenie planów budowy nowego stadionu, zamierzano rozbudować Anfield.

Co obejmowała rozbudowa Anfield w XXI wieku?

Rozbudowa Anfield objęła znaczne powiększenie dwóch trybun: trybuny głównej oraz za północną bramką (Anfield Road End). W pierwszej kolejności przystąpiono do rozbudowy trybuny głównej. Aby było to możliwe, dokonano rozbiórki wielu domów znajdujących się za tą trybuną.

Modernizacja trybuny głównej rozpoczęła się pod koniec 2014 i była ona w pełni gotowa na przyjęcie widzów na początku sezonu 2016/17 (prace we wnętrzach kontynuowano do kwietnia 2017). Rozbudowa zwiększyła pojemność całego stadionu do blisko 55 tys. widzów.

Poza rozbudową widowni, za rogiem trybuny The Kop i trybuny głównej powstał także nowy, główny sklep klubowy. Jego budowa rozpoczęła się pod koniec 2016, a otwarcie miało miejsce 14 sierpnia 2017. Sklep zajmuje osobny budynek i ma powierzchnię 19,5 tys. st².

Druga faza rozbudowy Anfield, czyli powiększenie Anfield Road End, rozpoczęła się we wrześniu 2021 i zakończyła w 2024. Rozbudowa zwiększyła pojemność całego stadionu do ponad 61 tys. widzów, zbliżając się do rekordu frekwencji osiągniętego przed instalacją krzesełek na trybunach.

Projekt rozbudowy Anfield oraz relację z prac przeprowadzonych w latach 2014–2024 prezentujemy na osobnych podstronach

Jakie wyniki osiąga Liverpool FC od lat 90. XX wieku?

Po paśmie sukcesów notowanych od lat 60. do początków lat 90. XX wieku, częstotliwość zdobywania trofeów przez Liverpool nieco zmalała, choć nieprzerwanie pozostaje on w czołówce angielskich i europejskich klubów, czego dowodem są chociażby triumfy w Lidze Mistrzów w sezonach 2004/05 i 2018/19. Na pierwszy od 1990 tytuł mistrzów Anglii (i 19. w historii) kibice The Reds musieli jednak czekać aż do sezonu 2019/20.

Czym charakteryzuje się Anfield?

Na stadion składają się cztery połączone ze sobą trybuny, zlokalizowane po każdej ze stron boiska. Po rozbudowach z lat 2014–2017 i 2021–2024 swym rozmiarem dominuje trybuna główna oraz Anfield Road Stand.

Trybuna główna (Main Stand) znajduje się po stronie północno-zachodniej. Trybuna za północną bramką nosi nazwę Anfield Road Stand/Anfield Road End. Naprzeciwko trybuny głównej stoi Sir Kenny Dalglish Stand, a trybuna za bramką od strony Walton Breck Road to słynna The Kop. Pojemność stadionu wynosi ponad 61 tys. widzów, zaliczając się pod tym względem do czołówki największych stadionów w Anglii.

Trybuny wyposażone są w czerwone, składane krzesełka i są w pełni zadaszone. Obiekt oferuje także ekskluzywne loże oraz bary i restauracje w ramach oferty premium, jak również miejsca dedykowane osobom niepełnosprawnym. Na stadionie dostępne są stoiska z jedzeniem i piciem, pokój modlitw oraz toalety. W obrębie obiektu obowiązują wyłącznie płatności bezgotówkowe.

Choć każda z trybun posiada odrębną formę, wszystkie mają podobny styl. W wyglądzie zewnętrznym zwracają uwagę, charakterystyczne dla miejscowej architektury, ceglane ściany. Trybuny wieńczy zadaszenie z blaszanym poszyciem o jasnoszarej barwie. Nowo rozbudowane trybuny posiadają przeszklone fragmenty na końcach dachu.

Jakie są wymiary boiska na Anfield?

Anfield jest stadionem typowo piłkarskim, dedykowanym przede wszystkim jego gospodarzowi, Liverpool FC. Boisko stadionu posiada hybrydową murawę oraz wymiary pola gry 101 × 68 m i jest o 4 m krótsze od powszechnie przyjętego standardu 105 × 68 m.

Krótkie boisko nie jest przedmiotem obiekcji w Premier League, ale powoduje już problemy przy ewentualnej organizacji dużych, międzynarodowych zawodów i było jedną z przyczyn, dla których Anfield zostało pominięte przy wyznaczaniu aren na Euro 2028.

Wydłużenie boiska jest możliwe, choć wymagałoby to przebudowy i likwidacji dolnych rzędów trybun za bramkami. Włodarze klubu póki co nie uznali takiego kroku za konieczny.

Czy możliwe jest zwiedzanie Anfield?

Anfield oferuje tzw. tour, czyli zwiedzanie stadionu z przewodnikiem. Podczas wycieczki można odwiedzić trybuny, szatnie dla zawodników i różne inne pomieszczenia, jak również zwiedzić klubowe muzeum i poznać rozmaite ciekawostki związane z historią stadionu oraz Liverpool FC.

Skąd wzięła się nazwa Anfield?

Nazwa stadionu, Anfield, wzięła się od nazwy okolicy, w której się on znajduje. Słowo to wywodzi się z języka staro- i średnioangielskiego i oznacza pole usytuowane na zboczu. Nazwa Anfield, bądź jej warianty (Hongfield, Annfield, Annefield), związana była z tymi terenami przynajmniej od połowy XVII wieku. Ulica obiegająca stadion od strony północno wschodniej nosi nazwę Anfield Road (stąd nazwa trybuny znajdującej się po tej stronie: Anfield Road Stand/Anfield Road End).

Jak położony jest Anfield?

Stadion znajduje się ok. 2 mile (3 km) na północ od centrum Liverpoolu. Obiekt położony jest w sąsiedztwie Stanley Park, po którego przeciwnej stronie mieści się stadion derbowego rywala The Reds, Evertonu (Goodison Park). Oba stadiony sąsiadują ze sobą od 1892, jednak od 2021 trwa budowa nowego stadionu Evertonu, który powstaje w innej lokalizacji, w doku Bramley-Moore, na nabrzeżu rzeki Mersey (jego otwarcie planowane jest w 2025).

Za rogiem trybun The Kop i Main Stand znajduje się nowy (otwarty w 2017), główny sklep klubowy – LFC Superstore. Sklep zajmuje osobny budynek, a plac pomiędzy nim, a trybunami nosi nazwę Paisley Square.

Jak prezentują się poszczególne trybuny na Anfield?

Main Stand

Trybuna główna (Main Stand) to największa ze wszystkich trybun na Anfield. Jest ona podzielona na trzy piętra i może pomieścić ponad 20 tys. widzów, będąc największą tego typu trybuną w Anglii. W pomieszczeniach pod trybuną znajduje się szerokie zaplecze, m.in. biura klubu i szatnie dla zawodników.

Pierwsza trybuna główna na Anfield powstała w 1886. Była to nieduża, zadaszona konstrukcja. W 1906 przeniesiono ją na przeciwległą stronę, by jej miejsce zajęła nowa, większa trybuna, której dach w środkowej części urozmaicony został charakterystycznym, ozdobnym szczytem. Stary dach przetrwał do modernizacji w 1973, a oryginalna konstrukcja według projektu Archibalda Leitcha z 1906 częściowo zachowana jest do dziś i składa się na dolne piętro współczesnej trybuny.

Main Stand otrzymała swoją obecną formę po dużej rozbudowie z lat 2014–2017, kiedy dobudowane zostało obecne drugie i trzecie piętro. Razem z nowymi partiami widowni powstał też nowy dach. Jest on wspierany przez ogromną kratownicę i posiada ciekawą, nowoczesną formę dzięki estetycznemu, przeszklonemu fragmentowi w końcowej części oraz bocznym skosom.

Anfield Road End

Pierwsza trybuna za bramką od strony Anfield Road (północno-wschodniej) powstała w 1888, a w 1897 doszło również zadaszenie. Trybuna przeszła przebudowę w 1965 oraz w 1998, kiedy powstało nieduże drugie piętro.

W 2021 rozpoczęła się duża rozbudowa trybuny, podobna do tej, jaką kilka lat wcześniej przeszła trybuna główna. Rozbudowa trybuny trwała do 2024. W ramach modernizacji powstało wysokie drugie piętro widowni oraz nowy dach, zbliżony formą do zadaszenia na Main Stand. Pojemność Anfield Road End wynosi ok. 16 tys. widzów.

Sir Kenny Dalglish Stand

Dwupiętrowa trybuna położona naprzeciwko trybuny głównej mieści niespełna 12 tys. widzów. Znajdują się na niej ekskluzywne loże, jak również stanowiska telewizyjne czy pokój operacyjny policji. Dolna część trybuny powstała w 1963, górne piętro to wynik rozbudowy zakończonej w 1992.

Dawniej trybuna zwana była Kemlyn Road Stand (od nazwy biegnącej za nią ulicy). Kiedy rozbudowano ją o drugie piętro, ponowna inauguracja miała miejsce 1 września 1992, dokładnie 100 lat po pierwszym meczu Liverpoolu na Anfield, a trybunę wówczas nazwano Centenary Stand („trybuna stulecia”). W 2017 trybunę przemianowano na Sir Kenny Dalglish Stand, w uznaniu zasług dawnego trenera Liverpool FC.

Historycznie pierwsza trybuna w tym miejscu powstała już na samym początku istnienia Anfield, w 1884, choć pierwotnie była to jedynie niewielka konstrukcja przeznaczona dla oficjeli, członków klubu i przedstawicieli prasy. W 1906 przeniesiono tu dotychczasową trybunę główną, która przetrwała do czasu budowy nowej trybuny na początku lat 60. XX wieku.

The Kop

Pierwsza trybuna za bramką od strony Walton Breck Road (południowej) powstała w 1887, jednak historia słynnej The Kop rozpoczyna się w 1906. Latem tego roku, po zdobyciu przez Liverpool FC drugiego mistrzostwa, doszło do dużej przebudowy Anfield, której plany sporządził znany stadionowy architekt, Archibald Leitch.

Wówczas powstała masywna, terasowa trybuna oparta na wale ziemnym, która posiadała 132 stopnie, mieszcząc ok. 20-25 tys. kibiców (wszystkie miejsca stojące).

Niedługo po otwarciu terasowej trybuny, lokalny dziennikarz, Ernest Edwards piszący dla Daily Post i Liverpool Echo, ochrzcił ją mianem „The Spion Kop”, na cześć wzgórza w Południowej Afryce, o które w styczniu 1900 miała miejsce bitwa stoczona w ramach II wojny burskiej i w której brało udział wielu żołnierzy z okolic Liverpoolu.

Nie była to jedyna ani nawet pierwsza trybuna, którą przezwano „The Spion Kop” („The Kop”, „Kop Stand”), jednak stała się zdecydowanie najsłynniejsza wśród noszących tę nazwę. Oferując najtańsze bilety na stadionie, była domem najzagorzalszych kibiców (tzw. „Kopites”), którzy tworzyli podczas meczów niezwykłą atmosferę. Była ona niewątpliwie czymś wyjątkowym i z czasem stała się integralną częścią klubowej tożsamości.

W 1928 The Kop została zmodernizowana. Widownię nieco powiększono i przykryto ogromnym dachem, a z zewnątrz powstała charakterystyczna, kolumnowa fasada. Dodanie dachu spotęgowało wrażenia akustyczne, sprawiając, że atmosfera na stadionie stała się jeszcze bardziej żywiołowa.

W lipcu 1987 fragment trybuny zapadł się w dół. Incydent nie spowodował żadnych ofiar (nie miało to miejsce podczas żadnego meczu), ale sprawił, że Liverpool FC pierwsze trzy mecze w nowym sezonie musiał rozgrywać poza Anfield.

The Kop stanowiła centrum życia kibicowskiego Liverpool FC. Po tragedii na Hillsborough w 1989, w której zginęli kibice The Reds, świat obiegły zdjęcia trybuny pokrytej w morzu kwiatów, koszulek, flag i szalików, którymi udekorowano ją w ramach uczczenia pamięci ofiar.

Po modernizacji z 1928 trybuna przetrwała w dużej mierze w niezmienionej formie przez kolejne dekady. Zmiany przyszły dopiero w latach 90., kiedy po tragedii na Hillsborough wprowadzono w Anglii przymus likwidacji miejsc stojących na trybunach. Zamiast zwykłego montażu krzesełek, postanowiono wówczas całkowicie przebudować The Kop.

W latach 1994–1995 dotychczasowa trybuna, wraz z wałem ziemnym, została rozebrana, a w jej miejsce powstała zupełnie nowa, żelbetowa konstrukcja, z nowym dachem i niespełna 13 tys. krzesełek – w takim kształcie widzimy ją do dziś. I choć tradycja The Kop jest kontynuowana, jej atmosfera nie może się już równać z tym, co było do 1994.

Na jakie detale i ciekawostki na Anfield warto zwrócić szczególną uwagę?

Shankly Gates i Paisley Gateway

W otoczeniu stadionu znajdują się dwie ozdobne bramy upamiętniające dwóch zasłużonych trenerów Liverpool FC, Billa Shankly oraz Boba Paisley, nazwane odpowiednio Shankly Gates i Paisley Gateway. Bramy powstały w latach 1982 i 1999.

Shankly Gates znajduje się we wschodnim narożniku, przy Anfield Road Stand i Sir Kenny Dalglish Stand (pierwotnie brama stała przy narożniku Anfield Road Stand i Main Stand, jej lokalizację zmieniono w 2016). Charakterystycznym elementem tej bramy jest napis „You'll Never Walk Alone”. Bramę oddano do użytku 26 sierpnia 1982, niespełna rok po śmierci Billa, a uroczystego otwarcia dokonała wdowa po nim, Nessie Shankly.

Drugą ozdobną bramę wejściową, poświęconą Bobowi Paisley (Paisley Gateway), który zmarł 14 lutego 1996, oddano do użytku 8 kwietnia 1999. Uroczystego otwarcia dokonała wdowa po Bobie, Jessie Paisley. Brama stanęła przed nową trybuną The Kop, przy Walton Breck Road. Elementem bramy są trzy Puchary Europy symbolizujące trzy zwycięstwa Liverpoolu w tych rozgrywkach pod wodzą Paisleya.

Bill Shankly Statue i Bob Paisley Statue

Obok Anfield znajdują się dwie statuy, poświęcone, podobnie jak dwie ozdobne bramy, dwóm zasłużonym trenerom Liverpool FC, Billowi Shankly oraz Bobowi Paisley.

Statua Billa Shankly znajduje się przed trybuną The Kop. Została odsłonięta 4 grudnia 1997, a jej autorem jest Tom Murphy. Statua przedstawia Billa Shankly w triumfalnej pozie, z klubowym szalikiem wokół szyi i rękami uniesionymi do góry. Na postumencie umieszczono napis „he made the people happy” („on czynił ludzi szczęśliwymi”).

Statua Boba Paisleya mieści się przy nowym sklepie klubowym, na Paisley Square, i została odsłonięta 30 stycznia 2020. Autorem rzeźby jest Andy Edwards. Statua przedstawia scenę z meczu przeciwko Tottenham Hotspur z 1968, w której Paisley niesie na plecach kontuzjowanego zawodnika Emlyna Hughesa (późniejszego kapitana The Reds).

Maszt flagowy

W południowym narożniku stadionu (przy Sir Kenny Dalglish Stand i The Kop) znajduje się wysoki na 50 stóp, pomalowany na biało maszt flagowy. Maszt pochodzi z parowca SS Great Eastern, zwodowanego w 1858 jako największy statek na świecie i pociętego na złom w pobliżu Liverpoolu w 1889. Narożnik, w którym stoi maszt, zwany jest „Flagpole Corner”.

Słup ustawiono przy stadionie w 1891. Został on zakupiony przez Everton FC, który rezydował wówczas na Anfield. Klub nie zabrał go jednak ze sobą, kiedy rok później przeprowadzał się na nowy stadion.

Upamiętnienie ofiar wielkich tragedii na Heysel i na Hillsborough

Z historią Liverpool FC związane są dwie głośne tragedie z udziałem kibiców, które wydarzyły się na stadionach: na Heysel (1985) i na Hillsborough (1989).

Pierwsza z tych tragedii miała miejsce 29 maja 1985 na Stade du Heysel w Brukseli, przed finałem Pucharu Europy z Juventusem Turyn. Zachowujący się agresywnie kibice Liverpoolu przedarli się wówczas na sektory Juventusu, wszczynając bójki i doprowadzając do paniki. Uciekający kibice włoskiej drużyny tratowali się nawzajem. Zdarzenia doprowadziły do śmierci 39 osób.

Po zamieszkach angielskie kluby na kilka lat wykluczono z europejskich pucharów. Kibice Liverpoolu wykonywali później w kierunku fanów Juventusu pojednawcze gesty. 26 maja 2010, trzy dni przed 25. rocznicą tragedii, na Sir Kenny Dalglish Stand (wtedy Centenary Stand) odsłonięto tablicę pamiątkową, honorującą zmarłych kibiców.

Druga z tragedii miała miejsce 15 kwietnia 1989 na stadionie Hillsborough w Sheffield. Doszło do niej w wyniku ścisku, jaki wytworzył się w tunelu prowadzącym na trybuny. Tym razem ofiarami byli kibice Liverpoolu. Łącznie z osobami zmarłymi w wyniku następstw tego zdarzenia, uznaje się że ofiar śmiertelnych było 97.

21 kwietnia 1990, przed meczem ligowym z Chelsea, odsłonięto pomnik upamiętniający śmiertelne ofiary tragedii na Hillsborough. Elementem pomnika jest wieczny ogień. Monument pierwotnie stał przy Shankly Gates, w 2016 przemieszczono go na fasadę rozbudowanej wówczas trybuny głównej. 12 kwietnia 2024 obok pomnika odsłonięto także „ławkę ocalałych” („survivors’ bench”).

Więcej o tragediach na Heysel i na Hillsborough można przeczytać w osobnych artykułach

This Is Anfield

Na Anfield można znaleźć wiele detali, z którymi związane są jakieś historie i anegdoty. Jednym z najbardziej znanych jest znak „This Is Anfield” znajdujący się w tunelu dla zawodników. Został on umieszczony przez trenera Billa Shankly, za sugestią jednego z pracowników klubu, Danny’ego Dwyera.

Znak, jak tłumaczył Shankly, ma przypominać zawodnikom Liverpoolu dla kogo grają, a rywalom przeciwko komu grają. Z czasem zyskał on status klubowego talizmanu, a tradycją stało się dotykanie go przez zawodników The Reds przy wychodzeniu na mecz, co miało im przynieść powodzenie.

Po przebudowie trybuny głównej i powstaniu nowego tunelu dla zawodników w 2016, również zawieszono go przy wyjściu na murawę. Jürgen Klopp, który objął posadę trenera klubu w 2015, wprowadził zasadę, że znaku mogą dotykać tylko ci zawodnicy, którzy zdobyli z Liverpoolem już jakiś tytuł.

Boot Room

Boot Room był skromnym pomieszczeniem w pobliżu szatni dla zawodników, oryginalnie przeznaczonym do przechowywania butów piłkarskich. Za kadencji Billa Shankly na stanowisku trenera Liverpoolu, pokój przekształcił się w nieformalne miejsce spotkań trenerów, gdzie omawiane były sprawy drużyny i taktyki na kolejne mecze. Z czasem Boot Room stał się znany nie tylko w obrębie klubu, ale i w całym środowisku piłkarskim.

Pokój funkcjonował od lat 60. do początku lat 90. XX wieku. Został zlikwidowany w 1993, by zrobić miejsce pod salę konferencyjną. Członkowie sztabu, którzy uczestniczyli w naradach w Boot Room, sami obejmowali później posadę głównego szkoleniowca Liverpoolu: Bob Paisley, Joe Fagan, Kenny Dalglish i Roy Evans.

Jak wykorzystywany jest Anfield?

Anfield służy przede wszystkim drużynie Liverpool FC, która występuje na nim nieprzerwanie od 1892. Wcześniej, w latach 1884–1982, gospodarzem stadionu był Everton FC.

Liverpool FC jest obecnie jednym z najbardziej utytułowanych i rozpoznawalnych angielskich klubów piłkarskich. Zespół przez lata wyrobił sobie globalną markę i posiada rzesze kibiców na całym świecie, jest też notowany w czołówkach klasyfikacji najbardziej wartościowych drużyn piłkarskich.

Podobnie, jak wiele innych angielskich stadionów, Anfield regularnie zapełnia się podczas spotkań swojej drużyny. Gra przed własną publicznością to niewątpliwy atut Liverpool FC: zespół notował na domowym stadionie długie serie bez porażki, a najdłuższe z nich trwały od lutego 1978 do stycznia 1981 oraz od maja 2017 do stycznia 2021 (w tym seria 24 domowych zwycięstw między lutym 2019 i lipcem 2020, którą pobito rekord Premier League).

Jakie wydarzenia, poza meczami gospodarzy, odbywają się na Anfield?

Obiekt okazjonalnie gościł mecze międzypaństwowe, głównie z reprezentacją Anglii w roli gospodarza (pierwszy mecz Anglików na Anfield miał miejsce 2 marca 1889 – wygrana 6:1 z Irlandią). Trzy „domowe” spotkania o punkty rozegrała tutaj również reprezentacja Walii. Obiekt był ponadto jedną z aren Euro 1996. W ramach tego turnieju odbyły się na nim trzy mecze fazy grupowej oraz jeden ćwierćfinał.

Stadion był pominięty przy okazji rozgrywanych w Anglii piłkarskich mistrzostw świata w 1966. Część spotkań odbyło się wtedy natomiast na pobliskim obiekcie Evertonu, Goodison Park. Podobnie przy okazji Euro 2028, które odbędzie się w Wielkiej Brytanii i Irlandii, część meczów zostanie rozegranych nie na Anfield, a na nowym stadionie Evertonu.

Sporadycznie na Anfield odbywają się także mecze futbolu kobiecego, rugby league, pojedynki bokserskie, zawody tenisowe czy nawet koszykarskie. W latach 20. XX wieku finiszował tutaj maraton. Na stadionie mają miejsce również rozmaite imprezy kulturalne, w tym koncerty muzyczne czy spotkania religijne.

Jak Anfield prezentuje się na tle pozostałych stadionów ligi?