Craven Cottage – opis stadionu

Jak w skrócie przedstawia się Craven Cottage?

Położony w dzielnicy Fulham w zachodnim Londynie, Craven Cottage to jeden z najbardziej tradycyjnych i klimatycznych stadionów piłkarskich w Anglii. Szczególnego uroku nadaje mu elegancka wschodnia trybuna (Johnny Haynes Stand) oraz stojący tuż obok narożny budynek (Cottage Pavilion).

Zabytkowe konstrukcje powstały w 1905 i uchodzą za jedne z najbardziej udanych dzieł słynnego szkockiego architekta Archibalda Leitcha. Uwagę zwraca dwuspadowy dach starej trybuny, wsparty podporami i urozmaicony charakterystycznym szczytem w centralnej części.

Z historyczną zabudową kontrastuje nowa trybuna zachodnia (Riverside Stand), wzniesiona w latach 2019–2025 – wyposażona w bogatą ofertę VIP, pełna przepychu i luksusowych wnętrz, inspirowanych paryskimi lokalami czy klimatem Orient Expressu.

Riverside Stand, jako najwyższa trybuna stadionu, zdecydowanie wyróżnia się na tle pozostałych. Odmienna jest także jej fasada – przeszklona, nowoczesna, zwrócona w stronę Tamizy, stanowi zupełne przeciwieństwo ceglanej elewacji zabytkowej Johnny Haynes Stand.

Craven Cottage powstał pod koniec XIX wieku i od samego początku służy przede wszystkim Fulham FC. W jego historii nie brak jednak wydarzeń o szerszym zasięgu: mecze w ramach Igrzysk Olimpijskich 1948, spotkania towarzyskie, a nawet… Superpuchar Arabii Saudyjskiej! Na Craven Cottage rozegrano także pierwsze spotkanie Premier League, które sędziowała kobieta.

Ciekawa jest też geneza nazwy – pochodzi od dawnej rezydencji (cottage), wybudowanej przez 6. barona Cravena, która spłonęła doszczętnie w 1888. Niedługo później na tym samym terenie powstał stadion, który przejął nazwę po posiadłości.

Przez lata obiekt przechodził kilka znaczących modernizacji. Obecnie może pomieścić ok. 28 tys. widzów, a bilety na mecze The Cottagers należą do najdroższych w Anglii.

Skąd wywodzi się nazwa Craven Cottage?

Określenie Craven Cottage oryginalnie odnosiło się do rezydencji, która znajdowała się w pobliżu obecnej wschodniej trybuny stadionu Fulham FC. Rezydencję wybudował około 1780 William Craven, 6. baron Craven, dla swojej żony Elizabeth – z którą jednak wkrótce znalazł się w separacji.

Rezydencja została wzniesiona nad Tamizą, w niedużej odległości od Fulham Palace. Otaczały ją lasy, stanowiące niegdyś tereny łowieckie królowej Anny Boleyn. W późniejszych latach posiadłość przechodziła w ręce kolejnych zamożnych arystokratów. W jej wnętrzach odbywały się elitarne spotkania towarzyskie, a pomieszczenia urządzono w różnych wystawnych stylach, m.in. gotyckim i egipskim.

W latach 60. XIX wieku posiadłość przejął amerykański biznesmen, który planował przekształcić ją w miejsce rozrywki i wypoczynku. Przedsięwzięcie jednak zakończyło się niepowodzeniem, a od 1872 obiekt pozostawał opuszczony, stopniowo zarastając roślinnością. Ostateczny kres przyniósł pożar z 8 maja 1888, który doszczętnie go zniszczył.

Jak powstał stadion Craven Cottage?

Porzuconą nieruchomością kilka lat później zainteresował się Fulham FC, który zakupił ją w maju 1894. Porządkowanie terenu zajęło dwa lata, zanim 10 października 1896 rozegrano tutaj pierwsze oficjalne spotkanie, w którym Fulham FC pokonał 4:0 drużynę Minerva w pierwszej rundzie Middlesex Senior Cup.

Jakie były kluczowe momenty w rozwoju Craven Cottage?

W momencie otwarcia w 1896 Craven Cottage był tylko skromnym boiskiem, wokół którego wkrótce dodano ziemne nasypy. W kolejnych latach obiekt stopniowo ewoluował, a do najważniejszych modernizacji należy zaliczyć następujące prace:

• 1903: powstała pierwsza drewniana trybuna, zlokalizowana po stronie wschodniej – tzw. „Rabbit Hutch” („królicza klatka”)
• 1905: duża przebudowa według projektu słynnego szkockiego architekta, Archibalda Leitcha. Na wschodzie powstała zupełnie nowa trybuna rozciągająca się na całą długość boiska, którą wieńczył charakterystyczny dach. Terasowe trybuny z pozostałych stron także rozbudowano, a w południowo-wschodnim narożniku stanął budynek z szatniami (tzw. Cottage Pavilion)
• 1961–1962: powiększone zostały terasowe trybuny, zainstalowano maszty oświetleniowe i elektroniczną tablicę wyników
• 1965: zadaszenie trybuny za północną bramką
• 1971–1972: na zachodzie wybudowano nową, zadaszoną trybunę (Riverside Stand)
• 2004: przebudowa trybun za bramkami wraz z utworzeniem trzech narożnych aneksów z lożami oraz dachu nad trybuną południową, likwidacja miejsc stojących (instalacja brakujących krzesełek) oraz wymiana masztów oświetleniowych
• 2019–2025: budowa zupełnie nowej, luksusowej Riverside Stand po zachodniej stronie

Jak w szczegółach przedstawia się rozwój Craven Cottage?

Jak kształtował się Craven Cottage w pierwszych latach istnienia?

W początkowych latach wokół boiska utworzono terasowe trybuny, a wały w dużej mierze usypano z ziemi wydobytej podczas budowy londyńskiego metra.

Pierwszą drewnianą trybunę wybudowano w 1903. Była to dość skromna, choć ciekawa konstrukcja – składała się z czterech wąskich segmentów, a każdy z nich przykryty był dwuspadowym dachem. Trybuna znajdowała się po wschodniej stronie boiska, mogła pomieścić 1200 widzów i zyskała przydomek „Rabbit Hutch” („królicza klatka”).

Jakie zmiany na Craven Cottage wniósł Archibald Leitch?

Bezpieczeństwo nowej trybuny wkrótce zakwestionowały jednak lokalne władze i skierowały sprawę do sądu. Klub podjął decyzję o jej rozbiórce; jednocześnie zatrudnił też szkockiego architekta, Archibalda Leitcha, aby sporządził plany kompleksowej przebudowy stadionu. Ostatni mecz z udziałem „króliczej klatki” miał miejsce 29 kwietnia 1905.

Głównym elementem przebudowy stadionu prowadzonej według projektu Archibalda Leitcha była nowa, charakterystyczna trybuna, ciągnąca się wzdłuż wschodniej strony boiska. Trybuna mogła pomieścić 5 tys. widzów i została nazwana Stevenage Road Stand (od nazwy biegnącej za nią ulicy).

W ramach renowacji obiektu, w południowo-wschodnim narożniku powstał również budynek z szatniami, pomieszczeniami klubowymi oraz balkonem z widokiem na pole gry (Cottage Pavilion). Modernizację przeszły także terasowe trybuny z pozostałych stron boiska.

Prace, które pochłonęły 15 tys. funtów, rozpoczęły się w maju 1905, a inauguracji przebudowanego stadionu dokonano już 2 września 1905 przy okazji meczu z Portsmouth (choć na otwarcie nowej Stevenage Road Stand trzeba było poczekać do listopada 1905).

Kiedy padł rekord frekwencji na Craven Cottage?

Przed II wojną światową klub regularnie notował frekwencje rzędu 30-40 tys. widzów. W tym okresie padł niepobity do dziś rekord frekwencji stadionu: 8 października 1938 mecz z Millwall (2:1) obejrzało 49 335 widzów. W 1933 powstał nawet plan budowy nowego, ogromnego stadionu na 80 tys. widzów, mającego powstać w miejsce Craven Cottage, ale nie został zrealizowany przez wielki kryzys.

Czy Craven Cottage ucierpiał podczas II wojny światowej?

Podczas II wojny światowej, we wrześniu 1940 (na początku kampanii niemieckich nalotów na Wielką Brytanię – tzw. Blitz) jedna z bomb spadła tuż za północno-zachodnim narożnikiem Craven Cottage. Sam stadion nie ucierpiał, ale doszczętnie zniszczony został fragment nabrzeżnego muru oporowego na Tamizie.

Jakie prace przeprowadzono na Craven Cottage w latach 60. XX wieku?

W latach 1949–1952 Fulham FC po raz pierwszy występował w First Division (obecna Premier League). Kilka lat po drugim w historii awansie do elity (1959), stadion doczekał się pierwszych od 1905 poważniejszych prac modernizacyjnych: w 1961 powiększone zostały terasowe trybuny, a rok później obiekt wzbogacił się o sztuczne oświetlenie oraz elektroniczną tablicę wyników.

Koszt instalacji oświetlenia, ok. 25 tys. funtów, został pokryty przez Supporters Club. Fulham był ostatnim zespołem First Division, który zainstalował oświetlenie na swoim obiekcie. Pierwszy mecz przy włączonych światłach miał miejsce 19 września 1962, kiedy Fulham pokonał Sheffield Wednesday 4:1.

W 1965 trybuna za północną bramką (Hammersmith End) została zadaszona, co było możliwe dzięki pieniądzom uzyskanym ze sprzedaży Alana Mullery do Tottenhamu rok wcześniej.

Kiedy powstała pierwsza Riverside Stand?

W 1967 klub podjął decyzję o przebudowie zachodniej trybuny (od strony Tamizy), ale rozbiórka starej, terasowej konstrukcji rozpoczęła się dopiero latem 1971. Nową trybunę, bardziej nowoczesną – stromą, z miejscami siedzącymi i zadaszoną – zainaugurowano 29 lutego 1972 meczem towarzyskim z Benfiką (3:2), w której składzie był słynny Eusébio.

Nowa trybuna otrzymała nazwę Riverside Stand. W 1977, po śmierci dyrektora Fulham FC, Erica Millera, trybunę nazwano jego imieniem (Eric Miller Stand). W latach 90. XX wieku powrócono jednak do nazwy Riverside Stand.

Jakich modernizacji dokonano na Craven Cottage na początku XXI wieku?

Kiedy w 2001 Fulham FC po raz trzeci awansował do najwyższej klasy rozgrywkowej, Craven Cottage nie spełniał ligowych wymagań, które znacząco podniesiono w związku z Raportem Taylora.

W pierwszym sezonie w Premiership klub występował jeszcze na własnym stadionie, ale ponieważ nie podjęto się żadnych prac, latem 2002 zespół musiał przenieść się na inny obiekt – wybór padł na nieodległy Loftus Road, należący do Queens Park Rangers.

Modernizację Craven Cottage przeprowadzono dopiero w pierwszej połowie 2004. W ramach prac przebudowano trybuny za bramkami – południowa (Putney End) otrzymała zadaszenie, a na obu powstały łącznie trzy narożne aneksy z lożami. Ponadto zainstalowano plastikowe krzesełka na wschodniej trybunie i wymieniono maszty oświetleniowe.

Przebudowa zakończyła się przed rozpoczęciem sezonu 2004/05, w którym Fulham FC powrócił na swój obiekt po dwóch latach przerwy. Dzięki modernizacji Craven Cottage mógł pomieścić 22 tys. widzów – wszystkie miejsca były siedzące, a zdecydowana większość z nich znajdowała się pod dachem.

Modernizacja mogła być o wiele bardziej spektakularna, ponieważ klub początkowo zamierzał przeprowadzić kompleksową przebudowę stadionu. Plany wstępnie uzyskały nawet zgodę od lokalnych władz, jednak zostały oprotestowane przez grupę okolicznych mieszkańców.

Kiedy wybudowano nową Riverside Stand?

Klub nie rezygnował ze swoich ambitnych planów dotyczących stadionu, zwłaszcza że po awansie do Premier League regularnie się w niej utrzymywał. W 2011 zaprezentowano plany przebudowy zachodniej trybuny, przygotowane przez pracownię KSS Group.

Po przejęciu klubu przez Shahida Khana, nowy właściciel zlecił przeprojektowanie trybuny – celem biznesmena, w którego portfolio znajdowała się także drużyna NFL, Jacksonville Jaguars, była maksymalizacja zysków. W ten sposób w 2017 powstał nowy projekt, opracowany przez znane studio Populous.

Przebudowa zachodniej trybuny ostatecznie rozpoczęła się latem 2019. Stara Riverside Stand z początku lat 70. została rozebrana, a w jej miejsce wybudowano zupełnie nową konstrukcję. Trybuna pierwotnie miała być gotowa już w 2021, ale pandemia COVID-19, a także upadek głównego wykonawcy, Buckingham Group, znacznie wydłużyły jej realizację.

Dolny poziom nowej trybuny otwarto dla widzów na początku sezonu 2022/23, następnie stopniowo udostępniano także górne piętro, a pełne otwarcie ogłoszono dopiero w maju 2025 po zainaugurowaniu tarasu na dachu nowej Riverside Stand.

Kim są gospodarze Craven Cottage?

Gospodarzem i właścicielem obiektu jest klub piłkarski Fulham FC. Klub ten został założony w 1879 i jest to dziś najstarszy profesjonalny klub piłkarski w Londynie. Zespół po raz pierwszy uczestniczył w First Division (obecna Premier League) w latach 1949–1952, a następnie także w latach 1959–1968. W 1975 Fulham FC zagrał w finale FA Cup.

W latach 1994–1997 klub występował na najniższym w historii, czwartym poziomie rozgrywkowym. Latem 1997 nowym właścicielem został egipski biznesmen Mohamed Al-Fayed. Już w 2001 zespół powrócił do najwyższej klasy rozgrywkowej, a w 2002 zanotował triumf w Pucharze Intertoto.

Sezon 2008/09 drużyna zakończyła na najwyższym jak dotąd 7. miejscu w tabeli Premier League. W kolejnym sezonie Fulham FC osiągnął największy sukces w swojej historii, docierając do finału Ligi Europy UEFA, gdzie uległ 1:2 (po dogrywce) hiszpańskiemu Atlético Madryt.

Latem 2013 nowym właścicielem klubu został amerykańsko-pakistański przedsiębiorca Shahid Khan. W 2014 drużyna spadła z Premier League, by powrócić do niej dopiero po czterech latach. Zespół spadał do Championship jeszcze w 2019 i 2021, ale za każdym razem powracał po jednym sezonie.

Gdzie poprzednio występował Fulham FC?

Klub zakupił działkę pod budowę stadionu Craven Cottage już w 1894 – sam obiekt zainaugurowano dwa lata później i od tego czasu niemal nieprzerwanie (z wyjątkiem lat 2002–2004, kiedy stadion nie spełniał wymogów Premier League, a zespół tymczasowo występował na Loftus Road) służy drużynie Fulham FC.

Zanim jednak Craven Cottage stał się długoletnim domem Fulham FC, klub występował na szeregu innych boisk zlokalizowanych w zachodnim Londynie. Kolejno były to:

• 1879–1883: The Mud Pond
• 1883: Eel Brook Common
• 1883–1886: Lillie Road Ground
• 1886–1888: Ranelagh House Ground
• 1888–1889: Barn Elms Playing Fields
• 1889–1891: Purser’s Cross
• 1891: Eel Brook Common
• 1891–1895: Half Moon Ground
• 1895–1896: Captain James Field

Jakie wydarzenia mają miejsce na Craven Cottage?

Craven Cottage to przede wszystkim dom Fulham FC, który regularnie rozgrywa na nim swoje spotkania. Poza organizacją istotnych wydarzeń sportowych i kulturalnych, stadion udostępnia swoje pomieszczenia na wynajem – na potrzeby przyjęć biznesowych oraz imprez okolicznościowych, takich jak wesela czy urodziny.

Jakie mecze reprezentacji narodowych odbywały się na Craven Cottage?

Reprezentacja Anglii

Niedługo po przebudowie stadionu według projektu Archibalda Leitcha (1905), obiekt miał okazję gościć mecz reprezentacji Anglii, która 18 marca 1907 zremisowała tutaj z Walią 1:1. Spotkanie rozegrano w ramach corocznego turnieju British Home Championship, a jego wynik, jak się później okazało, pomógł Walijczykom po raz pierwszy w historii wygrać te zawody. Było to jak dotąd jedyne spotkanie seniorskiej reprezentacji Anglii na Craven Cottage.

Igrzyska Olimpijskie 1948

Podczas Igrzysk Olimpijskich 1948, które odbywały się w Londynie, na Craven Cottage rozegrano dwa spotkania olimpijskiego turnieju piłki nożnej. 31 lipca w ramach pierwszej rundy zagrały tu Jugosławia i Luksemburg (6:1), a 5 sierpnia odbyło się spotkanie ćwierćfinałowe pomiędzy Wielką Brytanią i Francją (1:0).

Reprezentacja Irlandii Północnej

14 lutego 1973 na stadionie odbył się mecz eliminacji do Mistrzostw Świata 1974 pomiędzy Irlandią Północną i Cyprem. Spotkanie było jednym z wielu w tamtym okresie, które reprezentacja Irlandii Północnej musiała rozgrywać poza krajem w związku z trwającym konfliktem (The Troubles). Mecz zakończył się wynikiem 3:0 i był jedynym zwycięstwem Irlandii Północnej w tych eliminacjach.

Mecze towarzyskie

Na początku XXI wieku Craven Cottage dość często pełnił rolę neutralnej areny dla spotkań towarzyskich rozmaitych reprezentacji narodowych. Obiekt szczególnie „upodobała” sobie reprezentacja Australii, która w latach 2004–2007 rozegrała na nim cztery mecze, a w latach 2013–2018 kolejne trzy. Po kilka spotkań rozegrały tutaj także reprezentacje Irlandii czy Nigerii.

Jakie inne wydarzenia odbywają się na Craven Cottage?

Finał Ligi Mistrzów Kobiet 2010/11

26 maja 2011 na stadionie odbył się finał kobiecej Ligi Mistrzów (była to wówczas druga edycja tych rozgrywek po reformie i zmianie nazwy). W finale zmierzyły się drużyny Olympique Lyonnais i 1. FFC Turbine Potsdam, te same które zagrały ze sobą w finale poprzedniej edycji.

Mecz wygrały piłkarki z Lyonu (2:0), rewanżując się za porażkę po rzutach karnych sprzed roku. Dla Olympique Lyonnais był to pierwszy triumf w tych rozgrywkach i jeden z wielu, jakie zespół osiągnął w kolejnych latach, budując swoją pozycję najbardziej utytułowanej drużyny w Europie.

Superpuchar Arabii Saudyjskiej 2016

8 sierpnia 2016 na stadionie odbył się mecz o Superpuchar Arabii Saudyjskiej, pomiędzy Al-Ahli z Dżuddy (jako zwycięzcy Saudi Pro League 2015/16 oraz Pucharu Króla 2016) i Al-Hilal z Rijadu (zdobywcy Pucharu Korony Księcia Arabii Saudyjskiej 2015/16).

Mecz był czwartą edycją Superpucharu Arabii Saudyjskiej i drugą rozegraną poza granicami kraju (poprzednia również odbyła się w Londynie, na nieodległym Loftus Road). Spotkanie zakończyło się remisem 1:1, a w serii rzutów karnych lepsza była drużyna Al-Ahli (4:3), sięgając po raz pierwszy po to trofeum.

Pierwszy mecz Premier League sędziowany przez kobietę

Ciekawostką jest, że na Craven Cottage miało miejsce pierwsze w historii spotkanie Premier League sędziowane przez kobietę. Był to mecz pomiędzy Fulham FC i Burnley FC (0:2), rozegrany 23 grudnia 2023, a sędzią głównym była Rebecca Welch.

Najszybszy hat-trick w historii Premier League

26 grudnia 1963 (w Boxing Day) Fulham pokonało u siebie Ipswich Town 10:1. Cztery bramki w tym spotkaniu zdobył Graham Leggat, w tym trzy w odstępie zaledwie trzech minut – co uznano za najszybciej strzelony hat-trick w historii najwyższego poziomu ligowego w Anglii. Wyczyn ten pobił dopiero 16 maja 2015 Sadio Mané, zdobywając hat-tricka w ciągu dwóch minut i 56 sekund w meczu Southamptonu z Aston Villą.

Mecze rugby league

18 października 1911 na stadionie odbyło się spotkanie rugby league pomiędzy reprezentacjami Anglii i Australazji, zakończone wygraną gości 11:6. Mecz był jednym z serii spotkań rozegranych w Wielkiej Brytanii przez drużynę Australazji (złożoną z zawodników z Australii i Nowej Zelandii) w ramach tzw. Kangaroo Tour.

Craven Cottage był także pierwszym domem dla zespołu rugby league London Broncos, założonego w 1980 jako Fulham RLFC. Drużyna rozgrywała swoje spotkania na tym obiekcie w latach 1980–1984.

The Boat Race

Odcinek Tamizy, przy którym znajduje się Craven Cottage, jest miejscem rozgrywania prestiżowego wyścigu wioślarskiego The Boat Race (trasa, znana jako The Championship Course, prowadzi z Putney do Mortlake – sam stadion zlokalizowany jest przy jej początkowym fragmencie).

Wyścig organizowany jest co roku, na wiosnę, a jego tradycja sięga 1829. Rywalizują w nim osady wioślarskie reprezentujące uniwersytety w Cambridge i w Oksfordzie. Choć wydarzenie nie odbywa się bezpośrednio na stadionie, zawody można oglądać zarówno z biegnącej przed trybuną promenady, jak i z wnętrza przeszklonej trybuny.

Czym charakteryzuje się Craven Cottage?

Craven Cottage to obiekt typowo piłkarski, o charakterystycznej angielskiej architekturze, z czterema trybunami po każdej ze stron boiska. Uwagę zwracają stylowa wschodnia trybuna (Johnny Haynes Stand), a także narożny budynek, Cottage Pavilion – oba zaprojektowane przez słynnego szkockiego architekta, Archibalda Leitcha, i wybudowane w 1905.

Z historyczną Johnny Haynes Stand kontrastuje nowa Riverside Stand, położona po przeciwnej, zachodniej stronie – u brzegu Tamizy. Z rozległym, górnym piętrem jest zdecydowanie najwyższa na stadionie i została wyposażona w luksusowe loże oraz ekskluzywne restauracje.

Stadion może pomieścić ok. 28 tys. widzów – wszystkie miejsca są siedzące, a zdecydowana większość znajduje się pod dachem. Johnny Haynes Stand, narożny budynek (Cottage Pavilion) oraz stare bramy wejściowe od strony Stevenage Road zostały w 1987 uznane za zabytek (Grade II listed building).

Jak prezentują się poszczególne trybuny na Craven Cottage?

Johnny Haynes Stand

Johnny Haynes Stand to najbardziej charakterystyczna, zabytkowa trybuna na stadionie Fulham FC. Została wybudowana w 1905 według projektu słynnego szkockiego architekta Archibalda Leitcha, autora wielu stadionów na Wyspach Brytyjskich.

Trybuna znajduje się po stronie wschodniej, wzdłuż Stevenage Road – stąd początkowo nazywała się Stevenage Road Stand. Po tym, jak w 2005 zmarł Johnny Haynes, uznawany za najwybitniejszego piłkarza w historii Fulham FC, trybunę zdecydowano się nazwać jego imieniem.

Johnny Haynes Stand przykryta jest dwuspadowym dachem, wspomaganym podporami z przodu i urozmaiconym wyrazistym szczytem w centralnej części. W górnej części widowni zachowane zostały dawne, drewniane krzesełka.

Z zewnątrz trybuna posiada fasadę z czerwonej cegły, ozdobioną kamiennymi elementami. Wewnątrz trybuny znajduje się sklep klubowy, do którego można wejść od strony Stevenage Road.

Riverside Stand

Riverside Stand, zachodnia trybuna stadionu, powstała w latach 2019–2025, zastępując starszą konstrukcję z początku lat 70. XX wieku. To najwyższa i najnowocześniejsza trybuna, podzielona na dwa poziomy, przy czym dolny jest stosunkowo niski.

Projekt trybuny inspirowany był tradycyjną architekturą przystani wioślarskich nad Tamizą, charakterystycznych dla pobliskiego Putney – dzielnicy o bogatej tradycji wioślarskiej.

Położona nad brzegiem Tamizy nowa Riverside Stand posiada nowoczesną, przeszkloną fasadę, która czyni ją charakterystycznym akcentem nadbrzeżnego krajobrazu. Tuż przed trybuną przebiega nowa promenada biegnąca wzdłuż rzeki – wcześniej w tym miejscu przejście było niemożliwe, a spacerowicze musieli omijać stadion dookoła, chcąc kontynuować trasę wzdłuż Tamizy.

Trybuna posiada bogatą ofertę hospitality, z luksusowymi lożami i restauracjami. Atrakcją niektórych klubów są widoki na Tamizę, a ekstrawagancki wystrój wnętrz nawiązuje do różnych motywów – od stylu paryskich lokali, przez klimat Orient Expressu, po salę balową Titanica.

Trybunę wyróżnia również efektowny, rozłożysty dach, pokryty panelami fotowoltaicznymi i zwieńczony przeszklonym fragmentem. Pod dachem umieszczono reflektory oświetleniowe, które zastąpiły dwa narożne maszty – kolejne dwa nadal stoją jednak po przeciwnej stronie.

Riverside Stand cechuje luksus i przepych – została zaprojektowana w taki sposób, aby zmaksymalizować zyski.

Hammersmith End i Putney End

Trybuny za bramkami wzięły swoje nazwy od sąsiednich dzielnic – północna to Hammersmith End, a południowa to Putney End. Obydwie trybuny posiadają zadaszenie wspomagane wewnętrznymi podporami, które mogą utrudniać kibicom widok na boisko.

Hammersmith End to siedziba najgłośniej dopingujących kibiców drużyny gospodarzy. Po jej bokach znajdują się dwa narożne aneksy z lożami. Część trybuny Putney End przeznaczona jest z kolei dla kibiców gości.

Czym jest Cottage Pavilion?

W południowo-wschodnim narożniku stoi charakterystyczny budynek, w którym mieszczą się szatnie dla zawodników. Jego częścią jest też balkon z widokiem na boisko, z trzema rzędami siedzeń przeznaczonych dla rodzin oraz znajomych piłkarzy.

Budynek powstał w ramach przebudowy przeprowadzonej w 1905 według projektu Archibalda Leitcha i posiada status zabytku. Czasem mylnie kojarzony jest też jako dawna rezydencja barona Cravena, od której wzięła się nazwa stadionu (ta spłonęła w 1888 i nie przetrwała do dzisiejszych czasów).

Jakie statuy stoją w sąsiedztwie Craven Cottage?

Obok Craven Cottage znajdują się dwie brązowe statuy, upamiętniające wybitnych piłkarzy Fulham FC – Johnny’ego Haynesa i George’a Cohena. W przeszłości obok stadionu stała również statua Michaela Jacksona.

Statua Johnny’ego Haynesa

Statua Johnny’ego Haynesa została odsłonięta 18 października 2008, w trzecią rocznicę jego śmierci, i stoi tuż przed wschodnią trybuną – nazwaną także jego imieniem – w pobliżu południowego narożnika.

Johnny Haynes przez większość kariery związany był z Fulham FC, w którym występował w latach 1952–1970 i uznawany jest za najlepszego zawodnika w historii tego klubu. Haynes grał na pozycji napastnika i zaliczył 56 występów w reprezentacji Anglii (w tym mecze na dwóch mundialach, a także w roli kapitana).

Statua George’a Cohena

Statuę George’a Cohena odsłonięto 1 października 2016, jeszcze za życia piłkarza (zmarł pod koniec 2022) – w ramach obchodów 50. rocznicy zdobycia przez reprezentację Anglii tytułu mistrza świata. Statua znajduje się za północno-zachodnim narożnikiem stadionu.

George Cohen był prawym obrońcą, związanym przez całą karierę z Fulham FC (1956–1969). Zawodnik miał pewne miejsce w składzie reprezentacji Anglii podczas zwycięskiego mundialu w 1966.

Statua Michaela Jacksona

3 kwietnia 2011, za północno-zachodnim narożnikiem stadionu (tam, gdzie później stanęła statua George’a Cohena), odsłonięto rzeźbę zmarłego dwa lata wcześniej Michaela Jacksona.

Statua powstała z inicjatywy ówczesnego właściciela Fulham FC, Mohameda Al-Fayeda, który przyjaźnił się ze słynnym piosenkarzem. Sam Jackson raz, w 1999, był na meczu Fulham FC (z Wigan Athletic).

Rzeźba, wykonana z gipsu i żywicy, spotkała się z mieszanym przyjęciem, a we wrześniu 2013, kilka miesięcy po tym, jak klub przejął nowy właściciel, Shahid Khan – została usunięta.

Statuę przeniesiono do National Football Museum w Manchesterze, gdzie była eksponowana w latach 2014–2019. Po zdjęciu z wystawy została zdeponowana w magazynie archiwalnym na stadionie Deepdale w Preston.

Gdzie znajduje się Craven Cottage?

Stadion położony jest nad brzegiem Tamizy, w dzielnicy Fulham w zachodnim Londynie – ok. 5 mi (8 km) na zachód od Trafalgar Square. Najbliższa stacja metra, Putney Bridge, znajduje się w odległości ok. 1 mili – droga ze stacji na stadion prowadzi wzdłuż Tamizy, przez tereny zielone, obok Fulham Palace i Bishops Park, stąd przez kibiców jest określana jako „The Green Mile” („zielona mila”).

Czy można zwiedzać Craven Cottage?

Fulham oferuje „Craven Cottage Tours” czyli możliwość zwiedzania stadionu z przewodnikiem. Podczas wycieczki można poznać historię stadionu i związane z nim ciekawostki, przejść się po trybunach, odwiedzić narożny budynek (Cottage Pavilion), szatnie dla zawodników czy strefy dla VIP-ów.

Jak Craven Cottage prezentuje się na tle pozostałych stadionów ligi?