San Mamés – opis stadionu

Dlaczego zdecydowano się na budowę San Mamés?

Athletic Club przez większą część swojej historii grał na starym stadionie San Mamés, który był kilkakrotnie modernizowany od czasu jego powstania w 1913 roku. Ostatnia większa przebudowa miała miejsce w 1982 roku z okazji Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej. Jednak już w latach 90. zaczęto rozważać budowę nowego stadionu, ponieważ stary obiekt stawał się przestarzały, a środki bezpieczeństwa i dostępność nie były wystarczająco efektywne. Dodatkowo UEFA zaczęła wprowadzać coraz bardziej rygorystyczne wymogi, takie jak likwidacja trybun stojących czy poprawa dostępności dla osób z niepełnosprawnościami.

W latach 90. władze Bilbao rozpoczęły pierwsze projekty modernizacji miasta – wykorzystując tę okazję, hiszpański architekt Santiago Calatrava zaproponował budowę nowego stadionu piłkarskiego właśnie w tej lokalizacji i przedstawił wstępny projekt. Jednak propozycja została odrzucona, ponieważ władze miasta nie chciały budować stadionu w tej części miasta. Kolejna propozycja wyszła od Normana Fostera – słynny brytyjski architekt zaprojektował stadion dla 55 000 widzów, z centrum handlowym i budynkiem biurowym pod trybunami, który miał powstać na miejscu dawnego terenu targowego. Również ten projekt nie został zrealizowany z powodu problemów architektonicznych.

Na początku lat 2000. ówczesny prezes klubu, Javier Uría, zaczął poważnie rozważać budowę nowego stadionu na terenach dawnej hali targowej. Rozpoczęto odpowiednie analizy i badania dotyczące możliwości realizacji inwestycji. Wstępny projekt został zaprezentowany członkom klubu podczas dorocznego walnego zgromadzenia, którzy wyrazili zgodę na jego realizację. W ten sposób rozpoczęto proces, który kilka lat później doprowadził do powstania nowego stadionu.

Jak przebiegały prace mające doprowadzić do powstania San Mamés?

W 2004 roku zarząd Athletic Club rozpoczął prace nad budową nowego stadionu San Mamés. Wybrano lokalizację na terenie dawnej hali targowej w Bilbao, która straciła swoje znaczenie po powstaniu BEC. W 2006 roku władze miasta zmieniły plan zagospodarowania przestrzennego, rezerwując miejsce pod nowy obiekt. Stadion miał pomieścić 50–55 tys. widzów i zajmować większą powierzchnię niż poprzedni.

W 2007 roku utworzono spółkę San Mamés Barria, w skład której weszły: Athletic Club, BBK i Rada Prowincji Bizkaia. Tego samego roku zaprezentowano projekt autorstwa Césara Azkarate, zakładający nowoczesny wygląd stadionu z podświetlaną szklaną elewacją i pojemnością 56 000 miejsc. Projekt został zatwierdzony przez socios (członków klubu).

W wyniku kryzysu gospodarczego w 2008 roku projekt został uproszczony: zrezygnowano z części trybun i szklanej fasady, a pojemność zmniejszono do 53 000 miejsc. Mimo kontrowersji, budowę rozpoczęto w 2010 roku, a pierwszy etap zakończono latem 2013 roku.

Kiedy odbyła się inauguracja San Mamés?

San Mamés został oficjalnie otwarty 16 września 2013 roku o godzinie 22:00 podczas meczu czwartej kolejki sezonu 2013/14 La Liga, w którym Athletic Club zmierzył się z RC Celta de Vigo. Na około dziesięć minut przed rozpoczęciem spotkania odbyła się uroczysta ceremonia — prezes klubu Josu Urrutia wyszedł na boisko w towarzystwie kapitanów wszystkich drużyn Athletic, na czele z Carlosem Gurpegim i Iraią Iturregi, witany gromkimi brawami przez oba zespoły. W centrum boiska najmłodszy z kapitanów umieścił kawałek trawy z dawnego stadionu, otrzymując przy tym pamiątkową tablicę. Następnie wszyscy przeszli do tunelu szatni, gdzie odbył się honorowy taniec aurresku. Prezes Urrutia złożył też kwiaty pod popiersiem legendarnego Rafaela Moreno Pichichiego. Ceremonię zakończyło wspólne wciągnięcie flagi Athletic na maszt znajdujący się przy narożniku trybuny południowej, której część wtedy jeszcze nie była zbudowana, a ostatnim wciągającym flagę był Carlos Gurpegi.

Pierwszą bramkę w historii nowego stadionu zdobył zawodnik Celty, Charles Dias, strzelając w 14. minucie po kontrataku. Athletic wyrównał dzięki Mikelowi San José, a w drugiej połowie bramki zdobyli Andoni Iraola i Beñat Etxebarria, dając gospodarzom prowadzenie 3:1. Gola na 3:2 dla Celty zdobył Santi Mina, ale to Athletic zwyciężył.

Pełna pojemność stadionu została oficjalnie udostępniona latem 2014 roku, tuż przed meczem rewanżowym Ligi Mistrzów przeciwko SSC Napoli, mimo że nie wszystkie prace zostały zakończone.

Jak wygląda San Mamés?

San Mamés został zaprojektowany tak, aby zachować i wzmocnić charakterystyczną, otaczającą atmosferę dźwiękową stworzoną przez śpiewy miejscowych kibiców. Z zewnątrz stadion ma klasyczny wygląd obiektu piłkarskiego, jednak kryje w sobie znacznie więcej niż tylko trybuny. Pod jego powierzchnią znajdują się rozbudowane instalacje o łącznej powierzchni 5434 m², które powstały dzięki współfinansowaniu rządu Kraju Basków. Nie wpływają one na zewnętrzny wygląd ani znacznie na koszt budowy, gdyż są całkowicie niewidoczne od strony ulicy.

W podziemiach znajduje się nowoczesny miejski kompleks sportowy, otwarty w 2019 roku, oferujący wyposażone sale do ćwiczeń, saunę, łaźnię turecką, spa oraz dwie pływalnie – olimpijską i dziecięcą. Dodatkowo zlokalizowano tam moduł lekkoatletyczny z bieżnią 60-metrową i wyposażeniem do skoków oraz rzutów, choć pierwotne plany pełnowymiarowej bieżni zostały zaniechane. San Mamés mieści także Centrum Innowacji Sportowej i Centrum Medycyny Sportowej, które wspierają rozwój sportowców. Na stadionie znajdują się także cztery szatnie, czterdzieści biur, czterdzieści osiem loż VIP, muzeum klubu przy bramie nr 20, oficjalny sklep, wysokiej klasy restauracja, zewnętrzny ekran LED, sports bar oraz tradycyjna tawerna z widokiem na boisko.

Zewnętrzny wygląd stadionu uzupełnia zaawansowany system oświetlenia fasady, który pozwala na programowanie iluminacji setek białych za dnia paneli tak, by nocą mogły one świecić jednolitymi kolorami lub wyświetlać dynamiczne grafiki, np. podczas zdobycia gola lub motyw gwiazdy Ligi Mistrzów UEFA – co przypomina rozwiązania znane z Allianz Areny w Monachium. Stadion usytuowany jest bliżej rzeki Nervión niż poprzednik, na wysokim brzegu, co nadaje mu imponujący, malowniczy charakter, szczególnie widoczny po zmroku, gdy jest podświetlony.

Od 2015 roku na stadionie znajduje się także duży zewnętrzny ekran wideo (15,5 x 9,8 m), umieszczony w miejscu, gdzie w starym obiekcie znajdował się herb klubu. Ekran skierowany jest na ulicę Pozas – popularną trasę spacerową kibiców, przy której znajdują się bary związane z Athletic.

W 2019 roku na północnej trybunie zamontowano specjalne barierki do bezpiecznego stania dla kibiców, które w 2022 roku rozszerzono na cały dolny sektor tej trybuny, tworząc sektor śpiewających kibiców. W 2023 roku, podczas obchodów 125-lecia klubu, przed stadionem odsłonięto subtelny znak wyznaczający linie bramkowe starego boiska, a także pomnik rekordzisty występów w klubie, José Ángela Iribara.

Czego dotyczyły i jak rozwiązano problemy z San Mamés?

Problemy z San Mamés dotyczyły przede wszystkim niedostatecznej ochrony kibiców przed deszczem podczas meczów, co było przedmiotem skarg ze strony fanów. Aby rozwiązać tę kwestię, klub Athletic Bilbao zdecydował się na rozbudowę dachu stadionu, zwiększając jego powierzchnię, by lepiej chronić widzów. Prace rozpoczęły się w maju 2016 roku, a nowy, powiększony dach został oddany do użytku jesienią tego samego roku. Inwestycja została w pełni sfinansowana przez klub i kosztowała około 13 milionów euro. Rozbudowa dachu została również wyróżniona prestiżową nagrodą inżynierską w 2017 roku. Dzięki temu rozwiązaniu problem z deszczem został skutecznie zaadresowany, poprawiając komfort kibiców na stadionie.

Do czego wykorzystywany jest San Mamés?

San Mamés jest przede wszystkim stadionem piłkarskim i służy jako domowy obiekt klubu Athletic Bilbao, na którym rozgrywane są mecze ligowe i pucharowe. Poza tym stadion pełni także funkcję centrum sportowego i rekreacyjnego, oferując liczne dodatkowe udogodnienia, takie jak miejski kompleks sportowy z salami do ćwiczeń, sauną, spa i basenami, a także centrum innowacji i medycyny sportowej. San Mamés jest miejscem organizacji wydarzeń kulturalnych i koncertów, a także imprez sportowych innych niż piłka nożna, na przykład finałów rugby. Stadion pełni także rolę miejsca spotkań społeczności lokalnej, integrując sport, kulturę i rekreację.

Jakie eventy sportowe miały miejsce na San Mamés?

Stadion gościł liczne mecze ligowe, pucharowe oraz międzynarodowe, zarówno męskich, jak i żeńskich drużyn Athletic Club. W maju 2018 roku stadion był areną finałów europejskich pucharów rugby – EPCR Challenge Cup i Investec Champions Cup, a ponownie będzie gospodarzem tych prestiżowych rozgrywek w 2026 roku. San Mamés był także miejscem startu etapów słynnego hiszpańskiego wyścigu kolarskiego La Vuelta a España, między innymi w 2019 i 2022 roku. Chociaż miał zostać jednym z stadionów Mistrzostw Europy UEFA Euro 2020, z powodu pandemii COVID-19 i związanych z nią ograniczeń, Bilbao utraciło status gospodarza meczów.

Jakie eventy pozasportowe miały miejsce na San Mamés?

Na stadionie odbywały się liczne koncerty znanych artystów i zespołów, takich jak Guns N’ Roses, Metallica czy Fito & Fitipaldis, które przyciągały tysiące widzów. Dzięki nowoczesnej infrastrukturze, w tym doskonałemu nagłośnieniu i przestrzeni, obiekt jest chętnie wykorzystywany do organizacji dużych wydarzeń muzycznych i kulturalnych. Ponadto stadion posiada restauracje, bary sportowe i inne udogodnienia, które sprzyjają organizacji imprez towarzyskich i społecznych, czyniąc z San Mamés miejsce integrujące zarówno miłośników sportu, jak i kultury.

Jakie wyróżnienia otrzymał San Mamés?

San Mamés zdobył wiele prestiżowych nagród i wyróżnień. W 2015 roku nowy San Mamés zajął drugie miejsce w globalnym plebiscycie Stadion Roku, organizowanym wówczas przez StadiumDB.com i Stadiony.net. Głosowanie miało rekordowy zasięg – wzięło w nim udział ponad 96 tysięcy osób z 136 krajów świata, przyznając punkty pięciu ulubionym stadionom oddanym do użytku w danym roku. San Mamés otrzymał ponad 96 tysięcy punktów, ustępując jedynie Allianz Parque z São Paulo. W tym samym roku stadion został wybrany najlepszym obiektem sportowym na świecie podczas World Architecture Festival. Był także pierwszym stadionem w Europie, który uzyskał certyfikat budynku ekologicznego LEED. Prace związane z nową konstrukcją dachu, wykonane przez firmę Inbisa Construcción, zostały nagrodzone jako najlepsza struktura fasad i dachów podczas III nagród inżynierii przyznawanych przez stowarzyszenie Ache.

W 2017 roku stadion został uznany za najbezpieczniejszy w Europie, otrzymując certyfikat UNE 179.003 dotyczący bezpieczeństwa pacjenta, przyznany przez DNV GL, a akredytacja ta została odnowiona w 2019 roku. W tym samym roku San Mamés został również wybrany najlepszym stadionem na świecie podczas World Football Summit – globalnej konferencji branży piłkarskiej w Madrycie. Dach stadionu, zaprojektowany przez firmę Idom, zdobył międzynarodową nagrodę Structural Awards w kategorii Grandes Luces za najlepsze projekty inżynierii strukturalnej.

W 2020 roku znalazł się na dziewiątym miejscu na liście 30 najbardziej emocjonujących stadionów świata według France Football oraz zdobył nagrodę w kategorii obiektów sportowych i rekreacyjnych przyznawaną przez World Design Awards. Ponadto 30 stycznia 2019 roku San Mamés ustanowił rekord Hiszpanii pod względem frekwencji na meczu kobiecym, gromadząc 48 121 widzów podczas ćwierćfinału Pucharu Królowej pomiędzy Athletic Club a Atlético de Madrid, co było również drugim najwyższym wynikiem na świecie w takich rozgrywkach.

Jak San Mamés prezentuje się na tle pozostałych stadionów ligi?