Estadio Santiago Bernabéu – opis stadionu historycznego

Jak w skrócie przedstawia się historia Estadio Santiago Bernabéu do czasu przebudowy rozpoczętej w 2019?

Stadion Realu Madryt powstał w latach 1944–1947 i został zainaugurowany 14 grudnia 1947. Obiekt został wybudowany tuż obok poprzedniego stadionu Realu, Estadio de Chamartín, który istniał od 1924. W związku z tym nowy stadion początkowo znany był po prostu jako Nuevo Estadio Chamartín, a dopiero w 1955 nazwano go imieniem urzędującego wówczas prezydenta Realu, Santiago Bernabéu, który doprowadził do budowy nowej areny.

Stadion na przestrzeni lat przechodził wiele modernizacji, w tym cztery znaczące rozbudowy:

1. w latach 1953–1954 rozbudowano wschodnią trybunę
2. przed mundialem w 1982 zadaszono wszystkie trybuny za wyjątkiem wschodniej i zainstalowano telebimy
3. w latach 1992–1994 wszystkie trybuny (za wyjątkiem wschodniej) rozbudowano o trzecią kondygnację, a dach nad nimi podniesiono do góry; za narożnikami wybudowano też spiralne wieże, a obok stadionu powstało centrum handlowe
4. w latach 2001–2006 rozbudowano i zadaszono trybunę główną (wschodnią)

Poza wspomnianymi pracami były też mniejsze modernizacje, jak pierwsza instalacja sztucznego oświetlenia (1957) czy stopniowa likwidacja miejsc stojących i zastępowanie ich krzesełkami. Po dodaniu dodatkowego rzędu siedzisk w 2011, pojemność obiektu ustaliła się na poziomie 81 044 widzów.

Obiekt na przestrzeni lat gościł wiele znaczących wydarzeń. Poza spotkaniami Realu odbywały się tu mecze (w tym finały) Mistrzostw Europy 1964 i Mistrzostw Świata 1982, finały europejskich rozgrywek klubowych, finały Pucharu Króla i mecze reprezentacji Hiszpanii, jak również imprezy pozasportowe, w tym koncerty światowej sławy wykonawców.

Stadion jest jednym z najważniejszych i najbardziej rozpoznawalnych obiektów sportowych na świecie, a jego gospodarz, Real Madryt, zalicza się do grona najbardziej utytułowanych, najpopularniejszych i najbogatszych klubów piłkarskich świata.

W 2019 rozpoczęła się kolejna znacząca rozbudowa Bernabéu, której zadaniem było uczynienie go stadionem na miarę XXI wieku, odpowiadającym wielkości i ambicjom Realu Madryt. W ramach modernizacji obiekt został znacznie unowocześniony i powiększył swoje rozmiary, otrzymał nową, futurystyczną elewację oraz dach (z zamykanym fragmentem nad boiskiem), panoramiczny telebim, a także system składania murawy.

„Nowe Bernabéu” w kształcie po przebudowie zapoczątkowanej w 2019 prezentujemy na osobnej podstronie

Na jakich obiektach początkowo grał Real Madryt?

Real Madryt (początkowo pod nazwą Madrid Foot-Ball Club) został oficjalnie powołany do życia 6 marca 1902, choć drużyna nieformalnie istniała już od 1900. Zespół swoje pierwsze spotkania rozgrywał na polach Moncloa, a następnie na boiskach znanych pod nazwami Campo de la Estrada i Campo del Retiro. Później klub korzystał z boiska przy nieistniejącej już dziś arenie walk byków (w jej miejscu znajduje się obecnie Palacio de Deportes), okazjonalnie występując też na boisku wewnątrz madryckiego toru wyścigów konnych.

Jesienią 1912 otwarto Campo de O'Donnell. Był to pierwszy stadion klubu z prawdziwego zdarzenia, choć mógł pomieścić maksymalnie kilka tysięcy widzów. Mieścił się on również w pobliżu areny walk byków. W niedużej odległości znajdował się inny stadion o tej samej nazwie, który służył klubowi Atlético. W 1920 król Alfons XIII nadał klubowi tytuł „Królewski” („Real”) i ten odtąd znany jest jako Real Madryt. Rosnąca popularność i liczba członków klubu sprawiła, że Real zaczął myśleć o przeprowadzce na większy obiekt.

W kwietniu 1923 zespół przeniósł się na boisko wewnątrz toru kolarskiego w dzielnicy Ciudad Lineal. Wkrótce okazało się jednak, że przenosiny do odległej od centrum miasta dzielnicy miały negatywny wpływ na frekwencję. W związku z tym klub rozpoczął budowę nowego stadionu, który został otwarty już 17 maja 1924 i wziął swoją nazwę od dzielnicy, w której powstał (Estadio de Chamartín). Nowy stadion mógł pomieścić 15 tys. widzów.

W latach 1932 i 1933 Real Madryt zdobył pierwsze tytuły mistrza Hiszpanii. Pod koniec lat 30., w trakcie hiszpańskiej wojny domowej, stadion klubu został poważnie zniszczony, jednak po wojnie obiekt kosztem 300 tys. pesetas odbudowano, a jego pojemność wzrosła do 22 tys. widzów.

Jak powstał obecny stadion Realu Madryt?

W 1943 prezydentem Realu został Santiago Bernabéu, były napastnik klubu, z którym w 1917 zdobył Puchar Króla. Jako nastolatek, Bernabéu nieodpłatnie pomagał przy budowie Campo de O'Donnell. Po zakończeniu gry w piłkę zdobył wykształcenie prawnicze, a zanim został prezydentem Realu, pracował jako sekretarz tego klubu. Jednym z pierwszych działań nowego prezydenta był zakup 5 ha gruntów przylegających do działki, na której stał dotychczasowy stadion Realu. Zakup kosztował klub 3 mln pesetas.

27 października 1944 na zakupionym terenie rozpoczęła się budowa nowego stadionu Realu, a kamień węgielny wmurował sam Santiago Bernabéu. Projekt nowej areny sporządzili Manuel Muñoz Monasterio i Luis Alemany Soler. Real występował na Estadio de Chamartín do maja 1946, po czym przeniósł się tymczasowo na ówczesny obiekt Atlético, dawny Estadio Metropolitano. Jednym z warunków użyczenia stadionu była możliwość darmowego wstępu na mecze Realu dla członków Atlético.

Następnie Estadio de Chamartín został rozebrany, by ustąpić miejsca nowemu stadionowi. Nowy obiekt powstał tuż obok poprzednika, a jego wschodnia trybuna została utworzona częściowo w miejscu jednego z narożników starego stadionu.

Kiedy otwarty został stadion Realu Madryt?

Inauguracja nowego stadionu miała miejsce 14 grudnia 1947, a na otwarcie gospodarze pokonali w towarzyskim spotkaniu portugalski Os Belenenses 3:1. Nowy obiekt był znacznie większy od poprzednika. Od strony północnej, zachodniej i południowej trybuny posiadały drugie piętro. Trybuna po stronie wschodniej była niższa, jednopiętrowa, a na jej środku, tuż za miejscami dla widzów, znajdowała się neoklasycystyczna wieża maratońska.

Koszt budowy obiektu wyniósł 38 mln pesetas, co było na owe czasy ogromną sumą. Stadion mógł wówczas pomieścić ok. 80 tys. widzów.

Kiedy po raz pierwszy rozbudowano stadion Realu?

Choć zaraz po otwarciu nowego stadionu Real nie odnosił spektakularnych sukcesów, prezydent Santiago Bernabéu kontynuował swą wizję stworzenia wielkiego klubu oraz stadionu godnego drużyny o wysokich ambicjach.

W latach 1953–1954 rozbudowana została, dotychczas najniższa i jednopiętrowa, wschodnia trybuna. Likwidacji uległa tym samym znajdująca się na niej wieża maratońska. Po rozbudowie trybuna zyskała drugą kondygnację, która połączyła się z drugim piętrem trybun z pozostałych stron, jednak otrzymała ona więcej rzędów i była odtąd najwyższa na całym stadionie. „Wystający” ponad pozostałe trybuny fragment został zwieńczony po bokach dwoma nowymi wieżami.

Inauguracja rozbudowanej trybuny wschodniej miała miejsce 19 czerwca 1954, dwa miesiące po zdobyciu przez Real trzeciego tytułu mistrzowskiego (i pierwszego w okresie gry na nowym obiekcie). Dzięki rozbudowie, pojemność stadionu wzrosła do 120 tys. widzów.

Czyim imieniem nazwano stadion Realu Madryt?

Stadion początkowo znany był jako Nuevo Estadio Chamartín. 4 stycznia 1955, w uznaniu zasług urzędującego prezydenta Realu, Santiago Bernabéu, nowy obiekt został nazwany jego imieniem. Stadion, zwłaszcza w początkowym okresie istnienia, był areną rozgrywania zawodów w wielu dyscyplinach sportu, m.in. w boksie, kolarstwie, baseballu, piłce ręcznej czy futbolu amerykańskim.

Kiedy na Estadio Santiago Bernabéu pojawiło się sztuczne oświetlenie i elektroniczne tablice wyników?

Od 1957 obiekt wyposażony był w sztuczne oświetlenie. W 1963 otwarto pierwsze centrum treningowe Realu, tzw. Ciudad Deportiva, które znajdowało się w pobliżu stacji kolejowej Madrid Chamartín. 14 grudnia 1972, w 25. rocznicę otwarcia stadionu, zainaugurowano elektroniczne tablice wyników, a Real, tak jak na otwarcie, rozegrał towarzyski mecz z Os Belenenses (2:1).

Czy Real mógł mieć kolejny stadion?

W 1973 powstały plany budowy zupełnie nowego stadionu dla Realu Madryt w północnej części miasta, ale ostatecznie nie doczekały się one realizacji. Nad budową nowej areny w innej lokalizacji zastanawiano się także na początku XXI wieku, ale ostatecznie zdecydowano się na wielką rozbudowę Bernabéu.

Jak zmienił się Estadio Santiago Bernabéu przed Mistrzostwami Świata 1982?

Druga większa modernizacja Bernabéu miała miejsce przed Mistrzostwami Świata 1982. Na stadionie przybyło znacznie więcej miejsc siedzących, co oznaczało jednocześnie spadek pojemności do ok. 90 tys. widzów. Istotną zmianą było również zadaszenie wszystkich trybun za wyjątkiem wschodniej. W dachu, za bramkami, osadzono też dwa stadionowe telebimy (jedne z pierwszych na świecie), zainaugurowane w lutym 1982 podczas meczu towarzyskiego Realu z reprezentacją Związku Radzieckiego.

Ponadto powstał tymczasowy, nadziemny łącznik, prowadzący ze stadionu do znajdującego się po przeciwnej stronie alei Castellano Palacio de Congresos, gdzie umieszczone było międzynarodowe centrum prasowe.

Za projekt przebudowy odpowiedzialni byli architekci Rafael Luis Alemany i Manuel Salinas. Prace pochłonęły ponad 700 mln pesetas. 10 czerwca 1982 przy stadionie otwarto stację metra.

Jak rozbudowano Estadio Santiago Bernabéu w latach 1992–1994?

Następna rozbudowa została przeprowadzona w latach 1992–1994. Do trybun po stronie północnej, zachodniej i południowej dobudowano wówczas trzecią kondygnację, podzieloną, podobnie jak drugie piętro, na dwie części. Rozbudowane fragmenty trybun otrzymały nieco większą wysokość od trybuny wschodniej.

Bardzo ciekawy zabieg przeprowadzono z zadaszeniem, które postanowiono zachować, jednak aby to było możliwe, trzeba było przeprowadzić operację podniesienia go w górę by znalazł się nad nowym, trzecim piętrem trybun. W związku ze zwiększeniem się jego obwodu, konieczne było również dołożenie nowych, brakujących fragmentów.

Przy zachowaniu dotychczasowej szerokości, dach nie przykrywał już dolnych rzędów widowni. Aby częściowo temu zaradzić, na dachu po stronie zachodniej powstała specjalna konstrukcja z ruchomymi, wysuwanymi fragmentami, które w razie potrzeby zwiększały powierzchnię zadaszenia, kryjąc również dolne sektory zachodniej trybuny.

Na zewnątrz, za narożnikami, wybudowano cztery spiralne wieże z klatkami schodowymi, podobne do tych, jakie znajdują się przy San Siro w Mediolanie. Stadion wzbogacił się również w system podgrzewania murawy. Zakończenie przebudowy miało miejsce 7 maja 1994, a jej koszt wyniósł 5 mld pesetas. Pojemność stadionu po rozbudowie wzrosła do 106,5 tys. widzów. Projekt przebudowy stworzyło Estudio Lamela. W 1994 obok stadionu otwarto też centrum handlowe La Esquina del Bernabéu.

Kiedy powstało muzeum klubowe i nowe centrum treningowe Realu Madryt?

Pod koniec XX wieku zlikwidowano wszystkie miejsca stojące, a pojemność spadła do 75 328 widzów. W 1999 na stadionie rozpoczęło działalność muzeum klubowe. W 2005 otwarto nowe centrum treningowe klubu, tzw. Ciudad Real Madrid, które zastąpiło stary kompleks treningowy z 1963. Ośrodek powstał w Valdebebas, w pobliżu lotniska Madryt-Barajas.

9 maja 2006 w obrębie nowego kompleksu treningowego oddano do użytku drugi stadion Realu Madryt (na co dzień służący m.in. rezerwom klubu), Estadio Alfredo Di Stéfano, który może pomieścić 6 tys. widzów.

Kiedy zadaszono wschodnią trybunę na stadionie Realu Madryt?

W latach 2001–2006 rozbudowano i zadaszono trybunę po stronie wschodniej, na której m.in. pojawiły się nowe loże i miejsca dla prasy. Z zewnątrz trybunę pokryła elewacja. Prace pochłonęły 127 mln euro, a projekt, tak jak przy poprzedniej przebudowie, przygotowało Estudio Lamela. Dzięki modernizacji pojemność stadionu wzrosła do 80 354 widzów. 14 listopada 2007 obiekt otrzymał najwyższą kategorię UEFA. W 2011 na trybunach dołożono dodatkowy rząd siedzeń, dzięki czemu pojemność areny zwiększyła się do 81 044 widzów.

Kim jest gospodarz Estadio Santiago Bernabéu?

Real Madryt jest jednym z najbardziej utytułowanych klubów piłkarskich na świecie. Drużyna posiada rekordową liczbę zwycięstw m.in. w krajowych rozgrywkach ligowych, Pucharze Europy/Lidze Mistrzów czy w klubowych mistrzostwach świata. Zdecydowana większość trofeów została zdobyta w okresie gry na Estadio Santiago Bernabéu (od grudnia 1947).

W dwóch pierwszych dekadach XXI wieku średnia frekwencja na stadionie oscylowała od ponad 60 tys. do ponad 70 tys. widzów na mecz. Klub należy do najbardziej popularnych, z dużą bazą sympatyków na całym świecie, jest także w gronie najlepiej zarabiających klubów świata.

Jakie wydarzenia gościły na Estadio Santiago Bernabéu?

W 1964 w Hiszpanii rozegrano turniej finałowy drugiej edycji Pucharu Narodów Europejskich (późniejsze mistrzostwa Europy). Mecze turnieju (w formacie „final four”) rozegrano na Estadio Santiago Bernabéu oraz na Camp Nou w Barcelonie. W Madrycie odbył się jeden z półfinałów oraz finał, oba mecze z udziałem reprezentacji Hiszpanii, która sięgnęła w tym turnieju po swój pierwszy tytuł mistrzów Europy. Estadio Santiago Bernabéu jest zresztą stadionem, na którym reprezentacja kraju rozegrała największą liczbę spotkań spośród wszystkich aren, na nim też odniosła największą liczbę zwycięstw.

Stadion był także jedną z aren mistrzostw świata w 1982. Podczas mundialu odbyły się na nim trzy spotkania drugiej fazy grupowej oraz finał turnieju, w którym reprezentacja Włoch pokonała RFN 3:1.

Na stadionie rozegrane zostały finały Pucharu Europy w 1957, 1969 i 1980, a także finał Ligi Mistrzów w 2010. Obiekt gościł też spotkania finałowych dwumeczów Pucharu UEFA (1985, 1986) czy Pucharu Interkontynentalnego (1960, 1964, 1966). W 2018 na Estadio Santiago Bernabéu rozegrano rewanżowe spotkanie finałowego dwumeczu Copa Libertadores pomiędzy River Plate i Boca Juniors (z powodu napiętej sytuacji i incydentów, do jakich dochodziło przed meczem, zdecydowano się na rozegranie go na terenie neutralnym). Na stadionie rozegrano także najwięcej finałów Pucharu Króla.

Stadion gościł też różne imprezy pozasportowe. Swoje koncerty mieli tu m.in. U2, Bruce Springsteen czy The Rollling Stones. 3 listopada 1982 nabożeństwo dla ponad 130 tys. wiernych obecnych na Bernabéu odprawił papież Jan Paweł II.

Jak wyglądał Estadio Santiago Bernabéu na początku XXI wieku?

Z pojemnością ponad 80 tys. widzów Estadio Santiago Bernabéu był drugim co do wielkości stadionem w Hiszpanii (po Camp Nou), a także jednym z największych w Europie. Trybuny stadionu są łagodnie wyprofilowane i bardzo strome.

Trybuna główna, położona po stronie wschodniej, różniła się od pozostałych trybun: była nieco niższa, nie posiadała trzeciego piętra, a po jej bokach znajdowały się dwie wieże. Trybuny z pozostałych stron miały trzy kondygnacje, które częściowo na siebie nachodziły.

Trybuny wyposażone zostały w niebieskie krzesełka, a na trzecim piętrze ze względów bezpieczeństwa umieszczono ochronne barierki. Górne partie trybun były zadaszone. Po stronie zachodniej na dachu umieszczono dodatkową konstrukcję z wysuwanymi segmentami, które przykrywały też dolne sektory.

W wyglądzie zewnętrznym uwagę zwracały cztery spiralne wieże, które powstały za narożnikami. Obiekt znajduje się pośród gęstej zabudowy miejskiej, choć poza ścisłym centrum Madrytu (kilka kilometrów na północ), w dzielnicy Chamartín.

Ciekawostką jest, że pod murawą na Bernabéu przebiega tunel kolejowy z 1967, którego górna krawędź w najpłytszej części znajduje się ok. metr pod boiskiem.

Kiedy powstało „nowe Bernabéu”?

Za kadencji Florentino Péreza na stanowisku prezydenta Realu Madryt, zwłaszcza po ponownym objęciu przez niego tej funkcji w 2009, priorytetem stała się gruntowna modernizacja Estadio Santiago Bernabéu.

Koncepcję architektoniczną wybrano w styczniu 2014, ale prace budowlane ruszyły dopiero w maju 2019. Przebudowa miała potrwać do grudnia 2022, jednak pandemia COVID-19, wojna na Ukrainie, zmiany w projekcie i inne czynniki spowodowały znaczne opóźnienia i modernizacja najprawdopodobniej zakończy się dopiero w 2025, choć najbardziej spektakularne efekty przebudowy widoczne są już od 2023.

Głównymi założeniami modernizacji była rozbudowa zaplecza stadionu i pokrycie go nową, futurystyczną elewacją, stworzenie nowego zadaszenia z zamykanym fragmentem nad boiskiem i podwieszonym do niego panoramicznym telebimem, nadbudowa dodatkowego piętra do trybuny wschodniej, wymiana krzesełek oraz stworzenie systemu składania murawy na segmenty i chowania ich do podziemnego magazynu.

Koszt przebudowy to 1,17 mld €, co czyni projekt jedną z najdroższych stadionowych modernizacji w historii. W jej wyniku Bernabéu przeszedł ogromną przemianę, która uczyniła go stadionem na miarę XXI wieku, odpowiadającym wielkości i ambicjom Realu Madryt.

Projekt „nowego Bernabéu” oraz relację z przebudowy stadionu Realu Madryt prezentujemy na osobnych podstronach