Stadion Ruchu Chorzów – opis stadionu historycznego

Jak w skrócie prezentuje się stadion Ruchu Chorzów?

Decyzję o budowie nowego stadionu dla Ruchu Chorzów (do 1939 jako Ruch Wielkie Hajduki) podjęto niedługo po zdobyciu przez ten klub pierwszego mistrzostwa Polski w sezonie 1933.

Budowa rozpoczęła się 1 lipca 1934, a otwarcie nowej areny miało miejsce 29 września 1935. Głównym wydarzeniem podczas inauguracji był mecz ligowy Ruchu z Wartą Poznań (1:1), poprzedzony zrzuceniem piłki na murawę z samolotu.

Charakterystycznym elementem obiektu była stalowa trybuna główna, która znalazła się na nim w dość przypadkowych okolicznościach. Trybunę ukończono dopiero półtora roku po otwarciu stadionu. Jej dach pozbawiony był wewnętrznych podpór, które utrudniałyby widoczność, a cała konstrukcja uznawana była w owym czasie za najnowocześniejszą w kraju.

Jednym z symboli areny był również zegar Omega, który Ruch otrzymał od szwajcarskiej firmy za zwycięstwo w plebiscycie zorganizowanym w tygodniku „Raz, Dwa, Trzy”. Innym rozpoznawalnym elementem były „świeczki”, jak nazywano oryginalne maszty oświetleniowe.

Stadion służył przede wszystkim Ruchowi Chorzów, który w trakcie gry na nim święcił liczne sukcesy i zdobył większość ze swoich 14 tytułów mistrza Polski, dzięki którym zalicza się do ścisłej czołówki najlepszych drużyn piłkarskich w kraju.

Obiekt był świadkiem wielu niezwykłych wydarzeń. Legendarny Ernest Wilimowski zdobył tu w trakcie jednego z meczów 10 bramek, co do dziś jest niepobitym rekordem Ekstraklasy. Do annałów przeszła też samobójcza bramka Janusza Jojko, jedna z najbardziej kuriozalnych w historii polskiego futbolu.

W trakcie II wojny światowej, kiedy Górny Śląsk był częścią Niemiec, na stadionie odbył się duży nazistowski wiec propagandowy. Po wkroczeniu Sowietów, w 1945 stacjonowała na nim Armia Czerwona. W 1948 jedyny raz wystąpiła tu reprezentacja Polski. W powojennej historii stadionu nie brakowało też awantur z udziałem kibiców.

W XXI wieku coraz częściej mówiło się o konieczności budowy dla Ruchu nowego stadionu. Po latach starań i niespełnionych obietnic wyborczych dopiero pod koniec grudnia 2024 Rada Miasta przyjęła budżet, dzięki któremu można było rozpocząć inwestycję – od rozbiórki starego stadionu, ponieważ nowy obiekt ma powstać w jego miejsce.

W połowie 2025 przystąpiono do pierwszych prac rozbiórkowych – demontażu trybuny głównej. 28 czerwca 2025, blisko 90 lat po otwarciu, zorganizowano oficjalne pożegnanie ze starym stadionem. Głównym punktem uroczystości, podobnie jak podczas inauguracji, był mecz Ruchu z Wartą Poznań.

Jak powstał stadion Ruchu Chorzów?

Jakie były początki Ruchu Chorzów?

Ruch Chorzów został założony 20 kwietnia 1920, jako polski klub w niemieckiej wtedy Bismarckhütte, która została przyłączona do Polski dopiero w 1922, w następstwie podziału Górnego Śląska po powstaniach śląskich i plebiscycie.

W 1923 gmina przyjęła polską nazwę Wielkie Hajduki, a w granice administracyjne Chorzowa została wcielona dopiero w kwietniu 1939 jako jego południowa dzielnica pod nazwą Chorzów-Batory – dlatego też klub przez większość okresu międzywojennego znany był jako Ruch Wielkie Hajduki.

Gdzie początkowo Ruch Chorzów rozgrywał swoje spotkania?

Nowa drużyna początkowo rozgrywała swoje spotkania na placu targowym pomiędzy dzisiejszymi ulicami Farną i Wrocławską. Zespół korzystał także z boiska „na Kalinie”, należącego do niemieckiego Bismarckhütter Ballspiel Club.

Po podziale Górnego Śląska, na terenie nowego województwa śląskiego niemieckie kluby były niemile widziane, dlatego część z nich postanowiła wejść w fuzje z polskimi drużynami. Tak też postąpił Bismarckhütter Ballspiel Club, który w 1923 przyłączył się do Ruchu. W ten sposób Ruch przejął również boisko „na Kalinie”.

W 1927 Ruch został jednym z 14 założycieli Ligi Polskiej czyli dzisiejszej Ekstraklasy. Ponieważ niepełnowymiarowe boisko „na Kalinie”, z nawierzchnią z żużla i popiołu (obiekt popularnie zwany był „hasiokiem”), nie zostało dopuszczone do nowych rozgrywek, klub musiał rozgrywać swoje spotkania na obiektach 1. FC Katowice, Pogoni Katowice i AKS-u Królewska Huta.

Modernizacja obiektu „na Kalinie” na przełomie lat 1929 i 1930 pozwoliła klubowi wrócić na własne boisko. Stadion nadal jednak nie spełniał oczekiwań, dlatego po pierwszym mistrzostwie Polski w sezonie 1933 zapadła decyzja o budowie nowej areny z prawdziwego zdarzenia.

Kiedy wybudowano stadion Ruchu Chorzów?

Ruch zapewnił sobie historyczny tytuł 12 listopada 1933, a już w grudniu 1933 rada gminy Wielkie Hajduki przekazała teren pod budowę stadionu. Obiekt miał powstać przy ówczesnej ul. Królewsko-Huckiej (obecna Aleja Bojowników o Wolność i Demokrację), niedaleko przystanku tramwajowego i dworca kolejowego.

W kosztach budowy, które na koniec wyniosły ok. 180 tys. zł, partycypowały: Gmina Wielkie Hajduki (61 tys.), Fundusz Pracy (52 tys.), Ruch (50 tys.), Browar w Tychach (15 tys.) i Dyrekcja Tramwajów Śląskich (1 tys.). Ponadto fabryka cementu Solvay w Grodźcu ofiarowała 500 worków cementu.

Budowę stadionu, według projektu sporządzonego przez inż. Nowaka, rozpoczęto 1 lipca 1934. Kierownikiem budowy był Pan Ociepka, a w szczytowym okresie na budowie pracowało 200 robotników. Kiedy trwały prace, w sezonie 1934 Ruch zdobył drugie mistrzostwo Polski.

Kiedy zainaugurowano stadion Ruchu Chorzów?

Uroczyste otwarcie nowego stadionu miało miejsce 29 września 1935. Inaugurację połączono z obchodami jubileuszu 15-lecia klubu. Przecięcia wstęgi dokonał wojewoda śląski Michał Grażyński, a obiekt poświęcił proboszcz z Wielkich Hajduków, Józef Czempiel.

Na inaugurację zaplanowano wiele atrakcji, a głównym punktem programu był mecz ligowy Ruchu z Wartą Poznań. Spotkanie obejrzało ok. 25 tys. widzów, a przed jego rozpoczęciem Aeroklub Śląski zrzucił na boisko piłkę z samolotu.

Pierwszego gola, już na samym początku meczu strzelili goście, a jego autorem był Fryderyk Scherfke, późniejszy zdobywca pierwszej w historii bramki dla Polski na mundialu. Po ok. 20 minutach wyrównał Edmund Malcherek. Potem wynik już nie uległ zmianie i spotkanie zakończyło się remisem 1:1.

Czy stadion Ruchu Chorzów nosił imię Michała Grażyńskiego?

Na jednej z zachowanych fotografii z dnia otwarcia widać wielki szyld, z którego wynika, że nowy obiekt otrzymał imię wojewody śląskiego Michała Grażyńskiego, który dokonał uroczystego przecięcia wstęgi (Stadjon K.S. „Ruch” im. dr Michała Grażyńskiego). Według historyków, nie zachowały się jednak żadne dokumenty świadczące o tym, że stadion rzeczywiście nosił taką nazwę.

Jak wyglądał stadion Ruchu Chorzów po otwarciu?

Nowy stadion otrzymał 500-metrową bieżnię o szerokości 15 m, która miała służyć nie tylko lekkoatletom, ale również kolarzom i motocyklistom, a zimą być zamieniana na ślizgawkę. Bieżnię otaczały wysokie na 9 m wały ziemne z trybunami, a pojemność obiektu początkowo szacowano na 40-50 tys. widzów.

Trybuna główna po stronie zachodniej miała zupełnie odmienną, innowacyjną jak na owe czasy, stalową konstrukcję. Trybuna została zakupiona okazyjnie na Międzynarodowych Targach Poznańskich – pierwotnie zamówiło ją Wielkopolskie Towarzystwo Wyścigów Konnych, które chciało zamontować ją na torze wyścigowym w Brynowie, jednak ze względu na trudności finansowe, nie było w stanie jej odebrać.

Projekt trybuny sporządził inż. Dic, a wykonano ją w Hucie Piłsudski w Chorzowie. W dniu otwarcia stadionu gotowy był jedynie szkielet konstrukcji – ukończono ją półtora roku później, na początku 1937. Jej „debiut” miał miejsce dopiero 1 sierpnia 1937 przy okazji meczu ligowego z AKS-em Chorzów (0:0).

Jak zmieniał się stadion Ruchu Chorzów?

Naprawa stadionu po wojnie

Po wkroczeniu wojsk radzieckich do Chorzowa pod koniec stycznia 1945, stadion przejęła Armia Czerwona, która stacjonowała na nim do 30 listopada 1945. Żołnierze pozostawili obiekt w złym stanie: wały wokół boiska zostały stratowane, a murawa rozkopana.

Naprawianie szkód trwało do 1948, kiedy wznowiono w Polsce rozgrywki I ligi. Pierwszy powojenny mecz ligowy odbył się na stadionie 14 marca 1948 (Ruch Chorzów – Garbarnia Kraków 1:0). Pojemność stadionu po odbudowie wynosiła zaledwie połowę z tego, co przed wojną, ok. 20 tys. widzów.

W 1961 stadion przeszedł generalny remont, a jego pojemność wzrosła do 41 tys. widzów.

Sztuczne oświetlenie

W 1968 stadion wzbogacił się o sztuczne oświetlenie. Projekt oświetlenia przygotował krakowski Biprostal, a wykonaniem i montażem masztów zajęło się Hutnicze Przedsiębiorstwo Remontowe z Katowic. Instalacja słupów rozpoczęła się w kwietniu 1968, a pierwszy test oświetlenia przeprowadzono 1 września 1968.

Pierwszy mecz przy sztucznym oświetleniu rozegrano 31 października 1968 (sparing z Uranią Kochłowice, wygrany przez Ruch 3:0). Pierwsze spotkanie ligowe przy włączonych jupiterach miało miejsce dopiero 4 czerwca 1969 (2:1 z Odrą Opole).

Modernizacje na przełomie XX i XXI wieku

Podczas meczu z Widzewem Łódź 22 maja 1993 klub otrzymał informację o podłożonej bombie. Informacja była fałszywa, ale przeprowadzona kontrola wykazała szereg uchybień z zakresu bezpieczeństwa. Skutkiem był remont, w ramach którego na trybunie głównej zamontowano także pierwsze krzesełka – co ciekawe, przeznaczone podobno do tramwajów.

W latach 2002–2007 krzesełka zamontowano również na pozostałych trybunach, w efekcie czego pojemność stadionu spadła poniżej 10 tys. widzów. W 2007 na stadionie zainstalowano nowoczesny system monitoringu, a w 2009 podgrzewaną murawę.

Jaka jest historia zegara Omega na stadionie Ruchu Chorzów?

Jak Omega trafiła na stadion Ruchu?

Jednym z symboli stadionu, mającym swoją własną historię, był zegar Omega. Montaż zegaru planowano na stadionie Ruchu jeszcze w 1935 – ponoć ufundowała go wtedy katowicka firma jubilerska Juvelia, jednak ostatecznie stadion powstał bez zegara.

Zegar trafił za to do Chorzowa w 1939, w zupełnie innych okolicznościach – jako nagroda za zwycięstwo Ruchu w plebiscycie „Raz, Dwa, Trzy” na najpopularniejszy polski klub. Konkurs zorganizowała szwajcarska firma Omega, która już wcześniej obdarowywała polskie kluby zegarami w podobnych plebiscytach.

Jak wypadł „debiut” Omegi?

Nowy zegar, wart ok. 4 tys. zł, ustawiono naprzeciwko trybuny głównej. Pierwszy mecz z jego udziałem miał miejsce 21 maja 1939. Omega „pomogła” gospodarzom, którzy pokonali Union-Touring Łódź aż 12:1. 10 bramek strzelił w tym spotkaniu Ernest Wilimowski, co do dziś jest rekordem Ekstraklasy.

Jak Omega przetrwała II wojnę światową?

Opiekunem Omegi był zegarmistrz Augustyn Ferda, który po wybuchu II wojny światowej ukrył mechanizm zegara przed Niemcami, chowając go w piwnicy swojego mieszkania, pod stertą węgla. Mechanizm przetrwał w ten sposób wojnę i po jej zakończeniu nadal służył na stadionie.

Jakie były dalsze losy Omegi?

Ponieważ świecące słońce utrudniało w odczycie zegara, po pewnym czasie przeniesiono go na północny łuk. W 1979 na przeciwnym, południowym łuku ustawiono elektroniczną tablicę Elektromontażu. Przez krótki czas oba zegary działały jednocześnie, ale potem zrezygnowano z eksploatacji Omegi (choć konstrukcję pozostawiono na swoim miejscu).

Nowy, elektroniczny wyświetlacz z powodu wilgoci szybko zaczął się jednak psuć. Przed obchodami 75-lecia klubu w 1995 nie udało się go już przywrócić do funkcjonowania, dlatego z inicjatywy Jerzego Małyski (zięcia Augustyna Ferdy) odnowiono i ponownie uruchomiono starą Omegę.

Ponieważ Omega stała przy sektorze gości, nieraz padała ofiarą ataków kibiców przyjezdnych. Najpoważniejszy incydent miał miejsce 9 maja 1998, kiedy chuligani Wisły Kraków wywołali na stadionie zamieszki – przy okazji atakując również zegar oraz obsługującego go Grzegorza Małyskę, który trafił po meczu do szpitala.

Niesprawny „Elektromontaż” zdemontowano w 2005. Stara Omega działała do 2009 – następnie wymieniono tarczę, zastępując stary mechanizm nowym, elektronicznym chronometrem, a obok zamontowano również elektroniczne tablice do wyświetlania wyniku i dodatkowych komunikatów.

Jakie były ostatnie lata Omegi na stadionie Ruchu?

Starą Omegą nadal opiekował się Grzegorz Małyska i jego rodzina. W 2015, na 80-lecie stadionu, postanowiono przywrócić charakterystyczny zegar na obiekt Ruchu. Początkowo ustawiono go tylko na jeden mecz, z Legią Warszawa, rozegrany 20 września 2015, kiedy tymczasowo stanął na południowym łuku.

Na stałe Omegę przywrócono na początku sezonu 2016/17. Zegar ustawiono naprzeciwko trybuny głównej, czyli tam gdzie stał na samym początku. Nadal działał również elektroniczny zegar na północnym łuku – oba dotrwały na swoich miejscach już do zamknięcia stadionu.

Jak prezentował się stadion Ruchu Chorzów pod koniec działalności?

Przez lata obiekt zasadniczo nie zmienił swojej owalnej formy – do końca przetrwała też trybuna główna. Dawniej stadion był wyposażony w bieżnię, która jednak zanikła w latach 70. XX wieku, a całe pole wewnątrz trybun porastała murawa. Płyta boiska od 2009 była podgrzewana.

Pojemność stadionu niegdyś przekraczała 40 tys. widzów, ale po instalacji plastikowych krzesełek na wszystkich trybunach spadła poniżej 10 tys. – pod koniec jego funkcjonowania podawano, że stadion może pomieścić 9300 osób.

Jak prezentowała się trybuna główna na stadionie Ruchu Chorzów?

Trybuna główna zajmowała centralą część zachodniej strony stadionu. Miała konstrukcję stalową i jako jedyna była zadaszona. Kiedy powstała, uchodziła za najnowocześniejszą w Polsce – szczególnie doceniano brak podpór dachu, które mogłyby ograniczać widoczność. Wewnątrz trybuny znajdowały się szatnie i pomieszczenia klubowe.

W jakie oświetlenie wyposażony był stadion Ruchu Chorzów?

Od 1968 stadion wyposażony był w sztuczne oświetlenie. Tworzyły je cztery, wysokie na 48 m maszty o okrągłym przekroju, zakończone smukłymi głowicami z reflektorami. Ich charakterystyczny wygląd sprawiał, że popularnie nazywane były „świeczkami”.

Duże zasługi w powstaniu oświetlenia miał ówczesny prezes Ruchu, Ryszard Trzcionka. Charakterystyczne „świeczki” inspirowane były masztami, które znajdowały się na stadionie w austriackim Linzu.

Natężenie oświetlenia początkowo wynosiło 400 luksów. W 1998 „świeczki” zmodernizowano, a natężenie wzrosło do 1625 luksów. Kolejne prace doprowadziły do osiągnięcia poziomu 1760 luksów.

Maszty zdemontowano w 2023 po stwierdzeniu pęknięcia w jednym z nich – choć początkowo planowano je zastąpić nowymi, sytuacja ta okazała się jedynie dodatkowym impulsem do decyzji o rozbiórce całego stadionu.

Gdzie znajdował się stadion Ruchu Chorzów?

Stadion Ruchu Chorzów położony był w dzielnicy Chorzów-Batory (przed wojną była to samodzielna gmina Wielkie Hajduki). Obok znajdował się przystanek tramwajowy Chorzów Racławicka, bardzo blisko położona była również największa stacja kolejowa w mieście, Chorzów Batory.

Za trybuną główną, wzdłuż ul. Cichej (do której od lat 80. XX wieku był przypisany adres stadionu) mieściło się boisko treningowe. Kolejne boiska treningowe, tzw. „Kresy”, położone były kawałek dalej na zachód, za ul. Dąbrowskiego.

Tuż za północnym łukiem stadionu biegła Drogowa Trasa Średnicowa (DTŚ) – odcinek położony bezpośrednio przy stadionie powstał na przełomie XX i XXI wieku. W pobliżu stadionu nad DTŚ wybudowano dwie kładki dla pieszych.

Kawałek na południe od stadionu, za torami kolejowymi, znajdował się duży zakład przemysłowy – Huta Batory. Bliżej samego stadionu, w sąsiedztwie południowego łuku, stały dwie chłodnie kominowe tej huty, które stanowiły charakterystyczny element otoczenia obiektu.

Kto był właścicielem stadionu Ruchu Chorzów?

Właścicielem stadionu było miasto. Od 1 stycznia 2005 zarządzał nim Miejski Ośrodek Rekreacji i Sportu w Chorzowie, a 1 lipca 2023, w ramach przygotowań do budowy nowego obiektu, zarząd nad stadionem przekazano miejskiej spółce ADM Serwis.

Jakie wydarzenia odbywały się na stadionie Ruchu Chorzów?

Jak radzili sobie gospodarze stadionu przy ul. Cichej?

Jakie wyniki do wybuchu II wojny światowej osiągał na nowym stadionie Ruch Wielkie Hajduki/Chorzów?

W sezonie 1935, który Ruch dokończył już na nowym stadionie, zespół, podobnie jak w dwóch poprzednich latach, zdobył mistrzostwo Polski. Przed II wojną światową Ruch triumfował w lidze jeszcze w latach 1936 i 1938.

W sezonie 1939 również prowadził w tabeli, ale rozgrywki zostały przerwane z powodu wybuchu wojny. Z pięcioma mistrzostwami kraju, Ruch był wówczas najbardziej utytułowanym klubem piłkarskim w Polsce.

Barwy Ruchu reprezentowali w tamtym czasie Ernest Wilimowski, uznawany za najlepszego polskiego piłkarza okresu międzywojennego, a także Teodor Peterek, Gerard Wodarz czy Walter Brom, najmłodszy w historii bramkarz powołany na mundial (choć na nim nie zagrał).

Bismarckhütter SV 99

Po wybuchu II wojny światowej Górny Śląsk został wcielony do III Rzeszy. Niemcy zlikwidowali Ruch, a w jego miejsce przywrócono dawny Bismarckhütter Ballspiel Club, którego nazwę wkrótce zmieniono na Bismarckhütter SV 99. W zespole dalej grała część przedwojennych piłkarzy Ruchu.

Od 1941 aż do końca wojny drużyna występowała w rozgrywkach Gauliga Oberschlesien, jednej z wielu lig regionalnych w Niemczech, których zwycięzcy na koniec sezonu uczestniczyli w ogólnokrajowych mistrzostwach.

W sezonie 1941/42 Bismarckhütter SV 99 zajął drugie miejsce w swojej Gaulidze, rok później czwarte i w sezonie 1943/44 trzecie (sezonu 1944/45 już nie dokończono).

Koniec wojny

Pod koniec stycznia 1945 Armia Czerwona wkroczyła do Chorzowa. Już po miesiącu podjęto działania w celu reaktywowania Ruchu. Pierwszy powojenny mecz „Niebiescy” rozegrali 15 marca z AKS-em Chorzów (2:2).

Spotkanie, podobnie jak późniejsze mecze z Wisłą Kraków i Polonią Bytom, organizowane w ramach obchodów 25-lecia klubu, odbyło się na położonym kawałek na zachód boisku treningowym (tzw. "Kresy"), ponieważ do 30 listopada 1945 na stadionie Ruchu stacjonowała Armia Czerwona.

Nowe władze początkowo przekazały stadion klubowi RKS Batory i Ruch musiał walczyć o jego zwrot.

Jak Ruch Chorzów radził sobie po II wojnie światowej?

Po wojnie Ruch (przez pewien czas pod nazwą Unia) jeszcze dziewięć razy zostawał mistrzem Polski – w latach 1951, 1952, 1953, 1960, 1968, 1974, 1975, 1979 i 1989. Razem z przedwojennymi tytułami daje to 14 mistrzostw, co do dziś stawia zespół w ścisłej czołówce najbardziej utytułowanych klubów piłkarskich w Polsce.

Ruch w trakcie gry na stadionie przy ul. Cichej trzykrotnie wygrywał również Puchar Polski (1951, 1974 i 1996), a także był ćwierćfinalistą Pucharu UEFA (1973/1974) i Pucharu Europy (1974/1975).

Legendą powojennego Ruchu był Gerard Cieślik, który całą piłkarską karierę spędził w tym klubie. Zawodnik strzelił 167 goli w 237 meczach ligowych. W 27 występach w reprezentacji Polski zapisał się m.in. jako bohater wygranego 2:1 meczu z ZSRR w 1957, w którym strzelił obie bramki dla biało-czerwonych.

Po wojnie Ruch reprezentowały również takie postacie jak Antoni Piechniczek, Zygmunt Maszczyk, Bronisław Bula, Waldemar Fornalik czy Krzysztof Warzycha.

Ostatnie lata funkcjonowania stadionu przy ul. Cichej to okres znacznych wahań formy „Niebieskich”. Klub, który jeszcze do 1987 nigdy nie spadł z I ligi, tuż przed obchodami stulecia w 2020 znalazł się na najniższym w historii, czwartym poziomie rozgrywek, po serii trzech spadków z rzędu w latach 2017–2019.

Następnie, w latach 2021–2023, Ruch zanotował jednak trzy kolejne awanse, powracając do Ekstraklasy (w której, z powodu demontażu oświetlenia, nie mógł już grać na własnym obiekcie).

Jakie szczególne wydarzenia miały miejsce na stadionie przy ul. Cichej?

Mecze reprezentacji polskiego Górnego Śląska

W okresie międzywojennym na stadionie grywała reprezentacja polskiej części Górnego Śląska, w której zresztą występowało wielu piłkarzy Ruchu.

Choć żaden z najbardziej prestiżowych meczów tej drużyny z reprezentacją niemieckiego Górnego Śląska nie odbył się w Wielkich Hajdukach, to na stadionie Ruchu rozegrano kilka innych spotkań – m.in. z reprezentacją Kraju Basków (9 czerwca 1937, porażka 3:4), Górnej Austrii (12 września 1937, wygrana 7:2) i angielskim Wolverhampton Wanderers (19 maja 1938, remis 4:4).

10 goli Ernesta Wilimowskiego

21 maja 1939 Ruch pokonał w meczu ligowym Union-Touring Łódź aż 12:1 (podczas tego spotkania na stadionie Ruchu „debiutował” także nowy zegar Omega). W spotkaniu błysnął słynny „Ezi” czyli Ernest Wilimowski, strzelając aż 10 bramek, co do dziś jest niepobitym rekordem Ekstraklasy.

Do przerwy „Ezi” miał na koncie hat-tricka, a w drugiej połowie dołożył jeszcze siedem trafień, kończąc mecz z historycznym dorobkiem. Dwa gole zdobył też Teodor Peterek, a honorową bramkę dla gości strzelił z rzutu karnego Eugeniusz Świętosławski.

Fatalna pogoda sprawiła, że na spotkanie z beniaminkiem I ligi przyszło zaledwie 2 tys. widzów. Według niepotwierdzonej, lecz chętnie powtarzanej legendy, Wilimowski miał w przerwie meczu założyć się z jednym z kibiców o złoty zegarek, że strzeli 10 bramek.

Tag der Volksgemeinschaft

6 września 1942 stadion był miejscem wielkiej nazistowskiej manifestacji pod nazwą Tag der Volksgemeinschaft (Dzień Wspólnoty Narodowej). Według różnych relacji w wydarzeniu uczestniczyło od 35 do 50 tys. osób.

Była to część kampanii propagandowej skierowanej do mieszkańców przemysłowego Górnego Śląska, której celem było umacnianie tożsamości niemieckiej, wzmacnianie morale oraz lojalności wobec III Rzeszy, zwłaszcza w obliczu pierwszych niepowodzeń na Froncie Wschodnim.

Jednym z głównych oficjeli uczestniczących w wydarzeniu był szef organizacji partyjnej NSDAP (Reichsorganisationsleiter) i przywódca Niemieckiego Frontu Pracy (Deutsche Arbeitsfront), dr Robert Ley. Cały stadion na tę okazję został przyozdobiony flagami III Rzeszy, a na dachu trybuny głównej ustawiono wielkiego orła ze swastyką.

Reprezentacja Polski

Reprezentacja Polski rozegrała na stadionie Ruchu Chorzów tylko jedno oficjalne spotkanie. Miało to miejsce niedługo po zakończeniu II wojny światowej, 10 października 1948. Przeciwnikiem była Rumunia, a mecz, zakończony remisem 0:0, rozgrywano w ramach (niedokończonego później) turnieju o Puchar Bałkański.

Po otwarciu Stadionu Śląskiego (powstał w latach 1951–1956) reprezentacja regularnie grała w Chorzowie, choć już nie na stadionie Ruchu. Obiekt przy Cichej bywał jednak wykorzystywany jako baza treningowa przy okazji meczów na Śląskim.

Na stadionie Ruchu rozgrywano również nieoficjalne mecze reprezentacji Polski – z drużynami klubowymi czy z reprezentacją Śląska.

Wielkie Derby Śląska

Do jednych z najbardziej prestiżowych i zaciętych rywalizacji w polskim futbolu klubowym należą tzw. Wielkie Derby Śląska, czyli mecze pomiędzy Górnikiem Zabrze i Ruchem Chorzów, dwoma najbardziej utytułowanymi zespołami z Górnego Śląska.

Ruch i Górnik mają największe grupy kibiców na Górnym Śląsku, a ich fankluby są obecne w całym regionie. Wiele edycji Wielkich Derbów Śląska odbywało się właśnie na stadionie przy ul. Cichej, choć Ruch niektóre mecze „u siebie” przenosił też na Stadion Śląski.

W okresie międzywojennym i krótko po wojnie większe znaczenie miały mecze Ruchu z AKS-em Chorzów, a w pierwszych powojennych latach również z Polonią Bytom.

Europejskie puchary

Stadion był także świadkiem meczów Ruchu Chorzów w europejskich pucharach. Klub najlepsze wyniki na arenie międzynarodowej osiągał w latach 70. XX wieku, kiedy dochodził do ćwierćfinałów Pucharu UEFA (1973/74) i Pucharu Europy (1974/75).

Na stadionie Ruchu toczono wtedy zacięte boje z Feyenoordem i AS Saint-Étienne. Później na ul. Cichą przyjeżdżały jeszcze takie zespoły jak PSV Eindhoven, Benfica czy Bologna FC (w finale Pucharu Intertoto 1998).

Niektóre mecze w ramach rozgrywek europejskich Ruch grał na Stadionie Śląskim, np. spotkanie z Interem Mediolan w 2000. Mecze eliminacyjne do Ligi Europy, rozgrywane na początku sezonu 2014/15, z uwagi na chorobę trawy przy Cichej, przeniesione były na obiekt Piasta Gliwice.

Samobójczy gol Janusza Jojko

Na stadionie dochodziło czasem do kuriozalnych sytuacji. Jedną z najbardziej zapamiętanych był samobójczy gol bramkarza Janusza Jojko w meczu z Lechią Gdańsk, rozegranym 28 czerwca 1987. Była to prawdopodobnie najsłynniejsza bramka samobójcza w historii polskiej piłki.

W (jak się okazało pechowej) 13. minucie meczu, w pozornie niegroźnej sytuacji Janusz Jojko wyrzucał piłkę stojąc w polu karnym. Piłkę wyrzucał jednak tak niefortunnie, że… skierował ją do własnej bramki, dając gościom prowadzenie 1:0 (mecz ostatecznie wygrali Gdańszczanie 2:1).

Konsekwencje porażki były bardzo poważne – było to pierwsze spotkanie barażowego dwumeczu o utrzymanie w I lidze. W rewanżu w Gdańsku trzy dni później Lechia ponownie zwyciężyła 2:1. Tym samym Ruch, ostatni klub uczestniczący we wszystkich sezonach I ligi od momentu jej powstania, po raz pierwszy w historii z niej spadł.

Po meczu naturalnie pojawiły się oskarżenia o korupcję, choć zawodnik do niczego się nie przyznał, niczego też mu nie udowodniono. Jojko dograł cały mecz do końca, ale był to jego ostatni występ w barwach Ruchu. Od nowego sezonu, całkiem udanie, kontynuował karierę w GKS-ie Katowice.

Awantury z udziałem kibiców

3 maja 2004 podczas meczu z ŁKS-em doszło do poważnych zamieszek, uznawanych nawet za jedne z największych w historii polskich stadionów. W przerwie spotkania około 500 przyjezdnych zostało zaatakowanych przez kibiców Ruchu, co doprowadziło do trwających godzinę starć, również z udziałem policji. Mecz nie został dokończony, a wynik zweryfikowano jako walkower na korzyść ŁKS-u.

Awantur z udziałem kibiców na stadionie Ruchu było więcej. Do starć z (ówczesną) milicją doszło np. 21 czerwca 1989, kiedy po meczu z Górnikiem Wałbrzych Ruch świętował zdobycie 14 tytułu mistrzowskiego, a kibice licznie wbiegli na murawę. Do zamieszek doszło również 9 maja 1998 podczas ligowego meczu z Wisłą Kraków – tym razem ich sprawcami byli kibice gości.

Jak doszło do rozbiórki stadionu Ruchu Chorzów?

Dlaczego Ruch Chorzów potrzebuje nowego stadionu?

Pomimo doraźnych remontów, w XXI wieku stadion uchodził za przestarzały, zwłaszcza po tym jak w Polsce nastąpił tzw. „boom stadionowy” i zaczęło powstawać coraz więcej nowoczesnych obiektów piłkarskich.

W Chorzowie jest co prawda inny, duży i nowoczesny stadion – Stadion Śląski, dlatego nie brak jest głosów, że Ruch powinien występować właśnie tam. Pomimo dużych tradycji i solidnej bazy kibicowskiej Ruchu, na co dzień jest to jednak zbyt duży obiekt i klub nie jest go w stanie regularnie zapełniać; poza tym nie jest to obiekt typowo piłkarski – posiada bieżnię lekkoatletyczną, przez którą trybuny oddalone są od boiska.

Kiedy pojawiły się pierwsze plany nowego stadionu Ruchu Chorzów?

W czerwcu 2007 ówczesny prezydent Chorzowa Marek Kopel przedstawił na spotkaniu z kibicami koncepcję etapowej przebudowy stadionu, którą przygotował arch. Janusz Bocianowski. W jej efekcie powstać miały cztery nowe trybuny o łącznej pojemności 18 tys. widzów. Koszt przebudowy miał wynieść od 50 do 80 mln zł.

Tamtego projektu nie udało się jednak zrealizować, choć mowa była o nim nawet w kontekście Euro 2012 – jako zaplecza dla Stadionu Śląskiego, gdyby ten otrzymał organizację spotkań turnieju.

Przebudowę stadionu obiecywał także nowy prezydent miasta Andrzej Kotala, wybrany w 2010. Choć już w 2013 na drodze międzynarodowego konkursu wyłoniono nowy projekt stadionu dla Ruchu, wizji przez kolejne lata nie udawało się wdrożyć.

Kotala zasłynął wręcz ze swych (niespełnionych) stadionowych obietnic, które były jednym z kluczowych punktów kolejnych kampanii wyborczych (uzyskał on reelekcję w 2014 i 2018, sprawując urząd do 2024).

Jak na sprawę nowego stadionu dla Ruchu Chorzów wpłynął wybór nowego prezydenta miasta w 2024?

W 2024 nowym prezydentem miasta został Szymon Michałek, społecznik związany ze środowiskiem kibiców Ruchu Chorzów. Jest on gorącym zwolennikiem budowy nowego stadionu i od momentu objęcia funkcji prezydenta podjął działania w kierunku jego powstania.

Nowy prezydent uznał także, że projekt z 2013, który zakładał pojemność na poziomie 12-16 tys. osób jest za mało ambitny jak na stadion dla jednego z najbardziej utytułowanych klubów w Polsce, z dużą bazą kibiców na całym Górnym Śląsku. Według niego, nowy obiekt powinien mieścić ok. 22 tys. widzów i odwoływać się do bogatych tradycji, m.in. poprzez działające na nim muzeum.

Jaki wpływ na sprawę nowego stadionu dla Ruchu Chorzów miał demontaż masztów oświetleniowych?

Na początku 2023 inspektorzy dopatrzyli się pęknięć w podstawie jednego z masztów oświetleniowych (stojącego najbardziej na północ). Ze względu na skalę zagrożenia nakazano zamknięcie całego stadionu.

Uszkodzony maszt zdemontowano pod koniec stycznia 2023. Pozostałe maszty także usunięto, na początku kwietnia 2023. Początkowo miasto planowało montaż nowego oświetlenia, jednak ostatecznie uznano, że lepiej przeznaczyć te środki na budowę nowego obiektu niż inwestować je w przestarzałą budowlę.

Pozbawiony oświetlenia stadion nie spełniał wymogów licencyjnych, dlatego Ruch przeniósł się najpierw na obiekt Piasta Gliwice, a w październiku 2023 na Stadion Śląski (obiekt przy Cichej służył jeszcze m.in. rezerwom klubu, a także celom treningowym).

Ostatnim meczem o stawkę pierwszej drużyny „Niebieskich” przy ul. Cichej (w ramach rozgrywek 1 Ligi) okazało się spotkanie z GKS-em Katowice, rozegrane 29 października 2022 (1:0).

Awaria i usunięcie masztów były czynnikami, które jeszcze przyspieszyły decyzję o rozbiórce i budowie nowego stadionu.

Kiedy zdecydowano o budowie nowego stadionu dla Ruchu Chorzów i rozbiórce starego obiektu?

17 grudnia 2024 Rada Miasta przyjęła budżet na rok 2025, w którym uchwalono ponad 36,2 mln zł na prace związane z budową nowego stadionu dla Ruchu. Kwota ta miała wystarczyć na rozbiórkę starego stadionu oraz sporządzenie dokumentacji projektowej, ewentualnie również na rozpoczęcie wstępnych prac budowlanych.

Zgodnie z wieloletnią prognozą finansową, do 2040 z budżetu miasta ma zostać przekazane łącznie ponad 408 mln zł na budowę stadionu. Dzięki temu miasto miałoby udźwignąć inwestycję nawet w przypadku braku zewnętrznego dofinansowania.

Po przyjęciu budżetu, 28 marca 2025 ogłoszono przetarg na I etap rozbiórki starego stadionu, obejmujący trybunę główną. W czerwcu 2025 wygrała go firma Developer i Recykling z Zabrza.

Kiedy na stadionie Ruchu Chorzów odbył się mecz pożegnalny?

Oficjalne pożegnanie ze stadionem przy ul. Cichej miało miejsce 28 czerwca 2025, kilka miesięcy przed 90-tą rocznicą jego otwarcia. Głównym punktem trwających cały dzień uroczystości był mecz sparingowy Ruchu z Wartą Poznań, który zakończył się bezbramkowym remisem. Spotkanie obejrzało z trybun 8 tys. widzów. Wybór Warty Poznań był nieprzypadkowy – to z tym rywalem Ruch zainaugurował nowy stadion w 1935.

Kiedy stadion Ruchu Chorzów zostanie rozebrany?

Już niedługo przed pożegnalnym spotkaniem dokonano pierwszych prac rozbiórkowych – usunięty został fragment poszycia dachu, który uznano za zagrażający bezpieczeństwu. Po oficjalnym pożegnaniu dokończono rozbiórkę zadaszenia. Demontaż pozostałych elementów trybuny został opóźniony przez odwołanie od wyniku przetargu i powinien zostać przeprowadzony w drugiej połowie 2025.

Demontaż trybuny głównej to pierwszy etap rozbiórki całego stadionu, po którym dopiero zostanie przeprowadzona likwidacja kolejnych elementów.

Co stanie się z trybuną główną na stadionie Ruchu Chorzów?

Trybuna główna stadionu została wpisana do gminnej ewidencji zabytków, choć ochroną konserwatorską objęta jest wyłącznie oryginalna nitowana konstrukcja stalowa. Nie ustalono jeszcze, jaka będzie przyszłość trybuny głównej. Ujęcie w gminnej ewidencji zabytków nie oznacza, że konstrukcja musi zostać w pełni zachowana.

Miejska konserwator zabytków Anna Piontek na początku 2025 w notatce dla prezydenta miasta zaproponowała szereg możliwych rozwiązań, m.in. zachowanie części trybuny na cele muzealne oraz wykorzystanie jej fragmentów do wykonania instalacji artystycznej. Ponadto zalecane jest sporządzenie profesjonalnej dokumentacji fotograficznej.

Kiedy powstanie nowy stadion Ruchu Chorzów?

Brak jest na razie szczegółowych informacji na temat przyszłego stadionu Ruchu, który miałby powstać w miejsce starego obiektu. Prezydent Chorzowa Szymon Michałek chciałby, aby obiekt mieścił 22 tys. widzów i obejmował muzeum klubowe.

Wieloletnia prognoza finansowa miasta przewiduje ponad 408 mln zł na budowę nowego stadionu – środki te mają być przekazywane stopniowo w latach 2025–2040 i nowy obiekt zapewne będzie powstawał etapami do zakończenia tego okresu.

Inwestycję mogłaby przyspieszyć zewnętrzna dotacja – w październiku 2023 przekazanie blisko 104 mln zł ze środków centralnych na nowy stadion Ruchu obiecywał premier Mateusz Morawiecki, jednak po zmianie rządu nowe władze nie były skore do ponoszenia takich wydatków.