Aarhus Stadion – opis stadionu historycznego

Jak w skrócie przedstawia się dawny Aarhus Stadion?

Aarhus Stadion oddano do użytku w 1920. Początkowo był to dość skromny obiekt, w którym dominującą rolę odgrywał sąsiedni budynek z dwiema halami sportowymi – de facto integralna część stadionu, z głównym, reprezentacyjnym wejściem oraz szatniami dla zawodników.

Z czasem trybuny rozbudowano, a finalny układ – z niższą trybuną główną i dwupiętrową widownią w kształcie litery C z pozostałych stron – ukształtował się po modernizacjach z przełomu XX i XXI wieku.

Głównym użytkownikiem areny byli piłkarze klubu AGF. Na stadionie grała także reprezentacja, odbywały się na nim mecze finałowe mistrzostw kraju oraz Pucharu Danii, a w 2011 rozegrano spotkania mistrzostw Europy do lat 21.

Obiekt wyposażony był w bieżnię i często gościł imprezy lekkoatletyczne, m.in. mistrzostwa kraju oraz mistrzostwa Europy w kategorii masters. W 1972 belgijski zawodnik Emiel Puttemans ustanowił tu rekord świata w biegu na 3000 m.

Obiekt wchodził w skład większego kompleksu sportowego. W jego bezpośrednim sąsiedztwie znajdował się tor wyścigów konnych, tor kolarski, hale sportowe i korty tenisowe. Całość położona była w leśnej okolicy, około 3 km na południe od centrum Aarhus.

W 2020 stadion obchodził setną rocznicę istnienia, lecz wówczas planowano już budowę w jego miejscu nowoczesnej, typowo piłkarskiej areny. Ostatni mecz na starym stadionie rozegrano 8 grudnia 2024. Nowy obiekt, roboczo nazwany Skovens Arena, ma zostać ukończony do marca 2027.

Jak powstał Aarhus Stadion?

Plan budowy nowego parku sportowego w Aarhus, którego głównym elementem miał być wielofunkcyjny stadion, został zatwierdzony przez Radę Miasta 16 maja 1918. Projekt nowej areny sporządzili inżynier T. Engquist oraz architekt Axel Høeg-Hansen.

Idea budowy stadionu była dyskutowana już od kilku lat, a inspiracją był nowo wybudowany stadion w Kopenhadze (Østerbro Stadion) oraz inne podobne obiekty powstające w krajach nordyckich. Prace rozpoczęły się 1 lipca 1918 od wycinki drzew.

Budżet inwestycji początkowo wynosił 500 mln koron, z czego 200 mln przeznaczyło miasto, a 300 mln prywatni sponsorzy. Na koniec kwota ta wzrosła do 660 mln, a wkład miasta zwiększył się o dodatkowe 80 mln. Miasto przekazało ponadto teren pod nowy obiekt, który wyznaczono 3 km na południe od centrum, w północnej części lasu Marselisborg.

Uroczysta inauguracja nowego parku sportowego miała miejsce w Dzień Konstytucji, 5 czerwca 1920. W ceremonii udział wzięli król Chrystian X i królowa Aleksandryna. Dzień później odbyły się kolejne uroczystości i rozegrano pierwszy mecz, w którym AGF uległo drużynie AB 0:2.

Jak początkowo wyglądał Aarhus Stadion?

Nowy stadion początkowo prezentował się dość skromnie. Stadion wyposażono w boisko z bieżnią oraz niewielkie trybuny po stronie północnej i południowej, gdzie mieściła się drewniana, zadaszona konstrukcja na 500 osób.

Większe wrażenie robiły wówczas dwie hale sportowe, które powstały wzdłuż północnej trybuny. Do ich budowy użyto drewnianych łuków konstrukcyjnych ze starego dworca kolejowego w Kopenhadze.

Hale łączyła reprezentacyjna część wejściowa z charakterystycznymi kolumnami i wewnętrznym atrium. Całość tworzyła podłużny budynek, w którym mieściły się również szatnie oraz inne pomieszczenia obsługujące stadion. Budowlę pomalowano w barwach narodowych: na czerwono, z białymi elementami.

Stadion połączono z miastem prostą, szeroką aleją biegnącą przez las. Plac przed głównym wejściem urozmaicony został licznymi rzeźbami.

Jak zmieniał się Aarhus Stadion?

W 1922 za zachodnim łukiem stadionu oddano do użytku tor kolarski, który w 1940 zastąpiono nowym, powstałym kawałek dalej na zachód. Z kolei w 1924 za południową trybuną otwarto duży tor wyścigów konnych. Razem z kortami i boiskami treningowymi, całość tworzyła rozległy, wielofunkcyjny kompleks sportowy, zwany Aarhus Idrætspark.

27 września 1925 na stadionie rozegrano pierwszy mecz międzypaństwowy: spotkanie towarzyskie Danii z Finlandią, zakończone remisem 3:3. Przy tej okazji na zachodnim łuku otwarto całkiem pokaźną trybunę z 6 tys. miejsc dla widzów – nazwano ją Ebeltoft, ponieważ mogła pomieścić całą populację miasteczka o tej nazwie.

W 1939 na południu (od strony toru wyścigów konnych) oddano nową, betonową trybunę, zastępując skromną drewnianą konstrukcję z 1920. Pojemność całego stadionu sięgnęła wówczas 24 tys. widzów.

W trakcie II wojny światowej stadion przejęły wojska niemieckie. 27 marca 1943 czterech chłopców w wieku 16–19 lat podłożyło ogień we wschodniej hali sportowej, gdzie Wehrmacht urządził magazyn. Była to pierwsza akcja sabotażowa w Aarhus.

Pożar dotknął także niektóre rzeźby, które znajdowały się przed budynkiem. Zdecydowano wówczas o przeniesieniu ich w inne miejsca w mieście, gdzie znajdują się do dziś. Po wojnie planowano kompletnie przebudować stadion, ale na realizację ambitnego planu zabrakło środków.

Zniszczoną w wyniku pożaru halę odbudowano dopiero w pierwszej połowie lat 50. i ponownie otwarto ją 27 kwietnia 1954. Przy okazji zadaszono również atrium w części wejściowej. Nowa hala była dłuższa od poprzedniej, zaburzając w ten sposób symetrię całego budynku.

W 1957 stadion wyposażono w sztuczne oświetlenie. W 1966 oddano do użytku nową trybunę główną z miejscami dla 2,6 tys. osób, a w 1971 bieżnia lekkoatletyczna otrzymała nawierzchnię z poliuretanu.

W 1992 za północno-zachodnim narożnikiem stadionu otwarto budynek z kolejną halą sportową oraz dodatkowymi pomieszczeniami – tzw. Team Danmark Center, służący sportowcom osiągającym najlepsze wyniki.

W 1997 zmodernizowano i rozbudowano trybunę główną, a w latach 1999–2001 wybudowano nowe, dwupoziomowe trybuny z pozostałych stron. Przed przebudową pojawiały się plany budowy typowo piłkarskiego stadionu, jednak wówczas zdecydowano się jeszcze na zachowanie bieżni lekkoatletycznej.

W 2001 za zachodnim łukiem oddano także do użytku nową halę sportową – już czwartą w otoczeniu stadionu, ale zdecydowanie największą ze wszystkich, z trybunami na ok. 5 tys. widzów.

Jak prezentował się Aarhus Stadion pod koniec funkcjonowania?

Stadion otrzymał swoją finalną formę po dużych modernizacjach, jakie miały miejsce na przełomie XX i XXI wieku, kiedy rozbudowano trybunę główną (1997) i wybudowano nowe, dwupoziomowe trybuny z pozostałych stron (1999–2001).

Pojemność stadionu wynosiła wówczas ok. 20 tys. widzów, a po zwiększeniu ilości miejsc VIP spadła do niecałych 19,5 tys. Obiekt wyposażony był w ośmiotorową, poliuretanową bieżnię lekkoatletyczną, a za narożnikami stały cztery maszty oświetleniowe.

Trybuna główna znajdowała się po północnej stronie, była niższa od pozostałych i nie łączyła się z nimi. Była wyposażona w dach oraz przeszklony pawilon z lożami, a od tyłu przylegały do niej dwie hale sportowe wraz z reprezentacyjnym aneksem wejściowym.

Trybuny z pozostałych stron (na południu i za łukami bieżni) stanowiły dwupoziomową konstrukcję w kształcie litery C, z zadaszoną górną kondygnacją. Na trybunach zamontowane były składane krzesełka w szarym kolorze.

Stadion stanowił część rozległego kompleksu sportowego o nazwie Aarhus Idrætspark. W jego otoczeniu znajdował się m.in. tor kolarski, tor wyścigów konnych, korty tenisowe, pole do trenowania rzutów lekkoatletycznych, duża hala sportowa na 5 tys. widzów oraz tzw. Team Danmark Center.

Kompleks znajdował się ok. 3 km na południe od centrum Aarhus, w północnej części lasu Marselisborg i otoczony był drzewami. Plac przed reprezentacyjnym wejściem na stadion zdobiły rzeźby.

Jakie nazwy nosił Aarhus Stadion?

Obiekt przez większość czasu znany był po prostu jako Aarhus Stadion. W 2003 wprowadzono nazwę Atletion – od zarządzającej nim spółki. W 2006 sponsorem tytularnym została firma energetyczna NRGi, a obiekt przemianowano na NRGi Park. W 2015 nowym sponsorem został lokalny browar Ceres, a nazwę zmieniono na Ceres Park.

Jakie wydarzenia miały miejsce na Aarhus Stadion?

Głównym użytkownikiem stadionu od samego początku był Aarhus Gymnastikforening (AGF). W czasie gry na tym obiekcie, piłkarze AGF pięciokrotnie zdobywali mistrzostwo Danii (1955, 1956, 1957, 1960 i 1986), w sezonie 1960/61 dotarli do ćwierćfinału Pucharu Europy, a w sezonie 1988/89 do ćwierćfinału Pucharu Zdobywców Pucharów.

Na stadionie okazjonalnie występowała piłkarska reprezentacja Danii, rozgrywając tutaj łącznie 21 spotkań, chociaż niektóre z nich, rozgrywane w ramach eliminacji do turnieju olimpijskiego, nie są uznawane za oficjalne.

W latach 1921 i 1923 na Aarhus Stadion odbyły się mecze finałowe piłkarskich mistrzostw kraju, a w latach 1992 i 2021 rozegrano tu finały Pucharu Danii. W 2011 obiekt gościł część meczów (w tym finał) mistrzostw Europy do lat 21.

Stadion był wielokrotnie areną lekkoatletycznych mistrzostw Danii, rozgrywano na nim również mityng Aarhus Games oraz mistrzostwa Europy w kategorii masters w latach 2004 i 2017. Padały tu liczne rekordy kraju, a 14 września 1972 Belg Emiel Puttemans ustanowił z wynikiem 7:37,6 rekord świata w biegu na 3000 m.

Na stadionie odbywały się także koncerty muzyczne. Niektóre istotne wydarzenia miały miejsce w sąsiadujących halach, np. mecze w ramach mistrzostw świata w piłce ręcznej w 1978. Część imprez przejęła później nowa hala, którą otwarto w 2001 za zachodnim łukiem stadionu.

Kiedy rozebrano Aarhus Stadion i co powstanie w jego miejsce?

W 2020 obchodzony był jubileusz 100-lecia stadionu, jednak w planach było już wtedy zastąpienie go nowoczesną, typowo piłkarską areną. Inwestycja stała się możliwa dzięki prywatnej donacji, przekazanej pod koniec 2019.

Do konkursu architektonicznego na projekt nowego stadionu przystąpiły znane pracownie z całego świata. Wybór zwycięskiej koncepcji ogłoszono pod koniec 2022, a jej autorem było brytyjskie studio Zaha Hadid Architects, we współpracy z miejscowym Sweco oraz Tredje Natur.

Projekt, nazwany roboczo Skovens Arena, inspirowany jest leśnym otoczeniem stadionu, a jego charakterystycznym elementem będzie wyjątkowa elewacja złożona z wychylonych, żelbetowych kolumn oraz dekoracyjnych drewnianych listew. Ze starego stadionu zachowane zostaną dwie hale sportowe, które łączyły się z trybuną główną.

Wstępne prace związane z przebudową wykonano w listopadzie 2023, kiedy usunięto fragment bieżni wzdłuż południowej trybuny i przesunięto w tym kierunku boisko. Ułatwiło to prace rozbiórkowe na trybunie głównej, którą zlikwidowano na początku 2024, po czym w jej miejsce zaczęła już powstawać nowa trybuna główna przyszłego stadionu.

Pozostałą część trybun używano jeszcze przez cały rok 2024. Ostatni mecz na starym stadionie rozegrano 8 grudnia 2024 (spotkanie w rozgrywkach Pucharu Danii przeciwko Brøndby IF, wygrane 1:0).

Na początku 2025 AGF przeniósł się do północnego przedmieścia Vejlby, gdzie wybudowano tymczasowy stadion na 11,5 tys. widzów. Po wyprowadzce zespołu rozebrano resztę trybun, po czym także z pozostałych stron rozpoczęła się budowa nowych konstrukcji. Nowy stadion ma być gotowy w marcu 2027.

Likwidację bieżni planuje się zrekompensować budową nowego, dużo skromniejszego stadionu lekkoatletycznego z widownią na 1500 osób, który ma powstać w pobliżu.