Nemzeti Atlétikai Központ – opis stadionu w budowie

Jak doszło do budowy Narodowego Centrum Lekkoatletycznego w Budapeszcie?

Ponieważ Budapeszt zamierzał ubiegać się o organizację letnich igrzysk olimpijskich w 2024 bądź 2028, w 2016 opracowano wstępną koncepcję nowego Stadionu Olimpijskiego w stolicy Węgier. W związku z rosnącym oporem społecznym, w lutym 2017 Budapeszt wycofał się z walki o organizację igrzysk, a koncepcja pozostała niezrealizowana.

Z planów budowy nowego stadionu lekkoatletycznego całkowicie jednak nie zrezygnowano. W 2017 rozebrany został stadion im. Ferenca Puskása by zrobić miejsce pod budowę nowej, typowo piłkarskiej Puskás Areny. Oznaczało to, że Budapeszt pozostał bez dużego stadionu lekkoatletycznego.

Do budowy nowej areny postanowiono wykorzystać działkę przeznaczoną wcześniej dla niedoszłego Stadionu Olimpijskiego. Znajdowała się ona na południowych obrzeżach centrum miasta (w lewobrzeżnej części), nad samym Dunajem, w pobliżu Mostu Rákóczi i północnego cypla wyspy Czepel. Administracyjnie obszar ten należy do IX dzielnicy Budapesztu (Ferencváros). Wykup terenów państwo przeprowadziło już w 2014.

4 grudnia 2018 Budapeszt otrzymał prawa do organizacji lekkoatletycznych mistrzostw świata w 2023, których główną areną ma być nowy stadion (nazywany Narodowym Centrum Lekkoatletycznym, choć ostateczna nazwa jeszcze jest do ustalenia).

Co zakłada projekt Narodowego Centrum Lekkoatletycznego w Budapeszcie?

Z koncepcją architektoniczną można zapoznać się na naszej stronie z projektem Narodowego Centrum Lekkoatletycznego w Budapeszcie

Konkurs na koncepcję architektoniczną nowego stadionu, który miał stać się czołowym obiektem lekkoatletycznym w kraju, ogłoszono w kwietniu 2017. Jego zwycięzcą we wrześniu tego samego roku została pracownia Napur Architect, z którą później podpisano umowę na opracowanie pełnej dokumentacji projektowej.

Nowy obiekt miał mieć wybitnie lekkoatletyczny profil, a jego głównym użytkownikiem zostać krajowy związek lekkoatletyczny (MASZ). Jednym z głównych założeń koncepcji była wariantowość – stadion na największe imprezy miał pomieścić do 55 tys. widzów, jednak po rozebraniu drugiego, tymczasowego piętra trybun (wraz z dachem) liczba ta zmalałaby do 15 tys. Wokół trybun pozostałaby wówczas ogólnodostępna, szeroka platforma z widokami na Dunaj.

W trakcie prac nad finalnym kształtem obiektu koncepcja ewoluowała, a początkową maksymalną pojemność 55 tys. widzów zmniejszono najpierw do 40 tys., a na koniec do 37 326 (przy 14 531 miejscach po likwidacji górnego piętra). Postanowiono również, że dach będzie miał charakter stały i nie ulegnie likwidacji razem z tymczasowymi trybunami. Uaktualnioną koncepcję pokazano w grudniu 2018.

Poza samym stadionem projekt obejmował także powstanie obiektów treningowych (w tym dodatkowej, pełnowymiarowej bieżni), które miały stanąć na wyspie Czepel, w związku z czym zaplanowano także kładkę pieszo-rowerową prowadzącą na wyspę. Powstać miały też nowe wały przeciwpowodziowe, a odcinek biegnącej tędy linii kolejowej miał zostać wyremontowany wraz z budową dwóch nowych wiaduktów. Rewitalizacja całego postindustrialnego obszaru zakładała nowe przestrzenie parkowe, ścieżki i ulice.

Kiedy przeprowadzono prace przygotowawcze do budowy nowego stadionu lekkoatletycznego w Budapeszcie?

W listopadzie 2019 podpisano wartą 4,1 mld forintów umowę z firmami Fejér-B.Á.L Zrt. oraz Föld-Trans 2001 Kft. na uporządkowanie i przygotowanie terenu pod inwestycję. Prace obejmowały rozbiórkę budynków na terenie dawnego Instytutu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (VITUKI), wycinkę drzew oraz prace ziemne. Podczas tego etapu zlikwidowano m.in. znajdujący się tutaj basen.

Już w lutym 2020 ruszyła procedura przetargowa mająca wyłonić głównego wykonawcę stadionu. Zwycięskie okazało się konsorcjum firm ZÁÉV Zrt. oraz Magyar Építő Zrt. Do podpisania umowy doszło 2 listopada 2020. Kontrakt na stadion warty był 150 mld forintów, jednak państwo zamierzało na cały projekt przeznaczyć niemal 203 mld forintów.

Do grupy podwykonawców zaliczały się firmy KÉSZ Metaltech Kft., KÉSZ Ipari Gyártó Kft. oraz bim.GROUP Kft., które odpowiedzialne były za stalową konstrukcję zadaszenia, a także NUSSLI Group, której zadaniem był montaż drugiego, tymczasowego piętra trybun.

Po wstępnym przygotowaniu terenu jednym z nielicznych ocalałych obiektów na terenie inwestycji był 57-metrowy wieżowiec w południowo-wschodniej części działki. Według pierwotnych zamierzeń miał się on stać częścią projektu, jednak przeprowadzone badania wykazały, że stan techniczny budynku nie pozwala na użytkowanie. W związku z tym 10 grudnia 2020 dokonano jego wysadzenia.

Jak przebiega budowa Narodowego Centrum Lekkoatletycznego w Budapeszcie?

Jeszcze pod koniec 2020 powstały pierwsze fundamenty trybun stadionu. Już wiosną 2021 na trybunach ułożono pierwsze betonowe stopnie. Latem 2021 wokół stadionu zaczął powstawać stalowy szkielet. Ostatni z jego 48 segmentów zamontowano w grudniu tego samego roku. W kolejnym roku kontynuowano prace na stadionie i w jego otoczeniu.

28 października 2022 na stadionie zawieszono wiechę, a przez nową kładkę przetoczono beczkę, celebrując w ten sposób ukończenie budowy dachu stadionu oraz kładki na wyspę Czepel. Jesienią 2022 na stadionie pojawiła się zielona murawa i rozpoczęto montaż drugiego, tymczasowego piętra trybun. Pod koniec 2022 ruszyła sprzedaż biletów na lekkoatletyczne mistrzostwa świata.

W drugiej połowie 2022 pojawiły się informacje o rosnących kosztach realizacji całego projektu, które najpierw miały wzrosnąć z 204 do 211 mld forintów, następnie do 238 mld, a pod koniec roku do 246 mld. Czyni to projekt najdroższą inwestycją w infrastrukturę sportową w historii Węgier (dla porównania, budowa Puskás Areny kosztowała 190 mld forintów). W trakcie budowy pojawiały się głosy krytyczne, kwestionujące jej zasadność.

Nie wiadomo jeszcze dokładnie, kiedy stadion zostanie zainaugurowany, ale wydaje się że nie ma zagrożenia, by nie zdążono z zakończeniem prac przed zaplanowanymi w dniach 19–27 sierpnia 2023 lekkoatletycznymi mistrzostwami świata. Po zakończeniu mistrzostw tymczasowe, górne piętro trybun ma zostać rozebrane.