Nemzeti Atlétikai Központ – opis stadionu

Dlaczego w Budapeszcie zaplanowano budowę nowego stadionu lekkoatletycznego?

Ponieważ Budapeszt zamierzał ubiegać się o organizację letnich igrzysk olimpijskich w 2024 bądź 2028, w 2016 opracowano wstępną koncepcję nowego Stadionu Olimpijskiego w stolicy Węgier. W związku z rosnącym oporem społecznym, w lutym 2017 miasto wycofało się jednak z walki o organizację igrzysk, a koncepcja pozostała niezrealizowana.

Z planów budowy nowego stadionu lekkoatletycznego całkowicie jednak nie zrezygnowano. W 2017 rozebrany został stadion im. Ferenca Puskása by zrobić miejsce pod budowę nowej, typowo piłkarskiej Puskás Areny. Oznaczało to, że Budapeszt pozostał bez dużego stadionu lekkoatletycznego.

Do budowy nowej areny postanowiono wykorzystać działkę przeznaczoną wcześniej dla niedoszłego Stadionu Olimpijskiego. Znajdowała się ona na południowych obrzeżach centrum miasta (w lewobrzeżnej części), nad samym Dunajem, naprzeciwko północnego cypla wyspy Czepel. Wykup tych terenów państwo przeprowadziło już w 2014.

Jak kształtowała się koncepcja nowego stadionu lekkoatletycznego w Budapeszcie?

Konkurs na koncepcję architektoniczną nowego stadionu, który miał stać się czołowym obiektem lekkoatletycznym w kraju, ogłoszono w kwietniu 2017. Jego zwycięzcą we wrześniu tego samego roku została pracownia Napur Architect. Pierwsze plany zakładały budowę stadionu o pojemności 55 tys. widzów (15 tys. po rozbiórce tymczasowego, górnego poziomu trybun). W tym samym czasie Budapeszt zaczął ubiegać się o organizację lekkoatletycznych mistrzostw świata w 2023.

W marcu 2018 pracownia Napur Architect otrzymała zadanie opracowania pełnej dokumentacji projektowej. Głównym architektem obiektu był Marcel Ferencz. W trakcie prac nad finalnym kształtem areny koncepcja ewoluowała, a początkową maksymalną pojemność 55 tys. widzów zmniejszono najpierw do 40 tys., a na koniec do 37 326 (przy 14 531 miejscach po likwidacji górnego piętra). Postanowiono również, że dach będzie miał charakter stały i nie ulegnie likwidacji razem z tymczasowymi trybunami. Uaktualnioną koncepcję pokazano w grudniu 2018.

Jak powstał nowy stadion lekkoatletyczny w Budapeszcie?

Relację z powstawania nowego stadionu lekkoatletycznego w Budapeszcie można zobaczyć na osobnej podstronie

4 grudnia 2018 Budapeszt otrzymał prawa do organizacji lekkoatletycznych mistrzostw świata w 2023, których główną areną ma być nowy stadion, nazwany Narodowym Stadionem Lekkoatletycznym (Nemzeti Atlétikai Központ). Zawody, które zaplanowano na 19–27 sierpnia 2023, będą największą imprezą sportową na Węgrzech w dotychczasowej historii. Organizacja zawodów była dodatkowym impulsem do budowy nowego obiektu.

W listopadzie 2019 podpisano wartą 4,1 mld forintów umowę z firmami Fejér-B.Á.L Zrt. oraz Föld-Trans 2001 Kft. na uporządkowanie i przygotowanie terenu pod inwestycję. Prace obejmowały rozbiórkę budynków na terenie dawnego Instytutu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (VITUKI), wycinkę drzew oraz prace ziemne. Podczas tego etapu zlikwidowano m.in. znajdujący się tutaj basen.

W lutym 2020 ruszyła procedura przetargowa mająca wyłonić głównego wykonawcę stadionu. Zwycięskie okazało się konsorcjum firm ZÁÉV Zrt. oraz Magyar Építő Zrt. Do podpisania umowy doszło 2 listopada 2020. Kontrakt na stadion warty był 150 mld forintów, jednak państwo zamierzało na cały projekt przeznaczyć niemal 203 mld forintów.

Po wstępnym przygotowaniu terenu jednym z nielicznych ocalałych obiektów na terenie inwestycji był 57-metrowy wieżowiec w południowo-wschodniej części działki. Według pierwotnych zamierzeń miał się on stać częścią projektu, jednak przeprowadzone badania wykazały, że stan techniczny budynku nie pozwala na użytkowanie. W związku z tym 10 grudnia 2020 dokonano jego wysadzenia.

Jeszcze pod koniec 2020 powstały pierwsze fundamenty trybun stadionu. Wiosną 2021 na trybunach ułożono pierwsze betonowe stopnie. Latem 2021 wokół stadionu zaczął powstawać stalowy szkielet. Ostatni z jego 48 segmentów zamontowano w grudniu tego samego roku. W kolejnym roku kontynuowano prace na stadionie i w jego otoczeniu.

28 października 2022 na stadionie zawieszono wiechę, a przez nową kładkę przetoczono beczkę, celebrując w ten sposób ukończenie budowy dachu stadionu oraz kładki na wyspę Czepel. Jesienią 2022 na stadionie pojawiła się zielona murawa i rozpoczęto montaż drugiego, tymczasowego piętra trybun. Pod koniec 2022 ruszyła sprzedaż biletów na lekkoatletyczne mistrzostwa świata.

W drugiej połowie 2022 pojawiły się informacje o rosnących kosztach realizacji całego projektu, które najpierw miały wzrosnąć z 204 do 211 mld forintów, następnie do 238 mld, a pod koniec roku do 246 mld. Czyni to projekt najdroższą inwestycją w infrastrukturę sportową w historii Węgier (dla porównania, budowa Puskás Areny kosztowała 190 mld forintów). W trakcie budowy pojawiały się głosy krytyczne, kwestionujące jej zasadność.

Kiedy otwarto Narodowy Stadion Lekkoatletyczny w Budapeszcie?

15 czerwca 2023 odbyła się skromna uroczystość, w trakcie której prezydent World Athletics Sebastian Coe przebiegł wraz z grupą dzieci pełne okrążenie, inaugurując tym samym bieżnię lekkoatletyczną.

Prawdziwe otwarcie stadionu miało miejsce dwa dni później, kiedy zorganizowano na nim dzień otwarty. Obiekt został udostępniony mieszkańcom, a dla odwiedzających przygotowano liczne atrakcje, w tym programy rozrywkowe i zajęcia sportowe dla całej rodziny. Chętni mieli okazję wziąć udział w biegach na 100 m, 2,3 km i 4,5 km. Uczestnicy otrzymali pamiątkowe medale oraz 50% zniżki na bilety na lekkoatletyczne mistrzostwa świata.

Czym charakteryzuje się Narodowy Stadion Lekkoatletyczny w Budapeszcie?

Koncepcję architektoniczną Narodowego Stadionu Lekkoatletycznego w Budapeszcie można zobaczyć na osobnej podstronie

Stadion został zaprojektowany z myślą głównie o wydarzeniach lekkoatletycznych. Obiekt jest własnością państwa, a jego głównym użytkownikiem jest krajowy związek lekkoatletyczny (MASZ).

Dolną część widowni stadionu stanowi pierścień o żelbetowej konstrukcji. W tej części trybun zasiadać może 14 531 widzów. Za tym pierścieniem utworzono szeroką platformę, na której na czas lekkoatletycznych mistrzostw świata wzniesiono tymczasowe trybuny, zwiększające pojemność areny do 37 326 widzów.

Po mistrzostwach tymczasowy górny poziom trybun został rozebrany, a platforma ma służyć za ogólnodostępny teren rekreacyjny z widokami na Dunaj. Obiekt otacza metalowy szkielet, stanowiący oparcie dla membranowego dachu kryjącego trybuny. Metalowa konstrukcja może być nocą podświetlana w różnych barwach.

Do krawędzi dachu przymocowano reflektory oświetleniowe, a na obu łukach zamontowano po dwa telebimy. Składane krzesełka w dolnej, stałej części trybun układają się w mozaikę złożoną z kolorów białego, szarego i czerwonego. Trybuny od bieżni oddziela płytka fosa.

Stadion znajduje się na południowych obrzeżach centrum Budapesztu (w lewobrzeżnej części), tuż nad brzegiem Dunaju, w pobliżu Mostu Rákóczi i ujścia odnogi Dunaju (Ráckevei-Duna) do głównego nurtu rzeki, naprzeciwko północnego cypla wyspy Czepel. Administracyjnie obszar ten należy do IX dzielnicy Budapesztu (Ferencváros). Dawniej był to teren głównie o przemysłowym charakterze, który w związku z budową stadionu został kompletnie przeobrażony i zrewitalizowany.

W otoczeniu stadionu powstały tereny rekreacyjne, łąki oraz ścieżki. Na odnowionym nabrzeżu znajdują się przystanie. Powstały też nowe wały przeciwpowodziowe, a odcinek biegnącej obok linii kolejowej został wyremontowany wraz z budową dwóch nowych wiaduktów.

Projekt obejmował również nowe obiekty treningowe (w tym dodatkową, pełnowymiarową bieżnię), które powstały na wyspie Czepel, w związku z czym wybudowano kładkę pieszo-rowerową prowadzącą na wyspę.