Stade Roi Baudouin – opis stadionu

Kiedy powstał największy stadion w Belgii?

W 1927 władze miejskie Brukseli zadecydowały o budowie reprezentacyjnego, wielofunkcyjnego stadionu na tzw. „Heysel plateau”, na północnych obrzeżach stolicy. Projekt stadionu przygotował zespół architektów pod przewodnictwem Josepha Van Necka. 4 października 1929 burmistrz Adolphe Max dokonał ceremonialnego aktu rozpoczęcia budowy. Obiekt powstał w niespełna rok czasu, a oddanie do użytku miało miejsce 23 sierpnia 1930. Nowy stadion posiadał zadaszoną trybunę główną, zlokalizowaną po stronie południowo-zachodniej, która (w przeciwieństwie do obecnej, prostej trybuny głównej, powstałej w latach 90.) była łagodnie wygięta w łuk. Z pozostałych stron bieżnię stadionu otaczały rozległe trybuny oparte na wałach ziemnych. Całkowita pojemność areny wynosiła ok. 75 000 widzów.

Pierwszymi zawodami rozegranymi na stadionie były mistrzostwa świata w kolarstwie torowym, które odbyły się w dniach 24–30 sierpnia 1930. Z tej okazji na bieżni stadionu powstał drewniany, wyprofilowany tor kolarski. Mistrzostwa świata w kolarstwie torowym rozegrano na tym stadionie również w 1935. Oficjalne uroczystości związane z otwarciem nowego stadionu miały miejsce 14 września 1930, przy okazji meczu pomiędzy Belgią i Holandią, zakończonego zwycięstwem gospodarzy 4:1 (mecz ten nie jest jednak uznawany za oficjalny). Uroczystości otwarcia stadionu wpisywały się w obchody stulecia niepodległości Belgii, a sam obiekt z tej okazji otrzymał nazwę Stade du Centenaire.

W pobliżu stadionu wkrótce powstał duży kompleks budynków wystawowych, w związku z organizacją wystawy światowej, która odbyła się w 1935. Wystawę światową (tzw. Expo) zorganizowano w tym miejscu również w 1958. Z tej okazji wybudowano wówczas m.in. charakterystyczny, wysoki na 102 m monument, tzw. Atomium, będący modelem kryształu żelaza, powiększonego 165 miliardów razy. Do czasu zadaszenia wszystkich trybun w latach 90., Atomium było doskonale widoczne z większej części stadionu i stanowiło charakterystyczny element jego krajobrazu. 20 czerwca 1937 na stadionie odbył się start prestiżowych zawodów balonowych, Pucharu Gordona Bennetta.

Jak toczyły się losy Stade du Heysel po II wojnie światowej?

Po II wojnie światowej obiekt częściej nazywany był Stade du Heysel, od tzw. Heysel plateau, na którym się znajdował. 23 maja 1948 na stadionie miała miejsce walka bokserska o tytuł mistrza Europy, w której szerzej nieznany wówczas Belg, Cyrille Delannoit, pokonał słynnego Marcela Cerdana po kontrowersyjnej decyzji sędziów. Siedem tygodni później, na gali zorganizowanej w Palais des Sports de Bruxelles, doszło do rewanżu, w którym Francuz odzyskał tytuł. W 1950 na Stade du Heysel odbyły się lekkoatletyczne mistrzostwa Europy. Na początku lat 50. na stadionie zainstalowano sztuczne oświetlenie.

W 1971 stadion wzbogacił się o tartanową bieżnię lekkoatletyczną. W 1974 zainaugurowano nowe oświetlenie, które osadzono na czterech 60-metrowych masztach. Od 1977 na stadionie odbywa się coroczny mityng lekkoatletyczny Memorial Van Damme. W latach 1978–1979 nad centralną częścią wschodniej trybuny (naprzeciwko trybuny głównej) powstał dach, a pod nim zainstalowano kolejne miejsca siedzące. Rok później na północnym łuku zainaugurowano długą na 46 m elektroniczną tablicę wyników.

Stadion od początku swego istnienia regularnie gości mecze piłkarskiej reprezentacji kraju, będąc de facto belgijskim stadionem narodowym. Od pierwszej powojennej edycji (1953/54) na stadionie rozgrywane są też niemal wszystkie finały Pucharu Belgii. Regularnie organizowane są tu również krajowe mistrzostwa lekkoatletyczne. W 1972 w Belgii zorganizowano turniej finałowy piłkarskich mistrzostw Europy. Zawody miały wówczas o wiele skromniejszą formułę, niż obecnie, a turniej odbywał się w formacie „final four”. Na Stade du Heysel rozegrane zostało finałowe spotkanie pomiędzy RFN i ZSRR (3:0). Stadion był też częstym gospodarzem meczów finałowych klubowego Pucharu Europy (1958, 1966, 1974, 1985) i Pucharu Zdobywców Pucharów (1964, 1976, 1980, 1996).

Jak doszło do tragedii na Heysel?

29 maja 1985 na Stade du Heysel miał miejsce ostatni z czterech finałów Pucharu Europy, jakie rozegrano na tym obiekcie. W spotkaniu zmierzyły się ze sobą Juventus Turyn i Liverpool FC. Kibice Juventusu zapełnili trybuny na południowym łuku, dla kibiców z Anglii przeznaczono natomiast większą część (ok. ⅔) północnego łuku. Trybuny wzdłuż boiska oraz pozostała część północnego łuku (Blok Z) przeznaczone były dla kibiców neutralnych. Dużą część biletów na sektor Z odkupili jednak fani włoskiej drużyny.

Przed rozpoczęciem spotkania doszło do zamieszek na trybunach. Kibice z Liverpoolu wdarli się na sektor Z, wszczynając bójki. W sektorze wybuchła panika i wielu kibiców rzuciło się do ucieczki. W dolnej części trybuny zapanował ścisk. Runął fragment muru i metalowe ogrodzenie, a kolejni uciekający kibice tratowali leżących na ziemi. Końcowy bilans zdarzeń to 39 ofiar śmiertelnych i ponad 600 rannych. Większość ofiar stanowili Włosi.

Pomimo tragedii, mecz, z opóźnieniem, postanowiono rozegrać. Choć w obliczu śmierci kibiców mogło się to wydawać kontrowersyjne, decyzja ta miała podłoże racjonalne, gdyż obawiano się, że odwołanie spotkania mogło doprowadzić do kolejnych zamieszek. Spotkanie zakończyło się zwycięstwem Juventusu 1:0. W 58. minucie jedyną bramkę meczu zdobył z rzutu karnego Michel Platini, po dość wątpliwej decyzji sędziego o faulu na Zbigniewie Bońku w polu karnym.

W konsekwencji zajść angielskie kluby na kilka lat zostały wykluczone z rywalizacji w europejskich pucharach. Choć bilans ofiar nie był rekordowy, to dojście do zamieszek w finale najważniejszych europejskich rozgrywek klubowych miało szeroki wydźwięk, a nazwa Heysel stała się na długi czas niemal synonimem stadionowego chuligaństwa. Wśród przyczyn katastrofy wymienia się złą organizację i dopuszczenie do zapełnienia dwóch sąsiednich sektorów przez kibiców przeciwnych drużyn oraz zbyt małą liczbę sił porządkowych, a także zły stan infrastruktury stadionu. Ostatecznie jednak główna odpowiedzialność spoczywa na angielskich kibicach, którzy wywołali zamieszki.

Jak przebudowano stadion Heysel po tragicznych wydarzeniach?

Pomimo tragicznych wydarzeń w finale Pucharu Europy, stadion nadal funkcjonował, a w pierwszych latach po tragedii nie zrobiono zbyt wiele, by poprawić stan jego infrastruktury. Dopiero 25 października 1993 podpisano porozumienie w sprawie przebudowy stadionu. Plany zostały opracowane przez architekta Boba Van Reetha. Prace rozpoczęły się we wrześniu 1994, a otwarcie zmodernizowanego obiektu miało miejsce 23 sierpnia 1995 meczem reprezentacji Belgii i Niemiec (1:2). Przebudowany stadion otrzymał imię zmarłego w 1993 króla Baldwina I (Stade Roi Baudouin).

W ramach modernizacji powstała zupełnie nowa trybuna główna (ze starej trybuny zachowano jedynie zabytkowy, centralny fragment fasady) oraz dach nad dotychczas niezadaszonymi fragmentami tarasowych trybun (głównie na łukach). Zlikwidowane zostały miejsca stojące, na których zamontowano plastikowe krzesełka. Prace pochłonęły 1,5 mld franków belgijskich. 8 maja 1996 na zmodernizowanym obiekcie rozegrano finał Pucharu Zdobywców Pucharów pomiędzy PSG i Rapidem Wiedeń. Wciąż żywa była pamięć o tragedii z 1985 i duże obawy przed organizacją tego typu wydarzeń na tym stadionie, jednak tym razem wszystko odbyło się bez incydentów.

W związku z przyznaniem w 1995 Belgii i Holandii organizacji Euro 2000, w styczniu 1997 rozpoczęła się druga faza przebudowy stadionu, a ponowne otwarcie miało miejsce 28 sierpnia 1998. W ramach drugiej fazy nadbudowano drugie piętro do tarasowych trybun, które zyskały też spójny, jednolity dach. W ramach Euro 2000 na brukselskim obiekcie rozegrano trzy mecze fazy grupowej, jeden ćwierćfinał oraz jeden półfinał, odbyła się na nim też ceremonia otwarcia turnieju.

Czy Stade Roi Baudouin doczeka się swojego następcy?

W 2012 pod dachem na północnym łuku zamontowano telebim. W drugiej dekadzie XXI wieku dużo mówiło się o gruntownej modernizacji stadionu bądź budowie nowego obiektu, mającego go zastąpić. We wrześniu 2014 Bruksela została ogłoszona jednym z miast-gospodarzy mającego odbyć się na całym kontynencie europejskim Euro 2020 i budowa nowego obiektu wydawała się niemal pewna. Powstała wówczas koncepcja nowego, typowo piłkarskiego stadionu narodowego na ponad 60 000 widzów o roboczej nazwie Eurostadion, który miał zostać wybudowany w niedużej odległości od Stade Roi Baudouin. Opóźnienia w realizacji projektu spowodowały jednak odebranie w grudniu 2017 Brukseli roli jednego z gospodarzy turnieju i nowy stadion ostatecznie nie powstał.

Jakie inne wydarzenia gościł Stade Roi Baudouin?

Stadion w swej historii gościł wiele różnych wydarzeń, m.in. zawody motocyklowe, pokazy gimnastyczne, mecze rugby, czy finisze etapów Tour de France. Z obiektu okresowo korzystały lokalne kluby piłkarskie. Na arenie odbywały się liczne koncerty (występowali tu Madonna, U2, Céline Dion, Robbie Williams, Bruce Springsteen i inni wykonawcy) czy jubileuszowe obchody panowania króla Baldwina I.

Jak wygląda Stade Roi Baudouin?

Stadion wyposażony jest w bieżnię lekkoatletyczną, którą ze wszystkich stron otaczają trybuny. Główna trybuna, położona po stronie południowo-zachodniej, wyraźnie odseparowana jest jednak od pozostałej części; jest ona też nieco niższa. Trybuny są dwupiętrowe, ze znacznie rozleglejszą dolną kondygnacją. Wszystkie trybuny są zadaszone i wyposażone w miejsca siedzące. Pod dachem, na północnym łuku, umieszczony jest telebim. Oświetlenie o natężeniu 1500 lx zapewniają cztery wysokie maszty, wspomagane przez reflektory zamontowane w zadaszeniu. Z pojemnością 50 093 widzów jest to największy stadion w Belgii.

W otoczeniu stadionu znajduje się kilka boisk treningowych, w tym tzw. „Petit Heysel” z trybunami na 8000 widzów. Obiekt położony jest na północnych obrzeżach Brukseli, na tzw. „Heysel plateau”, w pobliżu m.in. kompleksu wystawowego, monumentu Atomium i parku miniatur Mini-Europe. Stadion mieści się w okolicy zjazdów z autostrady A12 oraz autostradowej obwodnicy Brukseli, dojazd do niego jest możliwy także za pomocą transportu publicznego, w jego bezpośrednim sąsiedztwie znajdują się m.in. dwie stacje metra.