Estadio Azteca – opis stadionu

Jak w skrócie przedstawia się Estadio Azteca?

Estadio Azteca to największy i najważniejszy stadion w Meksyku, pełniący faktycznie rolę stadionu narodowego, chociaż znajduje się w prywatnych rękach. Stadion został zainaugurowany w 1966 i od momentu powstania nie zmieniał się znacząco. W trakcie jego budowy natknięto się na szczątki mamuta, a już po otwarciu był w stanie przetrwać trzęsienia ziemi i miał udział w popularyzacji tzw. „meksykańskiej fali”.

Obiekt dawniej mógł pomieścić ponad 100 tys. widzów, po zmianach w 2016 pojemność została ograniczona do ok. 83 tys. osób, co nadal pozwala zaliczać go do grona największych stadionów piłkarskich na świecie. Dzięki wysokiej pojemności, na Estadio Azteca często bite były rekordy frekwencji w różnych zawodach sportowych.

Choć w roli gospodarza na Estadio Azteca występowało wiele klubów, jedynym stałym gospodarzem od samego początku aż do dziś jest Club América. Poza tym regularnie grywa tu również reprezentacja Meksyku. Obiekt miał okazję gościć nadzwyczajną ilość ważnych imprez międzynarodowych, dzięki czemu zyskał globalną rozpoznawalność i zalicza się do najsłynniejszych stadionów na świecie.

Największą sławę przyniosły mu dwa mundiale, które odbyły się w Meksyku w latach 1970 i 1986. Na Estadio Azteca rozgrywano m.in. mecze otwarcia oraz finały, a Puchar Świata zdobywali tu Pelé i Maradona, dwaj piłkarze uznawani za jednych z najwybitniejszych w swoich czasach. Zwłaszcza wyczyny Diego Maradony na wypełnionym po brzegi Estadio Azteca i jego „Ręka Boga” oraz „Gol Stulecia” przeszły do annałów historii futbolu.

W 2026 gospodarzami mistrzostw świata będą Meksyk, Stany Zjednoczone oraz Kanada. Na Estadio Azteca po raz trzeci rozegrane zostaną mecze mundialu, choć tym razem wielki finał ma się już odbyć gdzie indziej.

Jak doszło do powstania Estadio Azteca?

W 1956 w Meksyku odbyły się mistrzostwa panamerykańskie w piłce nożnej. Spotkania turnieju rozegrano na największym stadionie w kraju, Estadio Olímpico Universitario, jednak mimo to dla wielu kibiców brakowało biletów, a mecze zdecydowano się transmitować w telewizji.

Sukces zawodów zwrócił uwagę Emilio Azcárraga Milmo, syna Emilio Azcárraga Vidaurrety, właściciela sieci telewizyjnej Telesistema Mexicano (późniejsza Televisa). Azcárraga dostrzegł potencjał w futbolu i postanowił w niego zainwestować, a w 1959 stał się właścicielem Club América, najpopularniejszego klubu piłkarskiego w stolicy Meksyku.

Na początku 1961 Azcárraga na stanowisku prezydenta Club América zatrudnił Guillermo Cañedo de la Bárcenę, który od 1960 pełnił także funkcję prezydenta meksykańskiej federacji piłkarskiej. Pod wpływem Cañedo, Azcárraga podjął decyzję o budowie nowego stadionu dla Club América (który dotychczas występował na Estadio Olímpico Universitario).

Nowy stadion miał się stać jednym z największych na świecie i przy okazji miał również pomóc Meksykowi w otrzymaniu organizacji mundialu. Przeprowadzenie tak ogromnej inwestycji wymagało jednak partnerów, dlatego Azcárraga połączył siły z właścicielami klubów Atlante i Necaxa, które miały stać się współgospodarzami nowej areny.

W ten sposób powstała spółka Fútbol del Distrito Federal, S.A de C.V., mająca zająć się przeprowadzeniem inwestycji. Jej prezesem został Azcárraga.

Kto zaprojektował Estadio Azteca?

W celu budowy stadionu przeprowadzono konkurs architektoniczny. Złożono w nim trzy oferty, które przedstawili architekci Pedro Ramírez Vázquez (wspólnie z Rafaelem Mijaresem Alcérreca), Félix Candela i Enrique de la Mora.

Projekt Enrique de la Mora odrzucono najwcześniej, a zwycięska okazała się koncepcja Pedro Ramíreza Vázqueza, której główna przewaga nad wizją Félixa Candeli polegała na braku podpór podtrzymujących dach od wewnątrz. Decyzję jury ogłoszono 3 lipca 1961.

W pierwotnej wersji projektu stadion miał być bardziej prostokątny, z trybunami ciągnącymi się równolegle wzdłuż linii końcowych boiska i zaokrąglonymi jedynie w narożnikach. Później zdecydowano się jednak na bardziej owalny, wyprofilowany wariant, mający zapewnić możliwie jak najlepszy widok z każdego miejsca na stadionie.

Jak pozyskano teren pod budowę Estadio Azteca?

Istotnym aspektem był również wybór terenu pod budowę stadionu. Spośród wielu lokalizacji w obrębie stołecznej aglomeracji wybór padł na działkę położoną w Santa Úrsula, 16 km na południe od centrum miasta.

Atutem tej działki była niska cena i stosunkowo dobre skomunikowanie z centrum. Jak się później okazało, miała ona też liczne wady, jak wysoki poziom wód gruntowych czy skaliste podłoże będące pozostałością po wybuchu wulkanu Xitle.

Właściciel terenu zachował dla siebie fragment działki, który później okazał się bardzo istotny, gdyż miała się na nim znajdować główna esplanada przed stadionem. Kiedy zdano sobie sprawę, że ten teren będzie bardzo potrzebny, starano się go wykupić, ale właściciel był świadom jego komercyjnego potencjału i odmawiał sprzedaży.

Wówczas do akcji wkroczyły władze na czele z regentem Departamentu Dystryktu Federalnego (de facto burmistrzem miasta Meksyk) Ernesto P. Uruchurtu, które dokonały wywłaszczenia terenu, a także eksmisji mieszkających tam ponad 3 tys. osób i wyburzenia istniejących budynków. Kontrowersyjna decyzja o wywłaszczeniu i eksmisji doprowadziła do protestów, które wpłynęły później na rezygnację Uruchurtu ze stanowiska.

Skąd wzięła się nazwa Estadio Azteca?

Nazwę planowanego stadionu postanowiono wyłonić na drodze ogólnokrajowego konkursu, zorganizowanego przez meksykańską pocztę. Propozycje wysyłane były listami, a nazwa która padała najczęściej miała stać się nazwą stadionu.

W ten sposób przyjęto nazwę Estadio Azteca, nawiązującą do azteckiego dziedzictwa Meksyku. Pierwsza osoba, która nadesłała propozycję z tą nazwą otrzymała prawo do nieodpłatnego korzystania z dwóch miejsc na stadionie na okres 99 lat.

W styczniu 1997 zmarł Guillermo Cañedo de la Bárcena, długoletni prezydent Club América i meksykańskiej federacji piłkarskiej, a także prominentny działacz FIFA, który miał zasługi dla powstania Estadio Azteca. Wkrótce po śmierci Cañedo, właściciel stadionu, Grupo Televisa, podjął decyzję o nazwaniu obiektu jego imieniem (Estadio Guillermo Cañedo).

Pomimo niewątpliwych zasług Cañedo, nazwa słabo się przyjęła, a w powszechnym użyciu nadal pozostawało Estadio Azteca, dlatego Grupo Televisa wkrótce wycofało się z decyzji o nadaniu patrona.

Stadion potocznie znany jest również jako Coloso de Santa Úrsula (Kolos z Santa Úrsula), w nawiązaniu do jego monumentalnych rozmiarów oraz nazwy okolicy, w której się znajduje.

Kiedy wybudowano Estadio Azteca?

Budowę Estadio Azteca zainicjowano w sierpniu 1962. Prace rozpoczęto od wysadzania skalistego podłoża, które powstało w wyniku erupcji wulkanu Xitle prawdopodobnie ok. III w. n.e. Początkowe plany zakładały zakończenie prac w listopadzie 1964. Koszt inwestycji miał wynieść poniżej 100 mln pesos.

Budowa napotkała jednak na trudności, a jedną z nich był wysoki poziom wód gruntowych, który uniemożliwił wykopanie zbyt głębokiej niecki. W związku z tym większa część trybun niż zakładano musiała powstać w oparciu o nadziemną, żelbetową konstrukcję, co znacznie podniosło koszty.

Innym problemem była kwestia własności gruntu w okolicy stadionu, na którym miała znaleźć się główna esplanada. Teren pozyskano dopiero przez siłowe wywłaszczenie i eksmisję mieszkańców. W trakcie inwestycji zmieniono także projekt stadionu, nadając mu bardziej owalny kształt, co stanowiło większe wyzwanie dla architektów i budowniczych.

Koszt inwestycji ostatecznie wyniósł ponad 200 mln pesos. Dużą cześć z tej kwoty udało się pokryć dzięki sprzedaży prywatnych lóż, które właściciele wykupywali na okres 99 lat. W trakcie budowy stadionu zginęło prawdopodobnie 12 robotników. Podczas prac natknięto się także na szczątki mamuta.

Kiedy zainaugurowano Estadio Azteca?

Uroczyste otwarcie nowego stadionu miało miejsce 29 maja 1966. Na inaugurację Club América rozegrał towarzyskie spotkanie z włoskim Torino FC, które zakończyło się remisem 2:2. Gośćmi ceremonii byli m.in. prezydent Meksyku, Gustavo Díaz Ordaz, prezydent FIFA, Stanley Rous oraz prezydenci trzech rezydujących klubów (Club América, Atlante i Necaxa).

Prezydent kraju zdecydował się przybyć na ceremonię samochodem, przez co spóźnił się o ponad godzinę, co opóźniło całą inaugurację. Kiedy wreszcie pojawił się na stadionie, został wygwizdany przez zniecierpliwiony tłum.

W ciągu kilku następnych dni rozegrano serię kolejnych inauguracyjnych spotkań towarzyskich z udziałem klubów-gospodarzy oraz zaproszonych drużyn z Europy (Torino FC i Valencia CF). 17 lipca 1966 na stadionie miało miejsce pierwsze ważniejsze wydarzenie sportowe: finał Copa México (Club León Club – Deportivo Guadalajara 2:1).

W momencie otwarcia stadion nie posiadał dachu. Budowa zadaszenia zajęła jeszcze nieco ponad rok.

Jakie modernizacje przechodził Estadio Azteca?

Stadion przeszedł pierwszą większą modernizację przed Mistrzostwami Świata 1986. Obiekt przystosowano wówczas do wymagań FIFA, zwiększono ilość miejsc dla widzów i dodano nowe loże VIP oraz miejsca dla dziennikarzy.

Przed wizytą Jana Pawła II w 1999 na stadionie zamontowano dwa telebimy, które były wówczas największe na świecie. W 2015 telebimy wymieniono na nowe, w technologii LED.

W XXI wieku stadion przechodził szereg modernizacji, które obejmowały m.in. remont szatni, instalację nowych krzesełek, zwiększenie ilości lóż, poprawę oświetlenia czy wymianę systemu nagłośnienia. W 2016 pojemność stadionu zredukowano znacznie poniżej 100 tys. widzów, do poziomu ok. 83 tys. osób.

Pomimo różnych modyfikacji, Estadio Azteca od momentu powstania zasadniczo nie zmienił swojej formy i do dziś zachował oryginalny wygląd.

Jak Estadio Azteca zostanie zmodernizowany przed Mistrzostwami Świata 2026?

W połowie 2024 rozpoczęła się modernizacja stadionu w związku z przygotowaniami do organizacji mundialu w 2026. Prace mają potrwać ok. pół roku i zakończyć pod koniec 2025. W tym czasie obiekt będzie wyłączony z użytkowania. Jest to największa modernizacja, jaką dotychczas przechodził Estadio Azteca.

Prace mają objąć m.in. reorganizację części lóż, przebudowę fragmentów dolnych partii trybun oraz zwiększenie liczby miejsc dla widzów do ponad 90 tys. Na zewnątrz żelbetowe belki i filary zostaną wzbogacone o bandy LED, które uatrakcyjnią wygląd stadionu i umożliwią tworzenie barwnych choreografii.

Jakie wydarzenia odbywają się na Estadio Azteca?

Estadio Azteca jako największy stadion w Meksyku naturalnie przyciąga szereg dużych imprez, nie tylko sportowych, ale także kulturalnych czy religijnych. Do najważniejszych wydarzeń, jakie miały miejsce na stadionie należy zaliczyć piłkarskie mistrzostwa świata, które odbywały się w latach 1970 i 1986.

Jakie były najważniejsze wydarzenia sportowe, które odbyły się na Estadio Azteca?

Mistrzostwa Świata 1970

Jednym z głównych celów Emilio Azcárragi i Guillermo Cañedo, głównych inicjatorów budowy Estadio Azteca, było przyciągnięcie do Meksyku organizacji piłkarskich mistrzostw świata.

8 października 1964, na 34. Kongresie FIFA w Tokio, Meksyk został wybrany na gospodarza Mistrzostw Świata 1970, pokonując głównego rywala, Argentynę. Na działaczach FIFA duże wrażenie zrobił model nowego Estadio Azteca, który Cañedo zaprezentował w trakcie kongresu. Estadio Azteca był najważniejszą areną tej imprezy, goszcząc m.in. mecz otwarcia i finał.

Igrzyska Olimpijskie 1968

Jeszcze zanim odbyły się Mistrzostwa Świata 1970, w Meksyku miało miejsce inne ogromne wydarzenie sportowe: Igrzyska Olimpijskie 1968. Na Estadio Azteca rozegrano wówczas część spotkań (w tym finał) olimpijskiego turnieju piłkarskiego.

Mistrzostwa Świata 1986

Gospodarzem Mistrzostw Świata 1986 pierwotnie miała być Kolumbia, jednak w 1982 kraj ten wycofał się z organizacji turnieju ponieważ nie był w stanie spełnić wymogów stawianych organizatorowi. W tej sytuacji 20 maja 1983 nowym gospodarzem mundialu ogłoszono Meksyk, który został pierwszym krajem w którym mundial miał się odbyć po raz drugi i to w stosunkowo niedużym odstępie czasu.

Główną areną turnieju ponownie stał się monumentalny Estadio Azteca. Jest to pierwszy i jak dotąd jedyny stadion na świecie, na którym finał mundialu rozegrany został dwa razy, uwzględniając fakt, że podczas mundialu w 1950 nie rozgrywano finału, a mecz decydujący o mistrzostwie, który odbył się na Maracanie i często określany jest jako finał, de facto był spotkaniem ostatniej kolejki fazy grupowej.

Mistrzostwa Świata 2026

13 czerwca 2018, podczas 68. Kongresu FIFA w Moskwie, na gospodarza Mistrzostw Świata 2026 wybrano wspólną kandydaturę Meksyku, Stanów Zjednoczonych i Kanady. Jedną z aren tych mistrzostw ma być Estadio Azteca, dla którego będzie to już trzeci mundial. Chociaż tym razem rozegranie finału zaplanowano gdzie indziej (na MetLife Stadium w aglomeracji Nowego Jorku), Estadio Azteca po raz trzeci ma organizować mecz otwarcia.

Jakie inne zawody piłkarskie z udziałem reprezentacji narodowych miały miejsce na Estadio Azteca?

Poza mundialami i turniejem olimpijskim Estadio Azteca na przestrzeni lat gościł nadzwyczajną ilość innych istotnych zawodów piłkarskich, m.in. mistrzostwa (1977) i Złoty Puchar CONCACAF (1993, 2003), Puchar Konfederacji (1999), mistrzostwa świata do lat 20 (1983) i do lat 17 (2011) czy nieoficjalne mistrzostwa świata kobiet (1971).

W przypadku większości międzynarodowych zawodów piłkarskich, których mecze odbywały się na Estadio Azteca, obiekt ten był także areną finału.

W 1975 Estadio Azteca był areną ceremonii otwarcia i zamknięcia, a także części spotkań turnieju piłkarskiego podczas VII Igrzysk Panamerykańskich. Ciekawostką jest, że w finale, w którym na Estadio Azteca grały ze sobą reprezentacje Meksyku i Brazylii, w trakcie dogrywki doszło do awarii prądu i mecz nie mógł być kontynuowany. Spotkanie zamierzano powtórzyć cztery dni później, jednak ponieważ reprezentacja Brazylii miała wcześniej zaplanowany powrót, ostatecznie złote medale przyznano obu drużynom.

W czerwcu 1969 w eliminacjach do mistrzostw świata grały ze sobą reprezentacje Salwadoru i Hondurasu. Ponieważ w pierwszym meczu zwyciężył Honduras, a w drugim górą był Salwador, rozegrano dodatkowy mecz na neutralnym terenie, który decydował o awansie do kolejnej rundy.

Spotkanie odbyło się 27 czerwca 1969 na Estadio Azteca i zakończyło wygraną Salwadoru 3:2 (po dogrywce). Mecze te uznawane są za jedną z przyczyn krótkotrwałego konfliktu zbrojnego pomiędzy Salwadorem i Hondurasem, do którego doszło w lipcu 1969 (tzw. wojna futbolowa).

Jakie znaczenie Estadio Azteca ma dla reprezentacji Meksyku?

Stadion służy również reprezentacji Meksyku jako główny obiekt, na którym zazwyczaj rozgrywa ona swoje spotkania, przez co de facto pełni on rolę stadionu narodowego. Reprezentacja osiągnęła na tym obiekcie swój największy sukces, jakim było zwycięstwo w Pucharze Konfederacji w 1999. El Tri wygrywali tutaj również mistrzostwa CONCACAF (1977) i Złoty Puchar CONCACAF (1993, 2003).

Podczas mundialu w 1986 reprezentacja Meksyku wygrała na Estadio Azteca mecz ⅛ finału (2:0 z Bułgarią), jedyny raz w historii kwalifikując się do ćwierćfinału mistrzostw świata.

Jakie kluby występują na Estadio Azteca?

Gospodarzem stadionu początkowo były trzy kluby piłkarskie: Club América, którego właściciel był głównym inicjatorem budowy obiektu, a także Necaxa i Atlante, które weszły w partnerstwo z Club América.

Necaxa (w latach 1971–1982 jako Atlético Español) opuściła Estadio Azteca po przeprowadzce do Aguascalientes w 2003. Atlante wyprowadziło się już w 1983, przenosząc się na swój dawny obiekt (Estadio de la Ciudad de los Deportes), choć później okresowo klub ten powracał jeszcze na Estadio Azteca.

Z obiektu okresami korzystały też inne kluby, jak Pumas UNAM i Cruz Azul. Estadio Azteca nieraz służy także meksykańskim drużynom do rozgrywania spotkań w rozgrywkach międzynarodowych (w tym celu korzystał z niego nawet zespół z odległej Guadalajary).

Jedyną drużyną, która nieprzerwanie rozgrywa tu swoje mecze od 1966 jest Club América. Jest to jeden z klubów-założycieli ligi meksykańskiej, a także najbardziej utytułowany i jeden z najbardziej popularnych klubów piłkarskich w Meksyku.

Jakie rozgrywki klubowe odbywają się na Estadio Azteca?

Obiekt był świadkiem wielu istotnych spotkań w ramach rozgrywek klubowych, zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. Odbywały się tu m.in. finały krajowych rozgrywek ligowych i Copa México, jak również mecze o Copa Interamericana oraz finały Pucharu Mistrzów CONCACAF i Copa Libertadores.

Jakie inne zawody sportowe odbywają się na Estadio Azteca?

Futbol amerykański

Na Estadio Azteca okazyjnie rozgrywane są mecze futbolu amerykańskiego z udziałem drużyn NFL. 2 października 2005 na stadionie odbyło się pierwsze w historii spotkanie sezonu zasadniczego ligi NFL, rozegrane poza Stanami Zjednoczonymi (San Francisco 49ers – Arizona Cardinals 14–31), na którym w dodatku ustanowiono rekord frekwencji sezonu zasadniczego (103 467 widzów) – pobity niecałe cztery lata później, 20 września 2009, przy okazji pierwszego meczu NFL na nowym AT&T Stadium.

Mecz ten uznawany jest za prekursora późniejszego NFL International Series, serii spotkań rozgrywanych w ramach rozgrywek NFL poza Stanami Zjednoczonymi (niektóre mecze NFL International Series mają także miejsce na Estadio Azteca).

Boks

Estadio Azteca był także sceną prestiżowych gal bokserskich. 20 lutego 1993 odbył się tutaj pojedynek pomiędzy Meksykaninem Julio Césarem Chávezem i Amerykaninem Gregiem Haugenem (wygrany przez Cháveza przez techniczny nokaut w 5. rundzie), którego stawką był tytuł mistrza świata w kategorii junior półśredniej federacji WBC.

Pojedynek zgromadził na stadionie 132 274 widzów, co jest rekordem świata we frekwencji na gali bokserskiej, biorąc pod uwagę zawody na które sprzedawano bilety – większą publikę (135 132 widzów) zebrał tylko pojedynek Tony Zale kontra Billy Pryor 16 sierpnia 1941 w Milwaukee, na który wstęp był wolny.

Jakie wydarzenia pozasportowe mają miejsce na Estadio Azteca?

Na Estadio Azteca organizuje się również szereg wydarzeń pozasportowych, o profilu kulturalnym, politycznym czy religijnym.

Koncerty

Stadion gościł wiele dużych koncertów znanych artystów muzycznych. Jedną z pierwszych gwiazd światowego formatu, które zawitały na Estadio Azteca był Michael Jackson, który w serii pięciu spektakularnych koncertów na przełomie października i listopada 1993, odbywających się w ramach światowej trasy Dangerous World Tour, zebrał łącznie nadzwyczajną liczbę 550 tys. widzów.

Koncert ten uznawany jest za przełomowy, po którym zagraniczne gwiazdy zaczęły coraz częściej przyjeżdżać do Meksyku. W późniejszym czasie na Estadio Azteca występowali m.in. Gloria Estefan, Luis Miguel, U2, Paul McCartney i Shakira, choć żaden z koncertów nie przebił już frekwencją wyniku Michaela Jacksona.

Wydarzenia religijne

Ogromne tłumy na Estadio Azteca zebrał także papież Jan Paweł II, który 25 stycznia 1999 odprawił na stadionie mszę świętą. Obiekt gościł też zebrania Świadków Jehowy i inne wydarzenia religijne. 30 listopada 2014 publiczna ceremonia pogrzebowa popularnego komika Chespirito zgromadziła na stadionie 40 tys. osób.

Jakie frekwencje notowane są na Estadio Azteca?

Jako jeden z największych stadionów piłkarskich na świecie, aktywnie wykorzystywany do wielu prestiżowych zawodów, Estadio Azteca często notował bardzo wysokie frekwencje, dawniej przekraczające nawet 100 tys. widzów, które w wielu przypadkach biły rekordy rozmaitych rozgrywek.

Na stadionie osiągano rekordowe liczby widzów m.in. na meczu turnieju olimpijskiego w piłce nożnej, Pucharu Konfederacji, mistrzostw świata do lat 17, Złotego Pucharu CONCACAF, a także Copa Libertadores, Copa Sudamericana czy Pucharu Mistrzów CONCACAF.

Na Estadio Azteca notowano również jedne z najwyższych na świecie frekwencji na meczach piłkarskich mistrzostw świata, spotkaniach futbolu amerykańskiego oraz w pojedynku bokserskim.

Jakie wydarzenia, które miały miejsce na Estadio Azteca, szczególnie zapadły w pamięć?

Już sam fakt, że Estadio Azteca jest jednym z największych stadionów piłkarskich na świecie, znajduje się w stolicy Meksyku, występuje na nim reprezentacja kraju oraz jeden z najbardziej utytułowanych i popularnych klubów w kraju, Club América, sprawia, że obiekt jest niezwykle ważny dla meksykańskiego futbolu.

Stadion wybija się jednak ponad przeciętność, a jego światową sławę stworzyły przede wszystkim dwa mundiale, które rozegrano w latach 1970 i 1986. Emocjonujące spektakle, meksykańska fala oraz wielcy bohaterowie na czele z Pelé i Maradoną, których legendy łączą się z historią Estadio Azteca, zapadły w pamięć kibiców na długo.

Mistrzostwa Świata 1970: Wielki Pelé i Mecz Stulecia

W mistrzostwach w 1970 bezsprzecznie triumfowała reprezentacja Brazylii, która wygrała na tym turnieju (a także w poprzedzających go eliminacjach) wszystkie spotkania. Zespół Canarinhos z Pelé, Gérsonem, Carlosem Alberto, Jairzinho, Rivellino czy Tostão w składzie uważany jest przez niektórych za najlepszą drużynę wszech czasów.

Do historii na tym turnieju przeszedł legendarny napastnik Brazylii, Pelé, który triumfował w mistrzostwach świata po raz trzeci, dokonując tego jako jedyny piłkarz w historii (wyczyn ten niejako powtórzył później inny Brazylijczyk, Mário Zagallo, choć zdobył on dwa tytuły jako piłkarz i jeden jako trener). Jednym z najczęściej przywoływanych obrazów z tych mistrzostw jest zdjęcie Pelégo cieszącego się po wygranym finale na Estadio Azteca.

Szczególną uwagę podczas mundialu w 1970 zwróciło także, rozegrane na Estadio Azteca, spotkanie półfinałowe Włochy – RFN, które określono później mianem „Meczu Stulecia”.

Spotkanie dobrze rozpoczęli Włosi, którzy wyszli na prowadzenie już w 8. minucie po strzale Roberto Boninsegny. Pomimo wielu sytuacji, Niemcom nie udało się wyrównać aż do doliczonego czasu gry, kiedy swojego jedynego gola w historii występów w kadrze narodowej strzelił Karl-Heinz Schnellinger.

W drugiej połowie meczu poważnego urazu doznał Franz Beckenbauer, który po jednym z fauli miał wybity bark. Ponieważ Niemcy wykorzystali już wszystkie zmiany, grał on dalej, a w przerwie przed dogrywką lekarze zabandażowali mu ramię. W dogrywce padło aż pięć bramek, a górą ostatecznie byli Włosi, którzy wygrali 4:3.

Mistrzostwa Świata 1986: Meksykańska fala oraz Maradona, czyli Ręka Boga i Gol Stulecia

Dzięki wycofaniu się Kolumbii z organizacji mundialu w 1986, Meksyk otrzymał możliwość goszczenia tej imprezy po raz drugi w historii i to w stosunkowo niedużym odstępie czasu, a Estadio Azteca ponownie znalazł się w centrum wydarzeń, skupiając uwagę całego świata.

Mundial w 1986 przyniósł popularyzację specyficznego rodzaju dopingu, czyli „fali”, która pojawiła się na meksykańskich stadionach, w tym na Estadio Azteca już podczas ceremonii otwarcia. Chociaż doping ten powstał wcześniej w Stanach Zjednoczonych, to właśnie transmisje telewizyjne z Meksyku obiegły cały świat i spopularyzowały falę, która dzięki temu w wielu krajach znana jest jako „meksykańska fala”.

Absolutną gwiazdą turnieju był Diego Maradona, kapitan reprezentacji Argentyny, która sięgnęła po złoto. Do historii przeszło ćwierćfinałowe spotkanie przeciwko Anglikom, które było prawdziwym popisem Maradony, choć nie obyło się też bez wielkiej kontrowersji.

Do przerwy był bezbramkowy remis, jednak w 51. minucie Argentyna wyszła na prowadzenie. Gola zdobył Maradona, który ubiegł angielskiego bramkarza w walce o górną piłkę… zagraniem ręką. Wściekli Anglicy protestowali u sędziego, jednak ten ręki nie widział i gola uznał.

Po meczu Maradona stwierdził, że bramka trochę została zdobyta głową, a trochę ręką Boga, stąd ten gol przeszedł do historii jako „Ręka Boga”. Dopiero po latach piłkarz przyznał się do strzelenia gola ręką, choć usprawiedliwiał też całą sytuację jako pewnego rodzaju zemstę za wojnę o Falklandy.

O ile pierwszy gol wzbudził sporo kontrowersji, to druga bramka, zdobyta cztery minuty później, była już pokazem wielkiego kunsztu argentyńskiego zawodnika. Maradona otrzymał piłkę na własnej połowie i po uwolnieniu się spod opieki dwóch Anglików podążył w kierunku bramki, mijając po drodze jak tyczki kolejnych przeciwników, w tym bramkarza, po czym skierował piłkę do siatki.

68-metrowy rajd Maradony zyskał miano „Gola Stulecia” i uznawany jest za jednego z najpiękniejszych goli w historii futbolu. W końcówce spotkania Gary Lineker zdobył bramkę kontaktową, ale mecz ostatecznie zakończył się zwycięstwem Argentyny 2:1.

Choć Maradona był gwiazdą już wcześniej, emocjonujący ćwierćfinał z Anglikami na wypełnionym po brzegi Estadio Azteca oraz dalsza droga Argentyny po złoto, wzniosła sławę piłkarza na niebotyczny poziom i stanowi część legendy wielkiego zawodnika, który zaprezentował wówczas całemu światu swoje nieprzeciętne umiejętności, ale też odznaczył się odrobiną boiskowego cwaniactwa.

Czym charakteryzuje się Estadio Azteca?

Estadio Azteca to obiekt typowo piłkarski. Jego trybuny dzielą się na dwie kondygnacje, które przedzielone są pasem balkonów z lożami. Stadion częściowo wkopany jest w ziemię: boisko znajduje się 9,5 m poniżej poziomu gruntu, a dolne piętro widowni opiera się o skarpy. Miejsca dla widzów w większości przykryte są zadaszeniem, a na krawędzi dachu umieszczone są reflektory oświetleniowe.

Trybuny Estadio Azteca mają owalny, łagodnie wyprofilowany kształt, który zapewnia komfort i optymalną widoczność z każdego miejsca na stadionie. Trybuny wyposażone są w kolorowe, plastikowe krzesełka, z dużą ilością reklam, a od boiska widownię oddziela rów. Na trybunach za bramkami znajdują się dwa telebimy. Obiekt posiada miejsca dla osób poruszających się na wózkach.

Jedno z miejsc na trybunach Estadio Azteca zastąpione jest rzeźbą Ignacio Villanuevy, znanego bardziej jako Nachito. Rzeźba powstała w wyniku konkursu przeprowadzonego w 2001 w celu uhonorowania najbardziej oddanego fana Club América. Nachito wygrał po tym, jak przedstawił jury pudełko pełne biletów meczowych z ostatnich 10 lat.

Stadion można zwiedzać w ramach wycieczek z przewodnikiem, które dostępne są 7 dni w tygodniu.

Jaka jest pojemność Estadio Azteca?

Pojemność stadionu początkowo wynosiła 105 tys. widzów, później jeszcze wzrastała, osiągając w szczytowym momencie, przed mundialem w 1986, liczbę 115 tys. Później stopniowo ją ograniczano, a modernizacja z 2016, kiedy poszerzono przejścia, zwiększono komfort kibiców i dodano nowe miejsca VIP, zmniejszyła ją znacznie poniżej poziomu 100 tys., do ok. 83 tys. widzów.

Nawet pomimo redukcji pojemności, stadion wciąż znajduje się w czołówce największych stadionów piłkarskich na świecie.

Jak Estadio Azteca wygląda z zewnątrz?

Z zewnątrz widoczna jest nieosłonięta, żelbetowa konstrukcja trybun wraz z 66 lekko pochylonymi kolumnami, wygiętymi na zewnątrz w górnej części. Stadion i jego otoczenie wzbogacają tablice pamiątkowe oraz murale.

Obiekt swym wyglądem może przypominać wulkan. Bardziej metaforycznie, ze względu na swój monumentalizm, może też być postrzegany, jako nowy, współczesny Templo Mayor. Stadion, zwłaszcza z zewnątrz, posiada jednak dość surową, funkcjonalną formę.

Czy Estadio Azteca może przetrwać trzęsienie ziemi?

Ponieważ Estadio Azteca znajduje się na obszarze aktywnym sejsmicznie, jego architekci zadbali o zminimalizowanie skutków ewentualnych trzęsień ziemi. W tym celu trybuny stadionu podzielone są na cztery części, pomiędzy którymi, w narożnikach, znajdują się wąskie przerwy w żelbetowej konstrukcji.

Estadio Azteca do tej pory bez szwanku przetrwał już dwa duże trzęsienia ziemi, które miały miejsce w latach 1985 i 2017.

Jak wygląda otoczenie Estadio Azteca?

Na głównej esplanadzie, przed wschodnią trybuną stoi stalowa, wysoka na 25,8 m rzeźba „El Sol Rojo” („Czerwone Słońce”) autorstwa słynnego amerykańskiego artysty abstrakcyjnego, Alexandra Caldera. Jest to jedna z serii rzeźb, które powstały by przyozdobić obiekty olimpijskie przed igrzyskami w 1968.

Przed główną esplanadą znajduje się stacja szybkiej kolei miejskiej. Po drugiej stronie, za zachodnią trybuną stadionu mieszczą się parkingi, których w otoczeniu areny jest ponad 5 tys. Stadion położony jest 16 km na południe od centrum aglomeracji miasta Meksyk, w okolicy zwanej Santa Úrsula, będącej częścią dzielnicy Coyoacán.

Do kogo należy Estadio Azteca?

Stadion powstał z inicjatywy Emilio Azcárraga Milmo, późniejszego właściciela spółki medialnej Televisa (wówczas Telesistema Mexicano), stąd właścicielem stadionu jest Grupo Televisa. Na początku 2024 z Grupo Televisa wyodrębniono firmę Grupo Ollamani, pod której opieką znalazł się m.in. Estadio Azteca.