Mâs Monumental – opis stadionu

Jak w skrócie przedstawia się Estadio Monumental?

Estadio Monumental (komercyjnie Mâs Monumental), jak sama nazwa wskazuje, odznacza się dużymi rozmiarami. Jest to nie tylko największy stadion w Argentynie, ale – po ostatniej rozbudowie – również w całej Ameryce Południowej.

Stadion należy do River Plate, klubu z największą liczbą zdobytych mistrzostw Argentyny i jednego z największych na świecie pod względem liczby członków. Podczas spotkań River Plate obiekt regularnie zapełnia się kibicami, którzy tworzą gorącą atmosferę. Ogromną uwagę przyciągają zwłaszcza słynne derby z Boca Juniors (tzw. Superclásico).

Obiekt, choć posiada owalny kształt, jest typowo piłkarski: starsze pierścienie trybun uzupełnione są przez najnowsze, dolne sektory, które wybudowano tuż przy boisku. Stadion znajduje się w północnej części Buenos Aires, niedaleko brzegów Río de la Plata oraz międzynarodowego lotniska (stąd częstym widokiem są lecące w pobliżu samoloty).

Stadion zainaugurowano w maju 1938, początkowo bez północnej trybuny. Dolne piętro brakującej trybuny wybudowano w 1958 dzięki pieniądzom ze sprzedaży najlepszego strzelca drużyny do Juventusu, a górne piętro powstało przed mundialem w 1978. W latach 2020–2024 zlikwidowano bieżnię lekkoatletyczną, a jej miejsce zajęły dodatkowe, dolne partie widowni.

Regularnie gra tu reprezentacja Argentyny, a poza tym stadion gościł liczne zawody międzynarodowe, jak mecze Copa América czy pierwsze igrzyska panamerykańskie w 1951. Największą imprezą był jednak mundial w 1978, kiedy w finale rozegranym na Estadio Monumental, Albicelestes pokonali Holendrów 3:1 i sięgnęli po pierwszy w historii triumf na mistrzostwach świata.

W 2030 stadion po raz kolejny będzie areną mundialu, chociaż zostanie na nim rozegrany tylko jeden mecz, na początku turnieju.

Estadio Monumental jest zazwyczaj pierwszym wyborem największych gwiazd muzycznych, które przyjeżdżają do Argentyny, dlatego stadion bardzo często gości również duże koncerty.

Jak powstał Estadio Monumental?

Skąd wywodzi się River Plate?

Club Atlético River Plate powstał w 1901 i początkowo związany był głównie z dzielnicą La Boca w południowej, przybrzeżnej części Buenos Aires. W tej samej dzielnicy w 1905 powstał zresztą późniejszy arcyrywal River Plate, czyli Boca Juniors, który i obecnie posiada swój obiekt właśnie tam (słynna La Bombonera). W początkowych latach obydwa kluby często zmieniały swoje boiska, które nieraz położone były bardzo blisko siebie.

Ostatni obiekt River Plate w dzielnicy La Boca powstał w 1915 i znajdował się w sąsiedztwie portu (Dársena Sur), pomiędzy ulicami Aristóbulo del Valle, Pedro de Mendoza, Pinzón i Gaboto.

Kiedy River Plate przeniósł się do północnej części Buenos Aires?

Dosyć skromne rozmiary stadionu w Dársena Sur, jak również obawy, że wkrótce rozbudowa portu i tak zmusi klub do wyprowadzki, skłoniły River Plate do podjęcia w 1922 decyzji o przeniesieniu się w inne miejsce. Nową działkę znaleziono na północ od centrum miasta.

Teren wydzierżawiono od brytyjskiego przedsiębiorstwa kolejowego Ferrocarril Buenos Aires al Pacífico, a nowy stadion wziął swoją nazwę od ulic, przy których powstał (Estadio de Alvear y Tagle). Obiekt został oddany do użytku 20 maja 1923 i z trybunami mogącymi pomieścić co najmniej 40 tys. widzów był to pierwszy naprawdę duży stadion River Plate.

Kiedy powstały plany budowy Estadio Monumental?

Wraz z rosnącą popularnością i liczbą członków oraz pierwszymi dużymi sukcesami, a także w związku z faktem, że klub nie był właścicielem terenu, na którym znajdował się stadion (dzierżawa wygasała w 1937), działacze River Plate zaczęli zastanawiać się nad budową kolejnego, jeszcze większego obiektu w nowej lokalizacji. Duże zasługi dla powstania nowej areny miał Antonio Vespucio Liberti, który w 1933 po raz pierwszy objął funkcję prezydenta River Plate.

Klub uzyskał rządowy kredyt na budowę nowego stadionu przez Banco Hipotecario Nacional. Nowy obiekt miał służyć przede wszystkim River Plate, ale ogromny stadion, największy w Argentynie (stąd nazwa: monumental) miał być też zdolny do organizacji najważniejszych wydarzeń międzynarodowych włącznie z igrzyskami olimpijskimi (dlatego otrzymał bieżnię).

Jaki teren wybrano pod budowę Estadio Monumental?

31 października 1934 klub nabył blisko 8,5 ha terenu, który znajdował się znacznie dalej na północ od centrum Buenos Aires (ok. 7 km od dotychczasowego obiektu), nad brzegiem estuarium Río de la Plata (brzeg akwenu znajdował się początkowo tuż obok stadionu, dziś linia brzegowa jest przesunięta nieco dalej).

Działka, na której miał stanąć nowy stadion znajdowała się na terenie dawnego toru wyścigów konnych (Hipódromo Nacional de Belgrano) – konkretnie w miejscu jego północnego łuku. Tor ten został zainaugurowany 14 sierpnia 1887, a wyścigi organizowano na nim do 1911. W latach 20. XX wieku całą infrastrukturę rozebrano, a działkę rozparcelowano.

Co ciekawe, w 2020, kiedy w związku z przebudową stadionu pogłębiano płytę boiska, z ziemi wykopano stare podkowy, będące świadectwem istnienia hipodromu. Znalezisko zostało przekazane do muzeum River Plate. Inną pozostałością po hipodromie jest układ ulic osiedla sąsiadującego ze stadionem od południa, który podąża śladem dawnego toru wyścigowego.

Kto zaprojektował Estadio Monumental?

W 1934 ogłoszono również konkurs architektoniczny na projekt nowego stadionu. Autorami zwycięskiej propozycji byli José Aslan i Héctor Ezcurra (współpraca: Fidias Calabria), którzy wzorowali się na starożytnym rzymskim Koloseum, choć w ich projekcie można też znaleźć podobieństwa do otwartego w 1930 Estadio Centenario w Montevideo.

Plan zakładał budowę owalnych, dwupiętrowych trybun o wysokości 32 m, podzielonych na cztery sekcje. Ogromne rozmiary miały uczynić stadion największym całej w Argentynie. Dzięki bieżni lekkoatletycznej obiekt otrzymał wielofunkcyjny charakter. Trybunę główną zaplanowano po wschodniej stronie, a na jej szczycie stanąć miała wysoka wieża maratońska.

Kiedy wybudowano Estadio Monumental?

25 maja 1935 wmurowano kamień węgielny pod budowę nowego stadionu. Data 25 maja jest nieprzypadkowa, bowiem w tym dniu założony został River Plate, a ponadto w Argentynie obchodzone jest wówczas święto narodowe upamiętniające koniec rewolucji majowej i ustanowienie pierwszej junty w 1810.

Prace budowlane ruszyły jednak ponad rok później, 27 września 1936. Stadion wybudowano w niespełna dwa lata, a jego inauguracja miała miejsce w maju 1938. W momencie otwarcia prace trwały jeszcze na fragmencie południowej trybuny.

Ponieważ funduszy nie wystarczyło na pełną realizację projektu, obiekt początkowo powstał bez trybuny północnej. Nie wybudowano też wieży maratońskiej, choć na szczycie trybuny głównej powstała jej podstawa (rozebrano ją później w trakcie modernizacji stadionu przed mundialem w 1978).

Kiedy zainaugurowano Estadio Monumental?

22 maja 1938 nowy Estadio Monumental pobłogosławił biskup Dionisio Napal. 25 maja 1938, w dniu święta narodowego oraz rocznicy powstania klubu, miała miejsce prezentacja dwóch dużych flag, Argentyny oraz River Plate.

Wielkie otwarcie obiektu miało jednak miejsce 26 maja 1938, kiedy River Plate, w obecności 70 tys. widzów, rozegrało na nowym stadionie mecz z zaprzyjaźnionym Club Atlético Peñarol z Montevideo (3:1).

Pierwszy mecz ligowy na Estadio Monumental rozegrano 29 maja 1938. Gospodarze podejmowali wówczas drużynę CA Independiente (2:4).

Jakie zmiany przechodził Estadio Monumental?

W 1957 River Plate sprzedało do Juventusu Turyn swojego najlepszego strzelca i późniejszego zdobywcę Złotej Piłki, Omara Sívori. Dzięki zarobionym w ten sposób pieniądzom, w 1958 wybudowano brakującą dotąd trybunę na północnym łuku, choć wówczas powstało tylko dolne piętro. Po śmierci Omara Sívori w 2005, północna trybuna została nazwana jego imieniem.

Północną trybunę dokończono w 1977, kiedy w ramach modernizacji przed mundialem w 1978 wybudowano drugie piętro, a wraz z nim nową, ogromną tablicę wyników (później zamienioną na telebim). Przed mundialem powstało również nowe oświetlenie, osadzone na charakterystycznych stelażach na szczycie trybun, a także spora ilość miejsc siedzących.

W 2014 zainstalowano nowy telebim o wymiarach ok. 20 × 7 m, największy w Ameryce Południowej. W 2024 telebim wymieniono na jeszcze większy (28,8 × 12,6 m).

Kiedy miała miejsce ostatnia przebudowa Estadio Monumental?

Na początku drugiej dekady XXI wieku powstały ambitne wizje przebudowy stadionu, zakładające likwidację bieżni lekkoatletycznej oraz zadaszenie trybun: w 2010 powstała koncepcja autorstwa Plarq Arquitetura, w 2011 zaprezentowano wizję „River Plate Forum”, a w 2013 projekt Lier & Tonconogy Arquitectos.

Prace przeprowadzono w latach 2020–2024, choć ostatecznie zdecydowano się na skromniejszy wariant, bez dachu nad trybunami oraz innych, ambitnych pomysłów. Przebudowa polegała na likwidacji bieżni lekkoatletycznej, obniżeniu płyty boiska o 1,8 m i powstaniu nowych trybun w dolnej części.

Zlikwidowano też luki między trybunami które istniały w narożach oraz zainstalowano nowe, ciemnoszare krzesełka, zwiększając przy okazji proporcję miejsc siedzących do miejsc stojących. Dzięki przebudowie stadion stał się obiektem typowo piłkarskim, a jego pojemność wzrosła do 84 567 widzów, co czyni go największym w Ameryce Południowej.

Projekt przebudowy oraz relację z prac budowlanych przeprowadzonych na Estadio Monumental w latach 2020–2024 można zobaczyć na osobnych podstronach

Kiedy powstał parking obok Estadio Monumental oraz muzeum River Plate?

Na początku XXI wieku na południowy-wschód od stadionu powstał dwupoziomowy parking. Do parkingu dobudowano również budynek klubowego muzeum, które zainaugurowano 9 listopada 2009. W latach 2022–2024 parking rozbudowano do pięciu poziomów, powstała też kładka łącząca go ze stadionem, a także ozdobna elewacja.

Jakie wydarzenia gości Estadio Monumental?

Kto jest gospodarzem Estadio Monumental?

Gospodarzem stadionu i jego właścicielem jest klub River Plate (popularni „Los Millonarios”), który regularnie rozgrywa na nim swoje spotkania. Chociaż już wcześniej była to znana drużyna, po otwarciu Estadio Monumental klub wypracował sobie wiodącą pozycję w kraju m.in. z rekordową liczbą tytułów mistrzowskich i dziś pod tym względem dorównywać może mu już tylko Boca Juniors.

Klub ma na koncie również sukcesy w rozgrywkach międzynarodowych, w tym triumfy w prestiżowym Copa Libertadores. Ponadto River Plate zalicza się do grona największych klubów na świecie pod względem liczby członków.

River Plate ma oddanych kibiców, którzy chętnie chodzą na mecze swojego zespołu, a na stadionie zawsze panuje gorąca atmosfera. W 2023, po tym jak w związku z rozbudową stadionu osiągnięto pojemność ponad 84,5 tys. widzów (największy stadion na kontynencie), klub wyprzedał bilety na wszystkie 48 domowych spotkań w sezonie, osiągając przy tym najwyższą w danym roku średnią frekwencję wśród klubów piłkarskich na całym świecie.

Klub posiada zaciętą rywalizację z zespołem Boca Juniors. Obydwa kluby wywodzą się z dzielnicy La Boca w południowym Buenos Aires, ale River Plate od lat 20. XX wieku związany jest z północną częścią miasta. Spotkania między tymi zespołami (dwa najbardziej utytułowane kluby w krajowych rozgrywkach) zaliczają się do najsłynniejszych derbów na świecie i są znane jako Superclásico.

Jakie zawody międzynarodowe odbywają się na Estadio Monumental?

Reprezentacja Argentyny

Estadio Monumental pełni ważną rolę dla reprezentacji Argentyny, która przeważnie rozgrywa na nim swoje domowe spotkania, w tym te najistotniejsze.

Mistrzostwa Świata 1978

W 1978 stadion był jedną z sześciu aren rozgrywanych w Argentynie piłkarskich mistrzostw świata. Na Estadio Monumental odbyło się dziewięć spotkań turnieju, w tym najważniejsze z nich: ceremonia i mecz otwarcia (RFN – Polska 0:0), a także mecz o 3. miejsce i wielki finał.

W emocjonującym finale na Estadio Monumental reprezentacja gospodarzy, przy żywiołowym dopingu własnych kibiców oraz deszczu lecących z trybun serpentyn i konfetti, pokonała po dogrywce Holandię 3:1. Dla Albicelestes był to pierwszy wygrany mundial w historii.

Mistrzostwa Świata 2030

W 2030 Estadio Monumental po raz drugi ma być jedną z aren mundialu, choć tym razem nie będzie już, tak jak poprzednio, pełnił wiodącej roli, a raczej symboliczną: zostanie na nim rozegrane tylko jedno spotkanie, zaraz na początku turnieju.

Mistrzostwa Świata 2030 mają się odbyć głównie w Hiszpanii, Portugalii i Maroku, jednak w związku ze stuleciem mundiali uczyniono także gest w stronę Ameryki Południowej (pierwsze mistrzostwa odbyły się w 1930 w Urugwaju) i trzy spotkania na początku zawodów rozegrane zostaną w Urugwaju, Argentynie oraz Paragwaju, a mecz w Argentynie ma się odbyć właśnie na Estadio Monumental.

Copa América

W latach 1946, 1959, 1987 i 2011 na stadionie rozgrywano również mecze Mistrzostw Ameryki Południowej/Copa América.

Klubowe rozgrywki międzynarodowe

Stadion często miał okazję gościć mecze międzynarodowych rozgrywek klubowych, w tym najbardziej prestiżowego w Ameryce Południowej Copa Libertadores. W rozgrywkach międzynarodowych ze stadionu korzysta nie tylko River Plate, ale czasem również inne argentyńskie drużyny.

Odkąd w 2019 wprowadzono finał Copa Libertadores w formacie jednego spotkania na wcześniej wyznaczonym obiekcie (dawniej finał odbywał się w formie dwumeczu), Estadio Monumental miał jak dotąd okazję jeden raz zorganizować taki mecz, 30 listopada 2024 (Botafogo – Atlético Mineiro 3:1).

Igrzyska Panamerykańskie 1951

W dniach 25 lutego – 9 marca 1951 w Buenos Aires odbyła się pierwsza edycja igrzysk panamerykańskich. Estadio Monumental był jedną z najważniejszych aren tej imprezy, goszcząc zawody lekkoatletyczne oraz ceremonię zamknięcia.

Jakie imprezy muzyczne odbywają się na Estadio Monumental?

Ze względu na swoje rozmiary i dogodne położenie w stolicy kraju, Estadio Monumental zazwyczaj jest pierwszym wyborem największych gwiazd muzycznych, które przyjeżdżają do Argentyny aby zorganizować koncert. Obiekt stał się tym samym wiodącą areną muzyczną w kraju i miał okazję gościć nadzwyczajną liczbę dużych koncertów z udziałem gwiazd światowego formatu.

Na stadionie wystąpili m.in. Sting, Tina Turner, Rod Stewart, David Bowie, Eric Clapton, Prince, Elton John, Guns N' Roses, Michael Jackson, Madonna, Paul McCartney, The Rolling Stones, Phil Collins, Bon Jovi, AC/DC, Enrique Iglesias, U2, Metallica, Backstreet Boys, Red Hot Chili Peppers, Shakira, Robbie Williams, Ricky Martin, Aerosmith, Coldplay, Miley Cyrus, Justin Bieber, Lady Gaga czy Taylor Swift.

Jak wygląda Estadio Monumental?

Stadion posiada owalny kształt, a inspiracją dla projektujących go architektów było rzymskie Koloseum. Przez lata obiekt wyposażony był w bieżnię lekkoatletyczną, którą otaczały dwa pierścienie trybun, jednak podczas ostatniej przebudowy (2020–2024) bieżnia została zlikwidowana, a jej miejsce wypełniły dodatkowe, najniżej położone sektory widowni, dzięki czemu stadion otrzymał typowo piłkarski charakter.

Nowe, najniższe sektory widowni częściowo łączą się ze starym dolnym pierścieniem, który podzielony jest na część dolną (Baja) i górną (Media), a po jego obwodzie ciągną się prywatne loże. Na dolny pierścień częściowo nachodzi rozległe, górne piętro (Alta). Trybuna główna m.in. z lożą prezydencką mieści się po wschodniej stronie.

Obecnie większa część trybun wyposażona jest w ciemnoszare, składane krzesełka, a sektory stojące pozostawiono jedynie za bramkami. Pojemność trybun wynosi 84 567 widzów, co czyni stadion największym w Ameryce Południowej. Trybuny pozbawione są zadaszenia.

Nad górną krawędzią trybun (za wyjątkiem łuków) ciągną się charakterystyczne, wychylone stelaże, na których zamontowano oświetlenie. Tuż za trybuną północną znajduje się duży telebim, który podtrzymują dwa wielkie, zewnętrzne słupy.

Dawniej trybuny były wyraźnie podzielone na cztery części, ale w 2024 wąskie przerwy w narożnikach wypełniono brakującymi fragmentami widowni, łącząc je w jedną całość. Każda strona trybun posiada swoją nazwę – niektóre zmieniały się na przestrzeni lat, obecnie są to: San Martín (trybuna główna, wschód), Centenario (południe), Belgrano (zachód) i Sívori (północ).

Czy pod trybunami Estadio Monumental znajdują się hale sportowe?

Pod trybuną południową (Centenario) mieszczą się hale sportowe, służące sekcjom koszykówki i siatkówki River Plate. Główna hala, zwana microestadio i dedykowana głównie koszykarzom, posiada trybuny dla 2400 widzów.

Czy na Estadio Monumental działa uczelnia wyższa?

Co ciekawe, River Plate posiada własną uczelnię wyższą, Instituto Universitario River Plate (IURP). Jej siedziba znajduje się na Estadio Monumental, pod trybuną główną (San Martín).

Co znajduje się w otoczeniu Estadio Monumental?

Na południowy-wschód od stadionu znajduje się pięciopoziomowy parking (najwyższy poziom jest na otwartym powietrzu), zintegrowany z budynkiem klubowego muzeum. Parking połączony jest ze stadionem nadziemną kładką.

W bezpośrednim otoczeniu stadionu znajdują się również boiska treningowe, korty tenisowe, inne, małe boiska, a także basen. W pobliżu jest też stacja kolei podmiejskiej Ciudad Universitaria, którą oddano do użytku 29 sierpnia 2015, a za nią znajduje się jeden z kampusów uniwersytetu w Buenos Aires. Na południowy-wschód od stadionu jest też inna, mniejsza uczelnia, Universidad Torcuato Di Tella.

Stadion położony jest w północnej części Buenos Aires, blisko brzegów estuarium Río de la Plata, stosunkowo niedaleko od międzynarodowego portu lotniczego Jorge Newbery (stąd częstym widokiem na stadionie są przelatujące obok samoloty). Obiekt przynależy do rejonu Belgrano, choć często bywa utożsamiany z sąsiednim rejonem Núñez.

Jaką nazwę ma stadion River Plate?

Stadion od samego początku nosił nazwę Estadio Monumental lub też po prostu El Monumental (w odniesieniu do jego ogromnych rozmiarów).

29 listopada 1986 stadionowi nadano imię Antonio Vespucio Libertiego (Estadio Monumental Antonio Vespucio Liberti), byłego prezydenta River Plate, który pełnił tą funkcję kilka razy w okresie od lat 30. do lat 60. XX wieku. Jego dużą zasługą było doprowadzenie do powstania obecnego stadionu River Plate, choć sama budowa miała miejsce za kadencji innego prezydenta, José Degrossiego.

W kwietniu 2022 została podpisana umowa sprzedaży praw do nazwy stadionu. Sponsorem została sieć supermarketów, a obiekt przemianowano na Mâs Monumental (przy okazji zastosowano subtelną grę słów, gdyż po zamianie „El Monumental” na „Mâs Monumental”, stadion zamiast „Monumentalny” jest „Bardziej Monumentalny”).

Czy można zwiedzać Estadio Monumental?

River Plate oferuje możliwość zwiedzania stadionu z przewodnikiem (tzw. „tour”). Zwiedzanie połączone jest z wizytą w klubowym muzeum, znajdującym się naprzeciwko Estadio Monumental. Wycieczki dostępne są codziennie, o ile nie kolidują z wydarzeniami odbywającymi się na stadionie.