Nacyjanalny Futbolny Stadion – opis stadionu

Jak w skrócie prezentuje się Nacyjanalny Futbolny Stadion?

Nowoczesny stadion narodowy w Mińsku planowano już od 2010, ale kolejne podejścia kończyły się fiaskiem. W końcu z pomocą przyszły... Chiny, które postanowiły zbudować nową arenę jako prezent dla białoruskiego narodu i symbol przyjaźni między oboma krajami.

Państwo Środka od lat prowadzi tzw. „dyplomację stadionową”, fundując na całym świecie nowe stadiony, za co w zamian przeważnie oczekuje zwiększonej współpracy handlowej, a także stara się w ten sposób ocieplić swój wizerunek.

Dotąd nowe stadiony Chińczycy budowali głównie w Afryce – nowy stadion w Mińsku był pierwszą tego rodzaju inwestycją realizowaną w Europie i został potraktowany bardzo prestiżowo. Oprócz stadionu, Chińczycy obiecali również budowę basenu olimpijskiego, który powstał w innej części miasta.

W projekt osobiście zaangażował się przywódca Chin, Xi Jinping, a sam stadion zaprojektowano według bardzo wysokich standardów, z dużą dbałością o detale oraz lokalny kontekst – można w nim znaleźć wyraźne odniesienia do państwowej flagi i barw narodowych.

Budowa rozpoczęła się latem 2020, w środku pandemii COVID-19, a na otwarcie trzeba było poczekać jeszcze pięć lat. Na inauguracji przemawiał nie kto inny, jak prezydent Alaksandr Łukaszenka, który zapowiedział, że obok areny powstanie… pomnik Xi Jinpinga.

Nacyjanalny Futbolny Stadion (Narodowy Stadion Piłkarski) może pomieścić ponad 33 tys. widzów i jest to największy, a także najnowocześniejszy stadion na Białorusi. Razem ze stadionem powstało też muzeum białoruskiej piłki nożnej.

Znakiem rozpoznawczym obiektu jest wyjątkowa elewacja, złożona z 472 pionowych, stalowych listew – każdy taki segment posiada w środkowej części zakrzywienie, co w zestawieniu tworzy ciekawy efekt wizualny w postaci łagodnej sinusoidy biegnącej wzdłuż fasady.

Bezpośrednio za stalowymi listwami umieszczono półprzeźroczysty materiał, który nadaje budynkowi wyrazistej, czerwonej barwy. Obiekt wieńczy kontrastujące, jasne zadaszenie, po którego obwodzie biegnie szeroki pas, ozdobiony tradycyjnym ornamentem znanym z białoruskiej flagi.

Chociaż stadion został już otwarty, Białorusini nie mogą z niego w pełni korzystać: w związku z rosyjską inwazją na Ukrainę – prowadzoną również z terytorium Białorusi – UEFA nakazała białoruskim klubom oraz reprezentacji rozgrywanie domowych spotkań na neutralnym terenie. Dopóki więc trwa wojna, nowoczesny stadion narodowy może gościć co najwyżej mecze towarzyskie…

Jak powstał Nacyjanalny Futbolny Stadion?

Jak prezentowały się pierwsze plany nowego stadionu piłkarskiego w Mińsku?

Pierwsze plany budowy nowoczesnego stadionu piłkarskiego w Mińsku pojawiły się w 2010. Obiekt miał pomieścić 30 tys. widzów, a wraz z nim przewidziano cały kompleks biznesowy, z wieżowcami oraz Narodowym Centrum Wystawowym.

Obiekty miały powstać w Szczomyślicy, na odległych, południowo-zachodnich przedmieściach Mińska, gdzie planowano także przedłużyć linię metra. Przedsięwzięcie miało pochłonąć pół miliarda dolarów, a dodatkowe funkcje biznesowe miały przyciągnąć zagranicznych inwestorów.

Czy stadion Dynama mógł stać się typowo piłkarską areną?

Z inwestycji w Szczomyślicy ostatecznie nic nie wyszło, a w zamian zaczęto pracować nad przebudową stadionu Dynama, który planowano przekształcić w typowo piłkarską arenę. Latem 2011 miasto ogłosiło przetarg na rekonstrukcję stadionu, który wygrała węgierska firma Graboplan, jednak późniejsze nieporozumienia doprowadziły do fiaska tego projektu.

W ramach kolejnej próby, na przełomie 2012 i 2013 przeprowadzono konkurs na koncepcję architektoniczną przebudowy stadionu Dynama, którą wygrała niemiecka pracownia GMP Architekten.

Rozbiórka elementów starego stadionu ruszyła na początku 2013, jednak w jej trakcie zdecydowano się na zmianę projektu – uznano, że obiekt powinien zachować bieżnię lekkoatletyczną, a nową koncepcję opracowało pod koniec 2013 miejscowe biuro UP Minskproekt.

Przebudowa stadionu Dynama zakończyła się w 2018, a w czerwcu 2019 zmodernizowany obiekt był główną areną 2. edycji Igrzysk Europejskich.

Kiedy powstały plany budowy nowego obiektu tuż obok stadionu Traktor?

Z budowy typowo piłkarskiego stadionu jednak nie zrezygnowano – faktycznie w 2013 zdecydowano się na dwie inwestycje stadionowe, bowiem poza przebudową stadionu Dynama, zaplanowano również budowę drugiego, zupełnie nowego obiektu, a jako lokalizację wybrano teren tuż obok stadionu Traktor.

W ten sposób Mińsk miał zyskać dwa nowoczesne stadiony, jeden z bieżnią lekkoatletyczną (zmodernizowany stadion Dynama) i drugi, zupełnie nowy – typowo piłkarski.

W efekcie powstał nowy projekt stadionu piłkarskiego, przygotowany ponownie przez biuro GMP Architekten. W celu realizacji projektu powołano do życia spółkę Dynamo Arena, którą utworzyły wspólnie władze miasta, białoruska federacja piłkarska oraz firma Triple, należąca do Juryja Czyża – właściciela Dynama Mińsk.

Budowa miała zmieścić się w kwocie 100 mln €. Obiekt miał służyć reprezentacji kraju, a także klubowi Dynamo Mińsk. Dodatkowo zgłoszono go w ramach kandydatury Mińska na organizację meczów Euro 2020. 18 lipca 2014 prezydent Białorusi Alaksandr Łukaszenka podpisał dekret w sprawie budowy stadionu.

Jaki rozwój miała sprawa budowy nowego obiektu obok stadionu Traktor?

Wyboru obiektów na Euro 2020, które miało odbyć się na całym kontynencie, dokonano we wrześniu 2014, jednak kandydatura Mińska nie zyskała uznania działaczy UEFA i została odrzucona.

Niepowodzenie w walce o Euro 2020 nie spowodowało rezygnacji z inwestycji. W marcu 2015 ogłoszony został przetarg na zaprojektowanie i budowę stadionu w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Wraz ze stadionem powstać miał cały kompleks komercyjny. W listopadzie 2015 podano do wiadomości, że zwycięzcą przetargu została bliżej nieokreślona firma z Chin.

Kontraktu nie podpisano jednak od razu – z Chińczykami prowadzone były dalsze negocjacje. W 2016 najpierw z projektu wycofała się firma Triple, a następnie zerwano współpracę z firmą z Chin. Władze nadal były jednak zdeterminowane, by przeprowadzić inwestycję.

Kiedy Chińczycy zdecydowali się podarować Białorusinom stadion narodowy?

Przełom nastąpił w 2017. Po majowej wizycie Łukaszenki w Chinach ogłoszono, że pomocy przy budowie stadionu udzielą chińskie władze. Na spotkaniu z chińskim przywódcą, Xi Jinpingiem, Łukaszenka osobiście poprosił o takie wsparcie. Chińczycy przystali na propozycję, decydując, że wybudują w Mińsku nowy stadion w ramach daru dla Białorusinów.

Podarowanie stadionu wpisywało się w długoletnią politykę Chin, znaną pod pojęciem „dyplomacji stadionowej”, w ramach której na całym świecie (zwłaszcza w krajach afrykańskich) zrealizowano już wiele inwestycji stadionowych.

Razem ze stadionem, Chińczycy mieli również sfinansować budowę wysokiej klasy basenu olimpijskiego (który zaplanowano w innej części miasta), a wartość obu inwestycji wstępnie oszacowano na 180 mln $.

Kiedy zaprezentowano projekt Nacyjanalnego Futbolnego Stadionu?

25 kwietnia 2019, podczas kolejnej wizyty Łukaszenki w Chinach, w Wielkiej Hali Ludowej Xi Jinping zaprezentował białoruskiemu przywódcy makietę nowego stadionu, którego projekt opracowali chińscy architekci. Niedługo po tej wizycie zdjęcia makiety pojawiły się w mediach. Wizualizacje obiektu zostały upublicznione w pierwszej połowie 2020.

Projekt nowego stadionu został opracowany przez IPPR International Engineering Corporation.

Projekt Nacyjanalnego Futbolnego Stadionu można zobaczyć na osobnej podstronie

Kiedy przeprowadzono prace przygotowawcze pod budowę Nacyjanalnego Futbolnego Stadionu?

Już na początku 2019 rozpoczęły się prace przygotowujące teren pod budowę. W ciągu roku usunięto drzewa i uporządkowano działkę. Koszt tych prac pokryły miejscowe władze.

Kiedy wybudowano Nacyjanalny Futbolny Stadion?

8 czerwca 2020 ogłoszono, że głównym wykonawcą stadionu będzie chińska firma Beijing Urban Construction Group, a 30 czerwca 2020 na stadionie Dynama miała miejsce uroczystość, którą oficjalnie zainaugurowano budowę nowego stadionu oraz basenu. Na starcie inwestycji łączny koszt budowy obydwu obiektów oszacowano już na 235 mln $.

Budowę stadionu faktycznie rozpoczęto dopiero 26 sierpnia 2020. Obiekt miał być gotowy po 40 miesiącach, pod koniec 2023. Start budowy przypadł jednak na okres pandemii COVID-19, co skomplikowało nieco sytuację. Prace początkowo przebiegały w wolnym tempie, a dopiero po roku można było zacząć obserwować wyraźne postępy.

21 września 2022 celebrowane było ukończenie żelbetowego szkieletu stadionu. 30 maja 2024 na elewacji zamontowano ostatnią z 472 stalowych listew. Obiekt osiągnął status bliski ukończenia pod koniec 2024. Otwarcie areny kilka razy przekładano – ostatecznie inauguracji dokonano w czerwcu 2025.

Budowa nowoczesnego basenu olimpijskiego, która realizowana była równolegle w innej, zachodniej części miasta (obok stacji metra Maladziožnaja), zakończyła się nieco wcześniej, a otwarcie obiektu miało miejsce 6 listopada 2024.

Ile kosztowała budowa Nacyjanalnego Futbolnego Stadionu?

Budowa stadionu oraz basenu miała kosztować 235 mln $. W trakcie budowy Chińczycy dołożyli jeszcze dodatkowe 52 mln $, co daje łącznie 287 mln $ na obie inwestycje. Nie podano jednak do publicznej wiadomości, ile kosztowała budowa samego stadionu.

Kiedy zainaugurowano Nacyjanalny Futbolny Stadion?

Uroczyste otwarcie stadionu miało miejsce w sobotę 7 czerwca 2025, przy pełnych trybunach. Podczas ceremonii przemawiał prezydent Alaksandr Łukaszenka, a gościem specjalnym był wiceprzewodniczący Chińskiego Komitetu Olimpijskiego, Zhang Jiasheng.

Łukaszenka otrzymał od Chińczyków symboliczny klucz do stadionu, który następnie przekazał białoruskim sportowcom. Głównym punktem programu był mecz młodzieżowych reprezentacji Białorusi (U-21) i Chin (U-22), zakończony remisem 1:1.

Trzy dni po inauguracji, 10 czerwca, na stadionie rozegrano pierwszy mecz seniorskich reprezentacji narodowych. W towarzyskim spotkaniu reprezentacja Białorusi uległa Rosji 1:4, a wszystkie cztery gole dla drużyny gości strzelił Jarosław Gładyszew.

Czym charakteryzuje się Nacyjanalny Futbolny Stadion?

Jak prezentuje się wnętrze Nacyjanalnego Futbolnego Stadionu?

Stadion posiada typowo piłkarski charakter i może pomieścić 33 145 widzów. Widownia dzieli się na dwa piętra, które wzdłuż boiska rozdzielone są dodatkowymi, wąskimi „balkonami”. Na trybunach zamontowano składane foteliki, układające się w mozaikę z odcieni czerwonego i koloru białego.

Pierwsze rzędy widowni uniesiono lekko ponad poziom pola gry, by zapewnić lepszą widoczność. Trybuna główna z zapleczem dla zawodników i przeszklonymi lożami mieści się po zachodniej stronie.

Trybuny w całości przykryto zadaszeniem, pod którym zamontowano oświetlenie LED, a także dwa duże telebimy (w narożnikach). Spód dachu pokryto dodatkową warstwą, która oprócz funkcji estetycznej poprawia również akustykę wewnątrz stadionu; w końcowych fragmentach zadaszenia zastosowano przeszklenia.

Boisko posiada hybrydową murawę i zostało wyposażone w system podgrzewania, drenaż oraz inteligentny system nawadniania.

Jak Nacyjanalny Futbolny Stadion wygląda z zewnątrz?

Jak prezentuje się elewacja Nacyjanalnego Futbolnego Stadionu?

Znakiem rozpoznawczym stadionu jest wyjątkowa elewacja, w której kluczową rolę odgrywają 472 pionowe, stalowe listwy, z zauważalnym zakrzywieniem w środkowej części. Listwy zaprojektowano w 236 odmiennych kształtach, a różnice wynikają z subtelnych zmian geometrii poszczególnych elementów.

Zakrzywienie stalowych listew zmienia swoje położenie w pionie, co w zestawieniu tworzy rytmiczny, falujący układ przypominający łagodną sinusoidę rozciągającą się wzdłuż fasady. Bezpośrednio za stalowymi listwami umieszczono czerwony, półprzeźroczysty materiał elewacyjny, który nadaje budynkowi wyrazisty, czerwony kolor.

Najdłuższe z listew osiągają 27 m wysokości i ważą trzy tony. Do ich produkcji wykorzystano specjalistyczne technologie stosowane w przemyśle okrętowym i lotniczym. Sam transport tych elementów z Chin na Białoruś stanowił ogromne wyzwanie logistyczne.

Nocą elewację można podświetlać, tworząc na niej efektowne obrazy i animacje.

Jak wygląda dach Nacyjanalnego Futbolnego Stadionu?

Dach stadionu ma jasną barwę i stosunkowo płaską formę. Wyjątek stanowi szeroki pas wzdłuż zewnętrznego obwodu, który otrzymał większy kąt nachylenia i został ozdobiony tradycyjnym ornamentem znanym z białoruskiej flagi.

Co tworzy najbliższe sąsiedztwo Nacyjanalnego Futbolnego Stadionu?

Stadion otoczony jest podwyższoną platformą, która pełni funkcję promenady i zapewnia dostęp do obiektu z różnych kierunków. Platforma dostępna jest poprzez rampy oraz szerokie schody umieszczone przy głównych wejściach, od strony północy i południa.

Przy wejściu od strony południowej powstał pawilon, w którym ulokowano narodowe muzeum piłki nożnej, zajmujące powierzchnię 1,5 tys. m². Ekspozycja muzeum została podzielona na cztery części: stałą, tymczasową, strefę wideo oraz część interaktywną.

Co znajduje się w okolicy Nacyjanalnego Futbolnego Stadionu?

Okolicę stadionu urozmaicono małą architekturą. Szczególną uwagę zwraca pomnik umieszczony w południowo-zachodniej części założenia, przedstawiający dwóch piłkarzy stojących na globie z wyróżnionymi sylwetkami Chin i Białorusi, które połączono wstęgą na znak przyjaźni.

Alaksandr Łukaszenka zasugerował, że w pobliżu stadionu może w przyszłości stanąć również pomnik chińskiego przywódcy Xi Jinpinga, który osobiście zaangażował się w powstanie areny.

Nacyjanalny Futbolny Stadion powstał tuż obok stadionu Traktor – w trakcie budowy nowej areny, w latach 2023–2024 stary obiekt przeszedł modernizację, w ramach której odnowiono charakterystyczną trybunę główną, natomiast zlikwidowano trybuny z pozostałych stron, pozostawiając jedynie wały ziemne.

Stadion sąsiaduje również z parkiem 50-lecia Wielkiej Rewolucji Październikowej.

Jak położony jest Nacyjanalny Futbolny Stadion?

Stadion położony jest w południowo-wschodniej części Mińska, ok. 5 km od centrum. Obiekt znajduje się przy rondzie, w miejscu zbiegu ul. Waniejewa i Prospektu Partyzanckiego. W nieco dalszej okolicy mieszczą się dwie stacje metra, Traktarny zawod i Partyzanskaja – obie oddalone o ponad kilometr od stadionu i położone na tej samej linii (Autazawodskaja).

Jaką rolę pełni Nacyjanalny Futbolny Stadion?

Stadion stanowi główny, reprezentacyjny obiekt Mińska i całej Białorusi, a o roli jaką pełni dobitnie mówi jego nazwa – Nacyjanalny Futbolny Stadion, czyli Narodowy Stadion Piłkarski.

Obiekt ma służyć rozgrywaniu najważniejszych meczów piłkarskich w kraju – przede wszystkim spotkań reprezentacji narodowej, a także organizacji innych ważnych wydarzeń, jak finały Pucharu Białorusi. Stadion spełnia wymagania 4 kategorii UEFA.

Obiekt przystosowany jest także do organizacji wydarzeń kulturalnych, w tym dużych koncertów.

Jak Nacyjanalny Futbolny Stadion wpisuje się w szerszy kontekst geopolityczny?

Obiekt powstał jako dar od Chin – został sfinansowany przez chińskie władze, a także zaprojektowany i wybudowany przez chińskie firmy.

Był to jeden z wielu projektów realizowanych w ramach chińskiej „dyplomacji stadionowej”. Chińczycy zazwyczaj budują jednak stadiony w państwach afrykańskich, a Białoruś była pierwszym krajem w Europie, który otrzymał od Państwa Środka tego rodzaju podarunek.

Białoruś już od dłuższego czasu rozwija więzi z Chinami, zwłaszcza w sferze gospodarczej. Przez kraj przebiega także jeden z najważniejszych szlaków transportowych (tzw. Korytarz Północny), łączących Europę z Chinami.

Stadion ma być pomnikiem przyjaźni pomiędzy Białorusią i Chinami, wzmocnić wzajemne relacje w sferze ekonomicznej, politycznej i międzyludzkiej. Jedną z funkcji tego typu inwestycji jest poprawa wizerunku i postrzegania Chin – w tym przypadku nie tylko na Białorusi, ale także w całej Europie.

Projekt został więc przez Chińczyków potraktowany bardzo prestiżowo – w powstanie stadionu zaangażował się sam przywódca Chin, Xi Jinping, a obiekt powstał według bardzo wysokich standardów, nie stosowanych zazwyczaj w przypadku podobnych inwestycji w Afryce i innych częściach świata.

Jaką rolę w funkcjonowaniu Nacyjanalnego Futbolnego Stadionu odgrywają międzynarodowe sankcje?

Jeszcze kiedy w 2019 prezydent UEFA Aleksander Čeferin odwiedzał Białoruś, mowa była o organizacji w kraju meczu o Superpuchar UEFA.

23 maja 2021 samolot lecący z Aten do Wilna został w białoruskiej przestrzeni powietrznej przymusowo skierowany do lądowania w Mińsku, a następnie aresztowano znajdującego się na jego pokładzie, krytycznego wobec białoruskich władz, dziennikarza Ramana Pratasiewicza.

Incydent ten spowodował międzynarodowe reakcje, a UEFA nakazała białoruskim klubom oraz drużynom narodowym rozgrywanie domowych spotkań w ramach europejskich rozgrywek na neutralnym terenie.

Sankcje te przedłużono po inwazji Rosji na Ukrainę w lutym 2022 (Białoruś nie uczestniczy bezpośrednio w konflikcie, ale jej terytorium jest wykorzystywane przez Rosję do prowadzenia działań zbrojnych).

Gdy w 2025 otwarto Nacyjanalny Futbolny Stadion, wojna na Ukrainie wciąż trwała, a białoruskie zespoły nadal objęte były zakazem rozgrywania domowych meczów na własnym terytorium. Sytuacja ta znacząco wpływa na funkcjonowanie nowego obiektu, który – zgodnie z pierwotnym założeniem – miał być areną najważniejszych spotkań reprezentacji narodowej.

Reprezentacja Białorusi może wprawdzie rozgrywać mecze towarzyskie na własnym terenie, czego przykładem było spotkanie z Rosją rozegrane trzy dni po inauguracji stadionu. Władze kraju mają jednak nadzieję na zniesienie sankcji – warunkiem koniecznym byłoby jednak wcześniejsze zakończenie konfliktu na Ukrainie.