Już dziś Arena Fonte Nova w Salvadorze kończy swój udział w Mistrzostwach Świata. Ale jej sportowe i rozrywkowe życie dopiero się zaczyna. Zapraszamy na rozmowę Stadiony.net z architektem stadionu, Claasem Schulitzem.

Już dziś o 22:00 na Arena Fonte Nova zostanie rozegrany ostatni, szósty mecz Mistrzostw Świata 2014. Później stadion zostanie domem dla SC Bahia oraz miejscem imprez o zasięgu lokalnym i regionalnym. Jak go zaprojektowano? Rozmawiamy o tym z Claasem Schulitzem, niemieckim architektem, który odpowiadał za projekt Fonte Novy.

Stadiony.net: Lokalizacja przy Dique do Tororó, tak blisko oceanu i jednocześnie w historycznej okolicy – wygląda to wspaniale. Ale jednocześnie miejsce ma wiele ograniczeń. Jakie były największe wyzwania przy tworzeniu tego stadionu?

Claas Schulitz: Były dwa najważniejsze ograniczenia, które stanowiły ogromne wyzwanie: rozmiar działki i jej topografia.

Z powodu bardzo ograniczonego miejsca na osi wschód-zachód było niezwykle trudno zmieścić wszystkie funkcje dla stadionu FIFA, jednak udało nam się.

Fot: Copa2014.gov.br

Dalej – z wysokością było sporo problemów. Stadion powstał przy wzgórzu, przez co wejścia są na różnych poziomach. Widzowie idący od południa wchodzą rampami z poziomu 1 (poziom jeziora), by wejść na poziom 3. Tymczasem widzowie na północy wchodzą od razu na poziomie 5. A wejście dla VIP-ów na zachodzie jest nawet wyżej, na poziomie 7.

Jakby tego było mało, dochodzi problem z miejscami parkingowymi i oddzieleniem od siebie kibiców różnych drużyn.

Dokładnie, to było nie lada zadanie do rozwiązania. Stadion ma ok. 800 miejsc parkingowych wewnątrz obiektu, pod trybunami, i kolejny tysiąc miejsc w budynku parkingu na północny wschód od obiektu. Wjazd i wyjazd znajdują się na zupełnie różnych poziomach. Wjazd na poziomie jeziora, czyli najniższym (1), a wyjazd na poziomie 7, skąd kierowców prowadzi rampa.

Z kolei miejsce na sektor gości wybraliśmy na południowym wschodzie stadionu, gdzie można było wytyczyć drogi dojścia i bramy wejściowe. [podczas Mundialu ta segregacja nie obowiązuje, dotyczy futbolu ligowego – przyp. red.]

Działka jest ciasna, a w sieci karierę zrobiło zdjęcie, pokazujące jak bardzo niewiele miejsca na nogi oferują niektóre rzędy. To z powodu ograniczonej powierzchni?

Nie, głębokość rzędów została zaprojektowana zgodnie z wieloma rekomendacjami, w tym FIFA. Niestety, klient zainstalował na w niektórych miejscach fotele znacznie większe od przeciętnych krzesełek, nie konsultując tego wcześniej z architektem.

Przechodzimy do projektu. Wczesne wizualizacje Fonte Novy sugerowały, że stadion będzie posiadał bieżnię lekkoatletyczną. Czy rzeczywiście był taki plan?

W naszej wyjściowej koncepcji z 2008 roku rzeczywiście byliśmy przekonani, że miasto chce mieć taką bieżnię poza funkcją piłkarską. W trakcie rozmów na różnych szczeblach już po wygranym konkursie bieżnię wyrzuciliśmy. Nie tylko dla zwiększenia szans na organizację Mistrzostw [listy FIFA wtedy jeszcze nie było – przyp. red.], ale też z powodu braku zapotrzebowania ze strony miasta.

Czyli pozbyliście się tej funkcji, ale układ trybun pozostał eliptyczny. Skąd taki dobór i dlaczego aż trzy poziomy widowni?

Było dla nas ważne, by stworzyć stadion eliptyczny. Nie tylko ze względu na lepszy widok boiska z trybun i lepszą atmosferę, ale również z powodu wybranego projektu dachu, który jest oparty na pierścieniu ściskanym i wymaga okrągłej formy.

Fot: Copa2014.gov.br

Z punktu widzenia układu trybun Arena Fonte Nova mieści 60 tysięcy widzów, ale część widowni została wycięta, by stworzyć południową bramę. By zapewnić dobrą widoczność z każdego miejsca i układ wszystkich funkcji (skyboksy, obszerne loże, sektor prasowy) trzy poziomy to najlepsze rozwiązanie dla stadionu tego rozmiaru.

Właśnie ta południowa brama podczas Mundialu została zasłonięta tymczasową trybuną, ale w codziennym użytku okazała się strzałem w dziesiątkę. Odbywają się tam najróżniejsze imprezy, od sportu, przez modę po koncerty. Planowaliście aż taką wielofunkcyjność?

Od początku planowaliśmy, że to miejsce będzie wykorzystywane pozasportowo, dając organizatorowi np. czas na budowę sceny bez przeszkadzania w organizacji meczu. Ale nigdy nie sądziliśmy, że to miejsce odniesie aż taki sukces – w zasadzie przez cały czas jest wykorzystywane jako osobna przestrzeń dla imprez!

Fot: Itaipava Arena Fonte Nova

Pana Zespół ma już na koncie stadion Mistrzostw Świata, w rodzimych Niemczech. Z Waszego doświadczenia, jak bardzo zmieniły się standardy na przestrzeni tych ośmiu lat?

Poza szczegółami technicznymi (np. telewizja HD wymusiła podniesienie ilości oświetlenia boiska), podniosły się wyraźnie wymogi dotyczące stref hospitality i VIP. W dużym skrócie rekomendacje techniczne FIFA rozwinęły się z prostego opisu do sporej broszury.

Niektórzy twierdzą, że tak precyzyjne regulacje i zmiana modelu biznesowego prowadzą do unifikacji stadionów Mundialu. Są mniej przyjazne dla dopingu i żywiołowości. Ale Wasze projekty, zarówno w Hanowerze i Salvadorze, oferują kibicom zupełnie niezłą przestrzeń do tworzenia atmosfery.

Dla nas było bardzo ważne, by zaprojektować stadion zgodnie z brazylijskimi zwyczajami i nie przenosić do nich kolejnego „europejskiego” obiektu. Podczas pierwszych wizyt w Brazylii byliśmy pod ogromnym wrażeniem stadionów o formie podkowy, jak Pacaembu i Palestra Italia (Sao Paulo), Pituaçu i poprzednim Fonte Nova (Salvador), które przywodzą na myśl antyczny grecki stadion Panathinaiko.

Stało się dla nas jasne, że musimy iść tym tropem i wkomponować stadion w półotwartą formę podkowy. A jak wspomniałem już wcześniej jesteśmy przekonani, że bardziej owalna forma sprzyja powstawaniu dobrej atmosfery na stadionie.

---

Claas Schulitz – urodzony w Santa Monica w 1969 r. niemiecki architekt, absolwent Uniwersytetu Technicznego w Monachium. Twórca dokumentacji m.in. do HDI Areny w Hanowerze, przebudowy Eintracht Stadionu w Brunszwiku oraz odbudowy Areny Fonte Nova w miejscu poprzednika.