Dziś zapraszamy na trzy bardzo różne stadiony z trzech zakątków USA. W Los Angeles historyczny gigant, który przeszedł wielki lifting. W Nowym Jorku zupełnie nowy stadion, ale przypominający stary. A w Lawrence stary, wciąż czekający na lepsze czasy…

California Memorial Stadium, Berkeley

Po sukcesach innych kalifornijskich gigantów otwieranych na początku XX wieku, również w Berkeley zapadła decyzja o budowie nowego stadionu. Koszt przekraczający milion dolarów udało się zrównoważyć w zaledwie kilkanaście dni, dzięki sprzedaży 10 tysięcy zapisów na miejsca na obiekcie, po 100 dolarów za sztukę.

Choć nie był to pierwotny wybór, stadion ulokowano ostatecznie u wejścia do Strawberry Canyon, na wschodzie miasta. Z biegiem lat ta lokalizacja okazała się bardzo cenna – widzowie z wschodniej strony obiektu mają widok na Zatokę San Francisco, a ci z zachodniej na malownicze wzgórza Berkeley. W połączeniu z neoklasycystyczną architekturą obiektu wartość historyczna została w 2006 roku uznana za wystarczającą, by stadion wpisać do krajowego rejestru miejsc historycznych.

Fot: Wil Lei

Prace budowlane trwały niespełna rok, a ich efektem była ogromna niecka, na wschodzie oparta całkowicie na gruncie, a po zachodniej stronie częściowo o żelbetowej konstrukcji. Ta „patelnia” pozostała nienaruszona do 2010 roku, gdy całą zachodnią część zrównano z ziemią, wyłączając jedynie części zabytkowej fasady. By nie naruszyć historycznej ochrony, trzeba było odbudować trybunę o niemal identycznej geometrii, lecz z zupełnie nowym zapleczem komercyjnym. Powstał tu między innymi imponujący taras wyłożony mlecznym szkłem, który pozwala oglądać zarówno wnętrze stadionu, jak i panoramę miasta i wód zatoki.

Pierwotna pojemność wynosiła ok. 72 tys. widzów, jednak na najważniejsze mecze podnoszono ją do przeszło 80 tysięcy. Dziś liczba spadła głównie dzięki bardziej komfortowej zachodniej części, oddanej ostatecznie do użytku w 2012 roku. Pojemność czasem należałoby uznać za wyższą, ponieważ podczas niektórych rozgrywek widzowie okupują również pobliskie wzgórze, nazywane Tightwad Hill.

Gospodarzami od pierwszych dni obiektu są futboliści amerykańscy California Golden Bears. Z kolei nazwa pierwotnie była dedykowana kalifornijskim ofiarom I wojny światowej. Ostatecznie jednak w 2012 zmieniono znaczenie sformułowania Memorial Stadium, by upamiętniało ono wszystkie osoby z Kalifornii, które straciły życie w służbie ojczyźnie.

KU Memorial Stadium, Lawrence

Fot: Brent Flanders

Choć otwarcie miało miejsce w 1921 roku, starania do stworzenia nowoczesnego stadionu w Lawrence ruszyły jeszcze w XIX wieku. Stopniowy rozwój akademickiego sportu sprawił, że istniejący tu pierwotny kompleks wymagał wymiany. W 1920 roku udało się zebrać imponującą w tamtym czasie sumę 225 tys. $ od studentów, wykładowców i innych darczyńców. Wielką inwestycję zadedykowano studentom i pracownikom uczelni, którzy zginęli podczas I wojny światowej.

Dzięki temu jeszcze w tym samym roku ruszyły prace nad nowym centralnym obiektem, który zgodnie z założeniami władz University of Kansas otrzymał kształt podkowy z otwartą południową stroną. Do otwarcia w 1921 powstały tylko trybuny wzdłuż boiska, jednak podkowę domknięto w 1927 roku. Dzięki temu w zaledwie kilka lat arena futbolowo-lekkoatletyczna urosła z 22 do 38 tys. widzów.

Fot: Brent Flanders

Kolejne wielkie zmiany doszły w latach 1960., gdy nadbudowano nowe rzędy na zachodzie (1963) oraz wschodzie stadionu (1965). Pod koniec XX wieku miała miejsce następna poprawa infrastruktury. Wspólnymi siłami dwóch pracowni architektonicznych rozbudowano infrastrukturę biznesową i prasową (zachodnia trybuna urosła do 9 kondygnacji), dodano oświetlenie oraz wielki ekran. Istniejące już trybuny pozostały jednak w swym historycznym kształcie. Kolejne zmiany są planowane w nadchodzących latach, by poprawić zwłaszcza komercyjne możliwości stadionu.

Na co dzień głównym użytkownikiem stadionu jest akademicki zespół futbolu amerykańskiego Jayhawks, a dzięki bieżni lekkoatletycznej co roku w kwietniu odbywają się też zawody stanowe w „królowej sportu”.

Yankee Stadium, Nowy Jork

Konieczność budowy nowego stadionu dla NY Yankees była zgłaszana przez właściciela klubu George’a Steinbrennera już w latach 1980., jednak dopiero w nowym stuleciu udało się przejść do realizacji tej koncepcji. Mimo ogłaszania kilku planów awaryjnych, ostatecznie na miejsce inwestycji wybrano działkę bezpośrednio obok poprzedniego Yankee Stadium, na południowym Bronksie.

Za koncepcję odpowiadała pracownia Populous, której zadaniem było odtworzenie kluczowych elementów występujących w poprzedniku, ale jednocześnie zupełnie nowe rozplanowanie przestrzeni, umożliwienie organizacji innych imprez i zapewnienie maksymalizacji zysków z użytkowania.

Efekt wizualny jest interesujący – monumentalna elewacja z granitu i wapieni naśladuje tę historyczną. Dach wieńczy charakterystyczny fryz z cynkowanej stali, który bezpośrednio imituje ten z 1923 roku, zamontowany na pierwszym stadionie.

Wnętrze jest rzeczywiście bardziej przestronne od poprzednika, zapewniając nie tylko więcej, ale też bardziej zróżnicowane punkty komercyjne skupione wokół wysokiego holu. Jest też nieporównywalnie lepsza oferta miejsc biznesowych: zamiast 19 lóż jest ich 68, a foteli premium na otwartych sektorach łącznie jest 4300.

Fot: Peter

Szersze fotele, więcej przestrzeni, nowe loże – to wszystko zaowocowało zmniejszeniem pojemności względem poprzednika, dziś wahającej się na granicy 50 tysięcy. Trybuny są zresztą podzielone zupełnie inaczej niż na zburzonym w 2009 starym obiekcie – 2/3 miejsc znajduje się w niższych partiach trybun, podczas gdy na poprzedniku największy był jeden górny poziom.

Budowa ruszyła oficjalnie 19 sierpnia 2006 i trwała prawie trzy lata. W tym czasie Yankees grali po drugiej stronie ulicy. Po otwarciu na stadionie zagościły nie tylko mecze baseballowe, ale też inne wydarzenia. W tym najważniejsze z punktu widzenia naszego serwisu – mecze piłkarskie. W pierwszych latach odbywały się tylko pokazowe sparingi wielkich europejskich klubów, ale w 2014 ogłoszono, że przez co najmniej 3 sezony stadion będzie domem New York City FC, nowego klubu MLS.

Kontrowersji przysporzyła stadionowi ogromna cena. Choć koszty budowy w Nowym Jorku są ogromne, koszt ok. 1,5 mld dolarów przekroczył oczekiwania i uczynił z Yankee Stadium jeden z najdroższych stadionów świata. Krytykę wywołał fakt, że Yankees pokryli tylko część rachunku, w dodatku korzystając ze zwolnień podatkowych.